Στις απαρχές του 21ου αιώνα: Παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου, των πολέμων και των επαναστάσεων
1. Ο 21ος αιώνας άρχισε με μια αδιάκοπη σειρά κλιμακούμενων εκρήξεων: κραχ της «νέας οικονομίας» στην Γουώλ Στρητ, νέα Ιντιφάντα, Γένοβα, 11 Σεπτεμβρίου, νέος πόλεμος στο Αφγανιστάν, χρεοκοπία της Αργεντινής και Αργεντινάσο, πραξικόπημα και αποτυχία του από τη λαϊκή κινητοποίηση στη Βενεζουέλα, το πρώτο παγκόσμιο αντιπολεμικό συλλαλητήριο στις 15 Φεβρουαρίου 2003, Βολιβιάνικη επαναστατική εξέγερση του Οκτωβρίου 2003, πόλεμος, κατοχή, εξέγερση και «βιετναμοποίηση» του Ιράκ…
Ενάντια στην προοπτική ενός ατέρμονα διαρκούς πολέμου του ιμπεριαλισμού κατά της καταπιεσμένης κι εκμεταλλευόμενης ανθρωπότητας, η προοπτική της διαρκούς παγκόσμιας επανάστασης που αναδύθηκε το 1917 και που ορισμένοι θεώρησαν οριστικά εξαφανισμένη με την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991 επανέρχεται στην ημερήσια διάταξη. Μαζί της και η ανάγκη μιας νέας επαναστατικής Διεθνούς.
15 χρόνια μετά την κατάρρευση του Τείχους του Βερολίνου και την διάλυση του σταλινικού «υπαρκτού σοσιαλισμού», ο παγκόσμιος καπιταλισμός που είχε βιαστεί να γιορτάσει τον οριστικό του «θρίαμβο» και το «τέλος της Ιστορίας» αδυνατεί να κρύψει την δική του τριπλή ιστορική αποτυχία στα κρισιμότερα μέτωπα :
• η καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση των τελευταίων δεκαετιών του 20ου αιώνα απέτυχε να λύσει την παγκόσμια κρίση του συστήματος που ξέσπασε μετά την κατάρρευση των Συμφωνιών του Μπρέττον Γουντς στις αρχές της δεκαετίας του ’70.
• η διαδικασία παλινόρθωσης του καπιταλισμού στον πρώην σοβιετικό χώρο, όχι μόνο δεν έδωσε λύση στην κρίση του καπιταλισμού που επιδεινώνεται( χρηματιστηριακά κραχ, χρεοκοπίες κρατών, δημοσιονομικά ελλείμματα, ύφεση κ.λπ.) παρά την υποχώρηση και υποτιθέμενη απουσία του «ιστορικού αντιπάλου» αλλά κι η ίδια η παλινόρθωση συναντάει οξύτατες αντιφάσεις και προσκόμματα που καθιστούν την ενσωμάτωση στην παγκόσμια καπιταλιστική αγορά εφιάλτη και για τους λαούς τους αλλά και για τον ίδιο τον καπιταλισμό σε Ευρώπη και Αμερική.
• Η εκστρατεία του αμερικανικού ιμπεριαλισμού με τον κακόφημο «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» να αναδιαρθρώσει τον πολιτικό χάρτη στην Μέση Ανατολή κι όλες τις διεθνείς και πολιτικές σχέσεις στον χαοτικό μεταψυχροπολεμικό κόσμο κάτω από μια Νέα παγκόσμια ηγεμονική Τάξη κατά τα συμφέροντα της Αμερικανικής Αυτοκρατορίας απέτυχε οικτρά τόσο στο Αφγανιστάν όσο προπαντός στο κατεχόμενο κι ηρωικά αντιστεκόμενο Ιράκ, όπου το φάσμα ενός νέου τρισχειρότερου για τον ιμπεριαλισμό Βιετνάμ είναι πλέον ορατό ακόμα και στους στρατηγούς του αμερικανικού Πενταγώνου.
Η τριπλή αποτυχία δεν είναι συγκυριακή και δεν οφείλεται σε κακούς χειρισμούς «διαχείρισης της κρίσης» από τις καπιταλιστικές κυβερνήσεις και τους νέο-συντηρητικούς παράφρονες του Λευκού Οίκου: είναι δομική, συστημική, εκφράζει την λογική ενός κοινωνικού συστήματος σε προχωρημένη φάση ιστορικής παρακμής.
