ΑΝΕΡΓΙΑ – ΕΦΙΑΛΤΗΣ

Εφιαλτική είναι η κατάσταση που διαμορφώνει η ιλιγγιώδης αύξηση της ανεργίας. Από τον περασμένο Ιούλιο, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ η Ελλάδα έσπασε το φράγμα του 25% (25,1%) και πλέον ξεπερνά την μέχρι τώρα πρωταθλήτρια Ευρώπης Ισπανία!

Δεν υπάρχει κανένα σπίτι σ’ αυτή τη χώρα που να μην έχει ένα τουλάχιστον άνεργο. Παρά τις περί αντιθέτου υποσχέσεις των κυβερνήσεων της τρόικας, το κύμα της ανεργίας που ξεκίνησε μετά την υπογραφή του Μνημονίου έχει εκτιναχθεί σε ιστορικά υψηλά ποσοστά, ενώ δεν πρόκειται να αναχαιτιστεί ουσιαστικά πριν το τέλος της δεκαετίας. Παρότι η μόνιμη μαζική ανεργία αποτελεί τον μεγαλύτερο αποσταθεροποιητικό παράγοντα της κοινωνικής και πολιτικής “ομαλότητας”, οι κυβερνώντες δεν θέλουν, ούτε μπορούν να κάνουν τίποτα άλλο εκτός από το να την διαιωνίζουν. Μόνο η ίδια η εργατική τάξη, με τη δική της οργάνωση και πάλη για εξουσία μπορεί να δώσει λύση σ’ αυτό πρόβλημα, παλεύοντας ενάντια στις απολύσεις, την part-time δουλεία και τις μειώσεις μισθών.

1. Το 50% του εργατικού δυναμικού είναι άνεργο, part-time απασχολούμενο και απλήρωτο

Η ανεργία αποτελεί αναμφισβήτητα το Νο1 κοινωνικό πρόβλημα της χώρας σήμερα. Η πρωτοφανής ανεργία συμπυκνώνει το αδιέξοδο στο οποίο σπρώχνει την κοινωνία η καπιταλιστική χρεοκοπία. Απ’ αυτήν προέρχονται ταυτόχρονα δραματικές συνέπειες για τους όρους ζωής όλου του πληθυσμού, άνεργου και μη. Για παράδειγμα, η κατάρρευση των εσόδων στα ασφαλιστικά και κρατικά ταμεία λόγω της ανεργίας οδηγεί στην κατάρρευση των κοινωνικών παροχών προς όλους τους πολίτες, άνεργους και μη (πχ συντάξεις, επιδόματα, κλπ.).

