Το πάρκο Γκεζί εκκενώθηκε, η Τουρκία εκρήγνυνται
Aνταπόκριση του Σουνγκούρ Σαβράν
[Mε μαζικές διαδηλώσεις, σιωπηλές διαμαρτυρίες ανθρώπων που μένουν για ώρες ακίνητοι και σκληρή κρατική καταστολή, συνεχίζεται η εξέγερση του τουρκικού λαού. O σ. Σουνγκούρ Σαβράν, από την Kωνσταντινούπολη περιγράφει την κατάσταση.]
Μετά από μέρες δισταγμού και διαπραγματεύσεων, η κυβέρνηση αποφάσισε τελικά να εκκενώσει την εξεγερμένη συλλογικότητα της Ταξίμ, όπου χιλιάδες κατασκήνωναν στο πάρκο Γκεζί και την οποία δεκάδες χιλιάδες επισκέπτονταν κάθε βράδυ. Η αστυνομία επιτέθηκε στο πάρκο Γκεζί το βράδυ της 15ης Iουνίου και αφού το εκκένωσε χρησιμοποιώντας δακρυγόνα και, ως καινοτομία, αντλίες νερού εμφανώς συμπληρωμένες με ένα ιδιαίτερο είδος χημικών, δεδομένου ότι έκαιγαν το δέρμα του καθενός που άγγιζαν, κατέστρεψαν τις σκηνές, το ιατρείο, τις κουζίνες και την υπαίθρια βιβλιοθήκη που είχε φτιαχτεί εκεί.
Μία εστία αντίστασης θρυμματισμένη, σημαίνει χιλιάδες ανθισμένες. Αμέσως, σε μια σειρά από γειτονιές της Κωνσταντινούπολης και σε πολλές πόλεις σε όλη τη χώρα, οι άνθρωποι βγήκαν κατά χιλιάδες και μερικές φορές δεκάδες χιλιάδες αυθόρμητα και άρχισαν να τραγουδούν τα κοινά συνθήματα της εξέγερσης των ήδη δεκαπέντε ημερών. Το πιο σχετικό με την περίσταση αυτή, φυσικά, το ευρέως τραγουδισμένο «Παντού Ταξίμ, παντού αντίσταση!». Άλλα σημαντικά από αυτά ήταν « Ώμο με ώμο κατά του φασισμού!» (Η τουρκική αριστερή παράδοση αποκαλεί όλα τα είδη των καταπιεστικών καθεστώτων «φασιστικά») και «Κυβέρνηση παραιτήσου!». Μετακινούμενοι από εργατικές γειτονιές, δεκάδες χιλιάδες κατέλαβαν τους περιφερειακούς δρόμους σε αντίθετες άκρες της Κωνσταντινούπολης στην ασιατική και την ευρωπαϊκή πλευρά. Μια ομάδα περί τους χίλιους διαδηλωτές διέσχισε την κύρια γέφυρα πάνω από τον Βόσπορο που συνδέει την Ασία και την Ευρώπη. Η Κωνσταντινούπολη έχει πλέον γίνει ένα τόξο αγώνα και αντίστασης που εκτείνεται πάνω από 80 χιλιόμετρα, σε μια πόλη της οποίας ο πληθυσμός εκτιμάται σε 14 εκατομμύρια και παραπάνω. Στο κέντρο της πόλης, ακόμη και στις πολύ καθωσπρέπει συνοικίες υπήρχε η σκηνή των cacerolazos (Σ.τ.M.: λατινοαμερικάνικες συναυλίες διαμαρτυρίας με κατσαρόλες και τηγάνια) και πορείες.
Η στρατηγική της αστυνομίας ήταν απλά να προστατεύσει την Ταξίμ και το γύρο χώρο. Το έκαναν αυτό ζήτημα τιμής και έσωσαν την κατάσταση με το να μην επιτρέπουν στους διαδηλωτές να πλησιάζουν σ’ αυτήν την πλατεία, η οποία αμφισβητείται έντονα κατά το τελευταίο δεκαπενθήμερο. Αυτός είναι ο λόγος που ρίχνονται τόνοι αερίου πιπεριού σε αυτά τα πλήθη που -κομμάτι τους είμαστε κι εμείς-, απλώνονταν σε αρκετά χιλιόμετρα, κοντά στην πλατεία, και πίεζαν το οδόφραγμα της αστυνομίας, που δεν ήταν σε θέση να αγγίξει καν τις τεράστιες ομάδες που έκοβαν την κυκλοφορία στις μεγάλες αρτηρίες και παρόδους και διαδήλωναν μέχρι το πρωί. Αλλά ακόμη και κοντά στην Ταξίμ υπήρχαν κατά διαστήματα τεράστια πλήθη. Για παράδειγμα, αυτό που συμμετείχαμε κι εμείς [το DIP] έφτασε μέχρι τις δεκάδες χιλιάδες σε κάποια στιγμή. Όμως η ασφυξία, αποτέλεσμα της ακατάπαυστης ρίψης δακρυγόνων και ο ερεθισμός από το με χημικά ενισχυμένο νερό έπαιξαν το ρόλο τους και με την παρέλευση των ωρών πολλοί άνθρωποι έφυγαν.