2. Οι κυρίαρχες αντιλήψεις των Κυριάρχων που παρουσιάζανε την παγκοσμιοποίηση σαν την οριστική νίκη κι επικράτηση του κεφαλαίου σε πλανητική κλίμακα, έχουν δεχτεί θανάσιμο πλήγμα. Μαζί κι οι θεωρίες που, στο όνομα του Μαρξισμού ή κάποιου νέου «παραδείγματος» βλέπανε στις αλλαγές των τελευταίων δεκαετιών ένα «νέο ιστορικό στάδιο» καπιταλιστικής ανάπτυξης πέρα από τον ιμπεριαλισμό, μια «χωρίς κέντρο υπερεθνική Αυτοκρατορία», ένα «μετα-φορντικό» ή ένα «ολοκληρωτικό» καπιταλισμό κ.ά.
Η παγκοσμιοποίηση, «η τάση για την καθολικότητα»(Κ.Μαρξ) γεννιέται στην αστική νεωτερικότητα ως εγγενής τάση του κεφαλαίου που ζητάει την αέναη επέκτασή του κι έρχεται σε διαρκή σύγκρουση με τους όρους που την γέννησαν, το ίδιο το κεφάλαιο και τα εσωτερικά του όρια. Από ένα ιστορικό σημείο και πέρα, η παγκόσμια ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων κι ο παγκόσμιος καταμερισμός της εργασίας, η διεθνοποίηση της οικονομικής, πολιτικής και πολιτιστικής ζωής που φέρνει η παγκόσμια επέκταση του κεφαλαίου έρχεται σε σύγκρουση με τα στενά πλαίσια του Κράτους-Έθνους, το εφαλτήριο αυτής της επέκτασης, αλλά και με τα εσωτερικά όρια της σχέσης κεφαλαίου /εργασίας, την ίδια την ρυθμιστική αρχή των ανταλλαγών μέσα στην κεφαλαιοκρατική κοινωνία, τον νόμο της αξίας.
Το ιστορικό αυτό σημείο /καμπή εντοπίζεται στα τέλη του 19ου αιώνα κι εγκαινιάζει την καθεαυτό εποχή του ιμπεριαλισμού ως εποχή της καπιταλιστικής παρακμής. Η παρακμή ενός συστήματος εκδηλώνεται με την ολοένα μεγαλύτερη αδυναμία του να διαμεσολαβήσει τις εσωτερικές τους αντιφάσεις. Αυτό δεν σημαίνει ότι η παρακμή είναι ταυτόσημη με κάποια αυτόματη κατάρρευση. Εκείνο που καταρρέει είναι ένα ορισμένος τρόπος διαμεσολάβησης που στη συνέχεια οδηγεί στο ξεπέρασμά του από έναν άλλο-αλλά και σε μια διευρυμένη αναπαραγωγή των αντιφάσεων, με ακόμα καταστροφικότερη έκβαση όταν εξαντληθεί κι αυτός ο τρόπος διαμεσολάβησης.
Από την σκοπιά αυτή μπορούμε να διακρίνουμε μέσα στην ίδια την ιμπεριαλιστική εποχή τρεις, μέχρι τώρα, φάσεις: η πρώτη αρχίζει στα τέλη του 19ου αιώνα με την ολοκλήρωση της αποικιοποίησης του κόσμου και την διαμόρφωση μια παγκόσμιας αγοράς, και τελειώνει με τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τη Οκτωβριανή Επανάσταση, η δεύτερη ακολουθεί τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, βασίζεται στις κεϋνσιανές Συμφωνίες του Μπρέττον Γουντς και τελειώνει με την κατάρρευσή τους το 1971 κι η τρίτη φάση, η φάση της χρηματιστηριακής παγκοσμιοποίησης, αρχίζει με την απελευθέρωση στη κίνηση του κεφαλαίου και την φιλελευθεροποίηση των χρηματιστηριακών αγορών , τον αντι-κεϋνσιανό νέο-φιλελευθερισμό της Θάτσερ και του Ρήγκαν, το 1979-80, και φτάνει στα όρια της στις μέρες μας.