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η ανεργία τον Ιούλιο του 2012 ξεπέρασε το φράγμα του 25 % (πάνω από 1,2 εκατομμύρια άνεργοι σε σύνολο 4 εκ. εργαζομένων στη χώρα) αντί του 17-18% που προέβλεπε ο φετινός προϋπολογισμός και το Μνημόνιο 2. Το 2008 η ανεργία βρισκόταν μόλις στο 7,2%. Το ποσοστό της ανεργίας εμφανίζεται μειωμένο στα στοιχεία του ΟΑΕΔ (800 χιλιάδες) γιατί σ’ αυτό περιλαμβάνονται μόνο όσοι είναι καταγεγραμμένοι στα μητρώα του και ανανεώνουν την κάρτα ανεργίας κάθε τρίμηνο… Είναι για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας που ο εργασιακά ανενεργός πληθυσμός (άνεργοι και συνταξιούχοι) είναι μεγαλύτερος από τον εργασιακά ενεργό.
Μαζί με τους προσωρινά και εποχικά εργαζομένους, οι άνεργοι ανέρχονται κοντά στο 40% του εργατικού δυναμικού. Αν σ’ αυτό το ποσοστό των ανέργων και ελαστικά απασχολούμενων προσθέσουμε τους 400.000 (10% εργατικού δυναμικού) εργαζομένους που σύμφωνα με τα στοιχεία του Σώματος Επιθεωρητών Εργασίας (ΣΕΠΕ) είναι απλήρωτοι για πάνω από 2 μήνες, τότε τουλάχιστον το 50% του εργατικού δυναμικού είναι άνεργο, ελαστικά απασχολούμενο και κακοπληρωμένο.
Την ίδια στιγμή έχει ανοίξει σημαντικά η ψαλίδα μεταξύ βραχυχρόνια ανέργων οι οποίοι χρηματοδοτούνται, συνήθως, με διάφορα επιδόματα και βοηθήματα ανεργίας έως και 12 μήνες και μακροχρόνια ανέργων (πάνω από 12 μήνες) που δεν λαμβάνουν καμία χρηματοδοτική υποστήριξη. Στην πρώτη κατηγορία βρίσκονται περίπου 336 χιλιάδες, ενώ στη δεύτερη 450 χιλιάδες. Είναι επίσης για πρώτη φορά που οι μακροχρόνια άνεργοι είναι περισσότεροι από τους βραχυχρόνια άνεργους.
Η πληθυσμιακή κατηγορία που πλήττεται περισσότερο είναι οι νέοι 15-24 ετών, πάνω από το 50% των οποίων είναι άνεργοι και ακολουθούν οι νέοι των 25-35 ετών. Ωστόσο το 63% των μακροχρόνια ανέργων βρίσκονται στην ηλικία 30-55 ετών.
Για κάθε αύξηση της ανεργίας κατά μία ποσοστιαία μονάδα, το ΙΚΑ χάνει 500 εκ. ευρώ, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ. Αυτά τα χρήματα θα πρέπει να κόβονται κάθε φορά από τις συντάξεις (μείωση 2,5%-5% για κάθε αύξηση της ανεργίας κατά 1 ποσοστιαία μονάδα) μιας και αυτές πληρώνονται από τις τρέχουσες ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων και το κράτος έχει βάλει προτεραιότητα την αποπληρωμή των διεθνών δανειστών και όχι των κοινωνικών αναγκών.
Οι ανεπίσημες προβλέψεις για την ανεργία στην Ελλάδα μιλούν για ποσοστά 27-28% το 2013 και παραμονή τους σ’ αυτά περίπου τα επίπεδα μέχρι το 2020. Αντίθετα η κυβέρνηση μιλά για ανεργία 25,5% το 2013, παρότι η ύφεση θα ξεπεράσει το 5%, σύμφωνα με το ΔΝΤ. Οι προβλέψεις για σχεδόν μόνιμα μεγάλη ανεργία αφορούν την οικονομία της ευρωζώνης (σήμερα 11,5%) αλλά και την παγκόσμια οικονομία.

2. Οι άνεργοι δεν αποτελούν… εφεδρεία για την ανάκτηση της νιότης του καπιταλισμού

Αιτία της εκτίναξης της ανεργίας την τελευταία τριετία στην Ελλάδα είναι η βαθιά ύφεση στην οποία έχει οδηγήσει την οικονομία η χρεοκοπία του ελληνικού καπιταλισμού και οι αποτυχημένες διαδοχικές “διασώσεις” του λόγω της ιστορικής παρακμής του συστήματος.

Το ΑΕΠ της χώρας από το 2008 μέχρι το τέλος του 2012 αναμένεται να έχει συρρικνωθεί κατά τουλάχιστον 25% και κατά 30% μέχρι το τέλος του 2013.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η μείωση του μοναδιαίου κόστους εργασίας κατά 20% κατά την τριετία 2009-12 όχι μόνο δεν οδήγησε στην αύξηση της απασχόλησης -όπως προέβλεπε ρητά το Μνημόνιο- αλλά συνοδεύτηκε από τον τετραπλασιασμό του ποσοστού των ανέργων!
Ο μόνος δείκτης που βελτιώθηκε το 2011-12 ήταν αυτός της παραγωγικότητας της εργασίας (+3%) ο οποίος αποτελεί το δείκτη-κλειδί για τη λειτουργία κάθε οικονομικού συστήματος. Αυτό συνέβη γιατί εντατικοποιήθηκε απίστευτα ο ρυθμός απασχόλησης (διάβαζε, εκμετάλλευσης) όσων έμειναν στη θέση εργασίας τους, ανοίγοντας ακόμα περισσότερο τις ορέξεις των αφεντικών τους…
Αστικές μελέτες (όπως του Γερμανικού Ινστιτούτου για την Οικονομία), όμως, αναφέρουν ότι η επιχειρηματική κερδοφορία δεν αυξάνεται μακροπρόθεσμα από την ελαστικοποίηση της εργασίας, αν δεν συνοδευτεί από επενδύσεις στην παραγωγή (πχ ανάπτυξη τεχνολογιών, εκπαίδευση προσωπικού). Μπορεί να φανταστεί κανείς τι θα συμβεί στην περίπτωση της Ελλάδας που καμία επένδυση στις νέες τεχνολογίες δεν έγινε τα τελευταία τέσσερα χρόνια, ούτε πρόκειται να γίνει την επόμενη πενταετία. Για παράδειγμα, τα τελευταία τέσσερα χρόνια στην Ελλάδα οι επενδύσεις μειώθηκαν κατά 80%, ενώ για την περίοδο 2014- 2020 τα χρήματα από το ΕΣΠΑ (πρώην Κοινοτικά Προγράμματα Στήριξης) θα μειωθούν κατά 40%…