Υπήρξε, όμως, σε μια ορισμένη στιγμή, ένα γεγονός υψίστης σημασίας. Το πάρκο Γκεζί έχει έλθει στο κέντρο της προσοχής όλου του κόσμου αυτές τις δύο εβδομάδες, με την απόλαυση μιας ατμόσφαιρας ελευθερίας και κοινής ζωής. Δικαίως, γιατί η εμπειρία αυτή έφερε, για πρώτη φορά, δεκάδες χιλιάδες νέους σε επαφή με την ομορφιά του μοιράσματος μιας κοινής ζωής. Όμως, στο πλαίσιο της διαδικασίας, ο κόσμος, και πολλοί στην Τουρκία, επίσης, αγνοούν ότι η επαίσχυντη πρακτική της τουρκικής αστυνομίας στο χειρισμό μαζικών διαδηλώσεων συνεχιζόταν αλλού. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η συνοικία Γκάζι της Κωνσταντινούπολης, μια εργατική περιοχή με πλειοψηφία Αλεβιτών (οι Αλεβίτες είναι μια θρησκευτική μειονότητα που αριθμεί δεκάδες εκατομμύρια, αν και ο ακριβής αριθμός τους αποτελεί μυστήριο). Η ειρωνεία ήταν ενσωματωμένη ακόμη και στα ονόματα των δύο τοποθεσιών, Γκεζί και Γκάζι. Το σχεδόν αστείο γεγονός συνέβη κατά τη στιγμή που το πλήθος αραίωνε χθες βράδυ της 15/6/2013. Tότε, έλαβε υποστήριξη από ένα πλήθος ανθρώπων που ερχόταν από το Γκάζι, φωνάζοντας «Κράτα γερά Ταξίμ, έρχεται το Γκάζι!». Το Γκάζι τελικά συνάντησε το Γκεζί στην ίδια δίνη βίας!
Σε άλλα μέρη της Τουρκίας οι μάζες ξεχύθηκαν στους δρόμους μόλις έμαθαν τί είχε συμβεί στο πάρκο Γκεζί. Στην πρωτεύουσα Άγκυρα, στη Σμύρνη, τρίτη μεγαλύτερη πόλη στις ακτές του Αιγαίου που αντικρίζει την Ελλάδα, στα Άδανα και στην Προύσα, κέντρα των βιομηχανιών κλωστοϋφαντουργίας και μετάλλου αντίστοιχα, και στην Αττάλεια, το μεγαλύτερο καλοκαιρινό θέρετρο στη Μεσόγειο, είδαμε τεράστια πλήθη να συγκεντρώνονται στις μεγάλες πλατείες. Παρ’ όλα αυτά, ο τρόπος εφαρμογής του νόμου ήταν πολύ διαφοροποιημένος, κυμαινόμενος από την πλήρη αποχή από τη βία στη Σμύρνη και την Αττάλεια, για παράδειγμα, μέχρι την ακραία χρήση βίας στα Άδανα.