Υπάρχει μια διαλεκτική σχέση ανάμεσα στην διαμεσολάβηση των αντιφάσεων του συστήματος και την ανάπτυξη επαναστατικών αντι-συστημικών αγώνων κι εξεγέρσεων. Σε κάθε μεταβατική περίοδο από μία φάση στην επόμενη, όταν εξαντλείται ο ένα τύπος διαμεσολάβησης αλλά δεν έχει ακόμα εγκαθιδρυθεί η διαδοχή του, εμφανίζονται καταστροφικοί διεθνείς πόλεμοι αλλά και η τάση για την παγκόσμια επανάσταση και την υπέρβαση του συστήματος συνολικά : μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με την Οκτωβριανή Επανάσταση και την πρώτη πλημμυρίδα προλεταριακών επαναστάσεων κι εθνικοαπελευθερωτικών αντι-ιμπεριαλιστικών αγώνων, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με τα αντάρτικα της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Ελλάδας που θυσιάστηκαν στο βωμό των συμφωνιών της Γιάλτας, με τη νίκη της Γιουγκοσλαβικής Επανάστασης και το θρίαμβο του κινεζικού Οκτώβρη και μετά την εξάντληση της μεταπολεμικής κεϋνσιανής άνθησης με την διεθνή πλημμυρίδα από τον Μάη του ’68 και το ιταλικό φθινόπωρο ως την Πορτογαλική Επανάσταση την κατάρρευση της χούντας στην Ελλάδα, το τέλος του Φρανκισμού, τον θρίαμβο της Βιετναμέζικης Επανάστασης, την επαναστατική ανατροπή της δικτατορίας στη Νικαράγουα από τους Σαντινίστας και του Σάχη από την Ιρανική Επανάσταση.
Η χρηματιστηριακή παγκοσμιοποίηση, η τρίτη φάση, που ακολούθησε, ήρθε όχι μόνο για να δώσει μια διέξοδο στην κρίση υπερπαραγωγής κεφαλαίου, ανοίγοντας του την προοπτική της ανεμπόδιστης πτήσης στους κερδοσκοπικούς αιθέρες αλλά προπαντός για να αναχαιτίσει αυτό το νέο κύμα της επερχόμενης παγκόσμιας επανάστασης με την από-βιομηχάνιση, την μαζική ανεργία και τη εξασθένιση των συνδικάτων, την εντατικοποίηση της εκμετάλλευσης της σχετικής και της απόλυτης υπεραξίας με νέες σχέσεις ελαστικής εργασίας και την δημιουργία νεόπλουτων μικροαστικών στρωμάτων, προασπιστών της νέα τάξης πραγμάτων των γιάπηδων του χρηματιστηρίου.
Αυτή η τρίτη περίοδος χρηματιστηριακής παγκοσμιοποίησης έχει πλέον εξαντληθεί, φτάνοντας στα όρια που θέτει η ίδια η εποχή της καπιταλιστικής παρακμής. Το δείχνουν τα αλλεπάλληλα χρηματιστηριακά κραχ (1987, 1989, 1997, 2000-01), η δημοσιονομική κρίση σε Αμερική και Ευρώπη, συνεχιζόμενη δυσπραγία της Ιαπωνίας. Κέντρο της κρίσης είναι η ίδια η Αμερική που πλέει μέσα σε ένα ωκεανό κρατικών, ιδιωτικών επιχειρηματικών και καταναλωτικών χρεών και παρασιτεί σε βάρος της παγκόσμιας οικονομίας που χρηματοδοτεί τα αστρονομικά της ελλείμματα. Το «νέο παράδειγμα των εταιρειών της νέας τεχνολογίας» κατάρρευσε μαζί με την χρηματιστηριακή φούσκα των μετοχών τους το 2000-2001. Η λεγόμενη «ανάκαμψη χωρίς θέσεις εργασίας» -μία αντίφαση εν τοις όροις- που ακολούθησε δεν μπορεί να κρύψει το γεγονός του τεράστιου χάσματος ανάμεσα στο αμερικανικό ΑΕΠ των 11 τρισεκατομμυρίων δολαρίων και το κολοσσιαίο μέγεθος της χρηματιστηριακής φούσκας των 128 τρις. δολαρίων στην αγορά παραγώγων. Η υπερεπέκταση του πλασματικού κεφαλαίου προετοιμάζει νέα κραχ και τροφοδοτεί υφεσιακές τάσεις.
Η αστρονομική άνοδος της τιμής πετρελαίου για πρώτη φορά στα 50 δολάρια το βαρέλι είναι αντανάκλαση ακριβώς της κεντρικής θέσης που έχει η Αμερική στην παγκόσμια κρίση. Η ανατίμηση δεν μπορεί να εξηγηθεί απλώς με το νόμο της προσφοράς και ζήτησης. Από την μια οφείλεται στην ξέφρενη κερδοσκοπία του χρηματιστηριακού κεφαλαίου και των hedge funds που επιχειρούν να αντιμετωπίσουν την πτώση του δολαρίου και τα γιγάντια αμερικανικά ελλείμματα που την κινούν, από την άλλη στην γενικευμένη αποσταθεροποίηση που προκαλεί ο αμερικανικό ιμπεριαλισμός κι ο αποτυχημένος πόλεμος του « κατά της τρομοκρατίας» (Ιράκ πρωταρχικά αλλά και Σαουδική Αραβία, Καύκασος, Νιγηρία, Βενεζουέλα).