3. Η κυβέρνηση πετά τους ανέργους στον “Καιάδα”

Οι προσωρινά «θετικές» επιδράσεις της ανεργίας στην παραγωγικότητα των εργαζομένων -αν και όχι βέβαια στη ζωή τους- έχουν πείσει ακόμα περισσότερο την τρόικα ότι αποδίδει η συνταγή της για τις εργασιακές σχέσεις δηλαδή η ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων και των μισθών. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως δεν “αγωνιούν” για την τύχη και, άρα, την πολιτική αντίδραση των ανέργων. Παρόλα αυτά, χρήματα δεν υπάρχουν για άλλα επιδόματα ανεργίας αλλά ούτε για προγράμματα απασχόλησης.

Σύμφωνα με τον ΟΑΕΔ, η ανεργία θα ήταν σήμερα κατά 3 – 4% μεγαλύτερη (δηλαδή θα έφτανε το 28%) αν δεν υπήρχαν μια σειρά προγράμματα επιδοτούμενης απασχόλησης-κατάρτισης-συμβουλευτικής το 2010-12.
Στην πραγματικότητα, τα προγράμματα επιδοτούμενης απασχόλησης “φτιασιδώνουν” τα ποσοστά της ανεργίας καθώς εμφανίζουν ως… μη-ανέργους πολλές εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες (250 χιλιάδες είναι μόνο όσοι απασχολούνται ή μέλλουν να απασχοληθούν σε προγράμματα του Υπ. Εργασίας…) που “παρκάρονται” για 6-12 μήνες σε κάποιο πρόγραμμα προσωρινής απασχόλησης με 500 ευρώ το μήνα. Ειδική μνεία πρέπει να γίνει στο πρόγραμμα της “αυτεπιστασίας” στους δήμους το οποίο εισήγαγε τη μερική – προσωρινή απασχόληση, καθώς μέσα σε διάστημα 2 χρόνων οι δήμοι μπορούν να απασχολούν 100.000 ανέργους για όσες ώρες θέλουν κάθε μέρα με όριο το άθροισμα των 8ωρων ενός 6μηνου (πρέπει δηλαδή να καλύψουν 960 ώρες μέσα σε δύο χρόνια…). Για το 2013-14, το μόνο πρόγραμμα που ετοιμάζει η κυβέρνηση θα αφορά 70.000 νέους ανέργους 15-24 ετών και θα τους παράσχει εργασία για 6 μήνες με 500 ευρώ το μήνα…
Την ίδια στιγμή, μετά τη μείωση του βασικού μισθού κατά 22%, το επίδομα ανεργίας μειώθηκε κατά αντίστοιχο ποσοστό (από τα 460 στα 360 ευρώ), μειώνοντας συνολικά την δαπάνη για επιδόματα ανεργίας. Η επερχόμενη νέα αύξηση της ανεργίας και νέα μείωση των μισθών στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα (πχ κατάργηση δώρων) αναμένεται να μειώσει ακόμα περισσότερο τα επιδόματα ανεργίας, καθώς αυτά πληρώνονται από τις ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων.
Αξίζει να σημειωθεί πως ακόμα και τα κέντρα προώθησης απασχόλησης του ΟΑΕΔ “συγχωνεύονται” και συνεπώς μειώνονται στα πλαίσια της … διοικητικής μεταρρύθμισης.
Η πάλη κατά της ανεργίας είναι το πρωταρχικό ζήτημα για την εργατική τάξη και ιδίως για τη νέα γενιά. Είναι πάλη κατά του καπιταλισμού, για την εργατική εξουσία και την εφαρμογή ενός προγράμματος αντιμετώπισης της καταστροφικής κρίσης του καπιταλισμού.