Ενδοσκοπήσεις σε κυρίαρχους κύκλους
Δεν υπάρχει καμια αμφιβολία ότι οι υψηλά ιστάμενοι θα συναντηθούν μανισμένοι στα γραφεία στην Άγκυρα. Η κυβέρνηση, οι επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών, των οργάνων επιβολής του νόμου και η ηγεσία του στρατού έχουν κατά πάσα πιθανότητα ζυγίσει τα πλεονεκτήματα κήρυξης στρατιωτικού νόμου ή μιας κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Παράλληλα με αυτές τις επίσημες διαβουλεύσεις, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ρωγμές στην άρχουσα τάξη βρίσκουν την αντανάκλασή τους στις κορυφές της εξουσίας. Ένας αντι-Ερντογάν συνασπισμός έχει αναδειχθεί στη συμμαχία μεταξύ Αμπντουλάχ Γκιούλ, πρόεδρου της Δημοκρατίας με ρίζες στο ΑΚΡ, του Μπουλέντ Αρέντς, αναπληρωτή πρωθυπουργού και μεγαλοστελέχους του ίδιου κόμματος και του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ηγέτη της αυτοπροσδιοριζόμενης ως σοσιαλδημοκρατίας της Τουρκίας, η οποία αποτελεί το κύριο Kεμαλικό, δηλαδή κοσμικό-εθνικιστικό κόμμα. Αυτό το κόμμα, η αγάπη πολλών κλάδων της αριστεράς, προσπαθεί να αφαιρέσει τον ατμό μέσα από το κίνημα, αν και υποκριτικά ισχυρίζεται ότι το πλαισιώνει.
Ο Ερντογάν έχει κάνει ίσως το μεγαλύτερο λάθος της ζωής του. Η Ύβρις τον έσπρωξε και πάλι να πάρει μια απερίσκεπτη απόφαση. Η ηγεσία των οργανώσεων που ήταν χειραγωγημένες από την κυβέρνηση ως εκπρόσωποι της εξέγερσης ήταν έτοιμη να διαλύσει το κίνημα. Αλλά έπρεπε να προχωρήσουν με προσοχή φοβούμενοι μήπως οι απλοί εργάτες επαναστατήσουν ενάντια στην ανοιχτή συνθηκολόγησή τους. Tο μόνο που χρειάζονταν ήταν να μειώσουν τις εξεγερμένες συλλογικότητες της Ταξίμ και το πολύ μια εβδομάδα για να τη διαλύσουν. Ωστόσο, ο Ερντογάν είχε προγραμματίσει συλλαλητήριο στην Κωνσταντινούπολη για την Κυριακή 16 Ιουνίου, όπου ήθελε να κάνει μια επίδειξη δύναμης. Αυτός είναι πιθανώς ο κύριος παράγοντας πίσω από το χρονοδιάγραμμα της επιδρομής της αστυνομίας στο πάρκο Γκεζί.
Η στάση τμημάτων της Αριστεράς σχετικά με τη συνέχιση ή τη διάλυση των συλλογικοτήτων του πάρκου Γκεζί είναι διδακτική. Μόνο μια εβδομάδα πριν οι επίλεκτοι εκπρόσωποι του κινήματος είχαν θέσει μια λίστα με αιτήματα, πολλά από τα οποία ήταν απίστευτα μηδαμινά σκευάσματα δικαιολογημένων παραπόνων. Ένα παράδειγμα αρκεί. Αντιμέτωποι με τη βαρβαρότητα των μεθόδων των αστυνομικών δυνάμεων, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ανδρών με πολιτικά που κρατούσαν ξύλινα ρόπαλα με καρφιά, λίγο πολύ στο ίδιο πνεύμα όπως οι Αλ Σαμπίχα του Μπασάρ Αλ Άσαντ ή οι Μπαλτάτζι [οι άνδρες με μπαλτάδες] του Χόσνι Μουμπάρακ, οι εκπρόσωποι απαίτησαν μόνο την απομάκρυνση ορισμένων επαρχιακών διοικητών, σαν να μην ήταν ο Υπουργός Εσωτερικών υπεύθυνος για αυτές τις βίαιες και επαίσχυντες πολιτικές.
Ωστόσο, παρά τις αδυναμίες των εν λόγω αρχικών επτά αιτημάτων, αποδείχθηκε ότι είναι εξαιρετικά πολύτιμα, σε σύγκριση με ό,τι οι αντιπρόσωποι συμφώνησαν στο τέλος. Ο Ερντογάν πρότεινε απλά ένα δημοψήφισμα σχετικά με το μέλλον του πάρκου Γκεζί και μια εσωτερική έρευνα για τις υπερβολές της αστυνομίας. Δεδομένου του ιστορικού της τουρκικής αστυνομίας και των ενόπλων δυνάμεων στη διερεύνηση των εγκλημάτων τους (ενάμιση χρόνο μετά τη σφαγή στο Uludere /Roboski, όπου 34 Κούρδοι χωρικοί θανατώθηκαν από τα βομβαρδιστικά της τουρκικής αεροπορίας, ούτε ένα άτομο δεν έχει διωχθεί), η υπόσχεση μιας εσωτερικής έρευνας ηχεί ως αστείο! Και όμως οι εκπρόσωποι το αποδέχθηκαν και αποφάσισαν να ξεκινήσει. Αυτό ήταν πραγματικά απίστευτο, δεδομένου ότι κανένα από τα αρχικά αιτήματά τους δεν πραγματοποιήθηκε και το πρόσθετο γεγονός ότι το κίνημα δεν είχε χάσει την ζωντάνια του.