Το παράδοξο σήμερα είναι ότι σε μεγάλο βαθμό η ανάπτυξη της αμερικανικής και της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομίας οφείλεται στη βιομηχανική επέκταση μιας χώρας όπου η επανάσταση είχε απαλλοτριώσει το κεφάλαιο, της Κίνας, χάρη σε μια επέκταση της πίστης από τις εκεί κρατικές τράπεζες και με την εισβολή του ξένου κεφαλαίου, χωρίς τους όρους και τα όρια που στις καπιταλιστικές χώρες θέτει η λειτουργία του νόμου της αξίας. Η παρακμή του καπιταλιστικού συστήματος απεικονίζεται εδώ ανάγλυφα.
O αμερικανικός καπιταλισμός επιχειρεί να εξάγει την κρίση του πρώτα-πρώτα σε βάρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που παραμένει στο χείλος της στασιμότητας και βλέπει να δυναμώνουν όλες οι φυγόκεντρες τάσεις κι οι διασπάσεις ανάμεσα στους εταίρους και στο εσωτερικό κάθε κυρίαρχης τάξης. Οι πιο σημαντικοί διχαστικοί παράγοντες είναι οι οικονομικοί, η βιωσιμότητα του διάτρητου πια Συμφώνου Σταθερότητας κι οι ρυθμοί των «δομικών μεταρρυθμίσεων»( ελαστικοποίηση της εργασίας, αύξηση του χρόνου εργασίας, συνταξιοδοτικό, ιδιωτικοποιήσεις, φορολογικές αλλαγές κλπ.) που θα καθιστούσαν την ΕΕ πιο ανταγωνιστική απέναντι στις ΗΠΑ. Η πίεση της Αμερικής αποσταθεροποιεί την Ευρώπη και εντείνει την πολιτική κρίση σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα.
Ο αμερικανικός καπιταλισμός, όπως είχε προειδοποιήσει προφητικά ο Τρότσκυ, συσσώρευσε στα θεμέλιά του τις παγκόσμιες αντιφάσεις. Η παγκόσμια επέκταση του πλασματικού κεφαλαίου σταθεροποίησε προσωρινά την θέση του αλλά ταυτόχρονα την υπονόμευσε ανεπανόρθωτα. Είναι αδύνατη η ρύθμιση των εσωτερικών του αντιφάσεων χωρίς την ρύθμιση των παγκόσμιων αντιφάσεων. Εδώ βρίσκεται η κινητήρια δύναμη της παγκόσμιας πολεμικής εκστρατείας που εξαπέλυσε μετά το 2001 με πρόσχημα την «τρομοκρατία» για την εγκαθίδρυση μιας νέας μορφής αμερικανικής παγκόσμιας ηγεμονίας στον μεταψυχροπολεμικό κόσμο, υποτάσσοντας τους ανταγωνιστές του στην ΕΕ και την Ιαπωνία κι ενσωματώνοντας κάτω από τους δικούς του όρους την Ρωσία, τον πρώην σοβιετικό χώρο και την Κίνα στην παγκόσμια αγορά και στις ανάγκες του ίδιου του αμερικανικού κεφαλαίου.
Ακριβώς, όμως, λόγω της εξάντλησης το τρόπου διαμεσολάβησης των αντιφάσεων μέσω της παγκοσμιοποίησης της χρηματιστικής κερδοσκοπίας, ο μεταβατικός χαρακτήρας της περιόδου εκδηλώνεται όχι μόνο με την βαρβαρότητα των ιμπεριαλιστικών πολέμων αλλά και με ένα ογκούμενο κίνημα λαϊκών αντιστάσεων, από τις κινητοποιήσεις του «λαού του Σηάτλ» στην παλαιστινιακή και ιρακινή Ιντιφάντα από την Μεσόγειο ως τον Κόλπο και στη μετατροπή όλης της Λατινικής Αμερικής ξανά, από το Ρίο Γκράντε ως τη Παταγονία και την Γη του Πυρός, σε ζώνη επαναστατικών θυελλών.