Ωστόσο, σε συζήτηση μετά από συζήτηση στο πάρκο Γκεζί, η ανεξάρτητη νεολαία που αποτέλεσε τη ραχοκοκαλιά της Ταξίμ χαρακτήρισε τις παραχωρήσεις της κυβέρνησης σαν γελοίες και αρνήθηκε να μετακινηθεί. Αυτό οδήγησε την ηγεσία να επιλέξει μια ύπουλη μέθοδο εκκαθάρισης του κινήματος. Παγιδευμένη όπως ήταν μεταξύ γκρεμού και θάλασσας, η ηγεσία μανουβράρισε και, δήλωσε ότι κρατάει γερά, ενώ απλώς προσπαθούσε να βάλει τις εξεγερμένες συλλογικότητες στο νεκροκρέβατό τους. Ακόμα και αυτή η μεγαλόστομη ρητορεία αποδείχθηκε πολύ επαναστατική για τα γούστα του Ερντογάν. Ακολούθησε πόλεμος.
Η εξέγερση είναι πρωτοφανής ως προς το εύρος της επιρροής της, το βάθος της οργής από την οποία γεννήθηκε, και την αυτοπεποίθηση και το κουράγιο των απλών ανθρώπων του λαού, πολλοί εκ των οποίων είχαν ελάχιστη πολιτική εμπειρία από το παρελθόν. Εάν η χθεσινοβραδινή [15/6] ευφορία και μαχητικότητα συνεχιστεί, όχι μόνο ο Ερντογάν, αλλά και το μέλλον όλου του καθεστώτος του θα τεθεί σε κίνδυνο.
Ένας παράγοντας τεράστιας σημασίας είναι το γεγονός ότι η DISK, η πιο προοδευτική συνομοσπονδία βιομηχανικών εργατών, και η KESK, η πιο αριστερίζουσα συνομοσπονδία εργαζομένων του δημοσίου κήρυξαν από κοινού μια γενική απεργία και έκαναν έκκληση προς απλούς εργάτες να βγουν στους δρόμους και να διαμαρτυρηθούν. Αυτό είναι μια καινοτομία κρίσιμης σημασίας, αλλά θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε σε ποιο βαθμό αυτή η υπόσχεση θα τηρηθεί μόλις φτάσουμε έως τη Δευτέρα, δηλαδή όταν κάθε είδους απεργίας θα είχε νόημα.
Συνολικά, η τουρκική εξέγερση εισέρχεται σε μια νέα φάση κατά την οποία ο αγώνας μπορεί, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, να φέρει πολύ πιο ευδιάκριτη τη σφραγίδα ταξικής πάλης. Μπορεί να ξεσπάσει σε επανάσταση κάθε στιγμή. Μπορεί, ωστόσο, να εξασθενίσει σε ένα απλό κίνημα διαμαρτυρίας και βαθμιαία να πεθάνει μετά από κάποιο χρονικό διάστημα κατά την προσεχή περίοδο.
Το DIP παλεύει κατά της συνθηκολόγησης
Το Επαναστατικό Εργατικό Κόμμα (DIP), Τουρκικό τμήμα της CRFI, είναι μέρος αυτού του κινήματος από την έκρηξη της εξέγερσης στις 31 Μαΐου. Οι μαχητές του DIP ήταν μεταξύ εκείνων που ήταν στην πρώτη γραμμή του αγώνα κατά των κατασταλτικών δυνάμεων της αστυνομίας εκείνο το βράδυ. Το DIP έστησε μια σκηνή στο πάρκο Γκεζί, μοίρασε πέντε διαφορετικά φυλλάδια μέσα σε δυό εβδομάδες και παρενέβη σε όλες τις συζητήσεις στα φόρουμ, στις συχνές συναντήσεις των 80 οργανώσεων που απαρτίζουν τη συλλογικότητα της Tαξίμ κλπ. Καθ’ όλη την παρέμβαση, οι κεντρικοί άξονες της πολιτικής που υποστήριξε το DIP ήταν:
Ο χαρακτηρισμός της έκρηξης σαν μια εξέγερση που δεν θέτει το ζήτημα της εξουσίας, εκτός από ένα σύνθημα που απαιτεί την παραίτηση της κυβέρνησης· ως εξέγερση, όμως, που μπορεί εύκολα και χωρίς λύση της συνέχειας να μετατραπεί σε επανάσταση υπό ορισμένες συνθήκες.
Προκειμένου να μετατρέψει την εξέγερση σε επανάσταση, το στρατηγικό ζήτημα που το DIP θέτει είναι η μετατροπή της λαϊκής εξέγερσης σε ταξική πάλη. Η τακτική σύνδεση που προέβαλε και υποστήριξε από την πρώτη μέρα ήταν μια γενική απεργία.
Το DIP σωστά αναγνώρισε το σχηματισμό μιας συμμαχίας μεταξύ μιας ηπιότερης πτέρυγας του ΑΚΡ και του λεγόμενου κοινωνικού δημοκρατικού κόμματος και την προσφυγή τους σε πιο δόλιες μεθόδους για να απορροφήσουν το μαζικό κίνημα. Προειδοποίησε ενάντια σε αυτό από την πρώτη στιγμή.
Το DIP πρότεινε μια συνέλευση των εκπροσώπων του κινήματος του Πάρκου Γκεζί, προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος ενός ξεπουλήματος από τους επιλεγμένους από την κυβέρνηση αντιπρόσωπους.
Το DIP επίσης προβάλλει λεπτομερείς απαιτήσεις σχετικά με την πλατφόρμα του μαζικού κινήματος. Η απαίτηση να φύγει η κυβέρνηση ήταν ουσιώδης βέβαια, αλλά έπρεπε επίσης να φροντιστεί να μην αφεθεί να ανοίξει ένα κενό μεταξύ αυτής της απαίτησης του μαζικού κινήματος και των πολύ ελάχιστων αιτημάτων που καθορίζονταν από τα προσωπικά συμφέροντα του κινήματος. Χαρακτηριστικό των αιτημάτων του DIP προς αυτή την κατεύθυνση ήταν η απαίτηση για το σχηματισμό μιας Ανεξάρτητης Επιτροπής Έρευνας, πλήρως εξουσιοδοτημένης από το κοινοβούλιο να προσφύγει σε όλα τα νόμιμα μέσα και έγγραφα, με συμμετοχή εκπροσώπων των συνδικάτων, του Ιατρικού Συλλόγου και της Ένωσης των Δικηγορικών Συλλόγων.
Τις τελευταίες ημέρες το DIP ήταν μια από τις λίγες αριστερές ομάδες που όρθωσε το ανάστημά του εναντίον της συνθηκολόγησης που είχε προγραμματιστεί, αλλά συγκαλύπτονταν. Έβγαλε ένα φυλλάδιο για το θέμα αυτό, υπενθυμίζοντας σε όλους ότι τα δέντρα στο πάρκο Γκεζί ήταν μόνο η σπίθα που άναψε ένα κίνημα που πραγματικά προέκυψε ως αντίδραση στην καταπίεση και την αλαζονεία που επιφυλάχθηκε στο λαό γενικότερα. Και το ίδιο το κίνημα ήταν σε όλη την Tουρκία, και δεν θα μπορούσε ενδεχομένως να περιοριστεί στα όρια του πάρκου Γκεζί. Το φυλλάδιο αυτό διαβάστηκε από ανεξάρτητους λαϊκούς ανθρώπους στα φόρουμ και απέσπασε άφθονα χειροκροτήματα. Σύντροφοί μας παρενέβησαν επίσης σε αυτά τα φόρα, υποστηρίζοντας τη γενική απεργία και τη συνέχιση του κινήματος.
Το DIP θα συνεχίσει να αγωνίζεται για το βάθαιμα της εξέγερσης και τη μετατροπή της σε επανάσταση. Στην περίπτωση που η εργατική τάξη έρθει στο προσκήνιο με τις απαιτήσεις που προσιδιάζουν σε αυτήν και τις μεθόδους πάλης που φέρουν το αποτύπωμά της, το κίνημα αυτό γρήγορα θα μετατραπεί σε επανάσταση. Είναι τότε καθήκον των επαναστατών μαρξιστών να προσπαθήσουν να την κάνουν μια διαρκή επανάσταση, τόσο στο εσωτερικό όσο και διεθνώς.
Mετάφραση Γ. Σ. – A.N.
Νέα Προοπτική τεύχος#552# Σάββατο 29 Ιουνίου 2013