Οι κυρίαρχες τάξεις, πρώτα-πρώτα σε Αμερική και Ευρώπη, έχουν συνείδηση της επαναστατικής απειλής που επικρέμεται, γι’ αυτό και το Κράτος του κηρύσσεται σε μια διαρκή κατάσταση «έκτακτης ανάγκης». Τα «έκτακτα μέτρα» γίνονται ο κανόνας, ο νόμος εγκαθιδρύει ζώνες ανομίας με τους «αντιτρομοκρατικούς νόμους», τις δίκες και τις διώξεις το Γκουαντανάμο, το Αμπού Γκράϊμπ, οι φυλακές μέσα στις φυλακές στη Τουρκία και την Ελλάδα γίνονται εμβληματικές μορφές της παρακμής της αστικής δημοκρατίας, ο πολιτικός αυτοχειριασμός της. Η κατάσταση «έκτακτης ανάγκης» από εξαίρεση γίνεται στην εποχή της καπιταλιστικής παρακμής ο κανόνας, όπως σωστά προείδε ο Μπένγιαμιν.
3. Ο τρομοκρατικός «διηνεκής πόλεμος κατά της τρομοκρατίας» σε πλανητική κλίμακα μετατρέπεται ολοένα περισσότερο σε προληπτικό παγκόσμιο εμφύλιο πόλεμο. Ο στόχος δεν είναι μόνον η νέα αποικιοποίηση του Τρίτου (και του πάλαι ποτέ «Δεύτερου») Κόσμου αλλά κι η εγκαθίδρυση μιας νέας εφιαλτικής μορφής εγκλεισμού και μαζικού ελέγχου πάνω σε όλες τις πλευρές της ζωής στις ίδιες τις μητροπόλεις της Ευρώπης, της Ιαπωνίας και της Αμερικής, όπου η κρίση γεννά βία και αντιστάσεις, ιδιαίτερα στις γιγαντουπόλεις που τριτοκοσμοποιούνται. Οι εργατικές συνοικίες των χρόνιων ανέργων και των κοινωνικά αποκλεισμένων στα μητροπολιτικά κέντρα μετατρέπονται σε πυριτιδαποθήκες, στην Φαλούτζα του αύριο.
Η συστηματική καλλιέργεια του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και του αντισημιτισμού αποτελεί μορφή επιβολής κοινωνικού ελέγχου κι εξουδετέρωσης ανατρεπτικών τάσεων των καταπιεσμένων. Καθώς οι συνθήκες δεν είναι αυτές του μεσοπολέμου, το δυναμικό κοινωνικής αντίστασης της εργατικής τάξης δεν έχει συντριβεί στην Ευρώπη, όπως στη δεκαετία του ’30, κι η φενάκη της επιστροφής στο Κράτος-Έθνος διαψεύδεται διαρκώς από την ίδια την κρίση και παράλυσή του σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, δεν εμφανίζονται μαζικά φασιστικά κινήματα. Η άρχουσα τάξη οργανώνει τις πιο αντιδημοκρατικές αντιλαϊκές επιθέσεις στο όνομα όχι του «ολοκληρωτισμού» αλλά της αστικής δημοκρατίας, με την βοήθεια συχνά της κεντροαριστεράς και των παραδοσιακών γραφειοκρατιών της σοσιαλδημοκρατίας και των μεταλλαγμένων σταλινικών. Και η καταστολή παίρνει πια ανοιχτά την μορφή της μόνιμης «κατάστασης έκτακτης ανάγκης».
Απέναντι στο καθεστώς των έκτακτων νόμων και του Γκουαντανάμο η μόνη ιστορικά δυνατή εναλλακτική λύση που μπορεί να αντιπαραταχτεί δεν είναι η αστική δημοκρατία, ακόμα και στη πιο ριζοσπαστική της «λαϊκή» μορφή αλλά η εργατική εξουσία, η δικτατορία του προλεταριάτου ως η συστηματική κινητοποίηση κι ενεργός συμμετοχή των ίδιων των προλεταρίων και των άλλων καταπιεσμένων μαζών στη διαρκή επανάσταση για την υπέρβαση των όρων που αναγεννούν την εκμετάλλευση, καταπίεση και ταπείνωση ανθρώπου από άνθρωπο, για την εγκαθίδρυση μιας πανανθρώπινης αταξικής και α-κρατικής κοινωνίας.
Ο κοινωνικός ταξικός πόλεμος μπορεί και πρέπει να κερδηθεί. Η εργατική τάξη, την οποία ορισμένοι βιάστηκαν να ξεγράψουν, παραμένει το επαναστατικό υποκείμενο. Όχι μόνο γιατί παρά τις θεωρίες περί «εξαφάνισής» της, το ποσοτικό βάρος της ξεπερνάει τα 2,5 δισεκατομμύρια ακόμα και στις επίσημες πρόσφατες στατιστικές της Παγκόσμιας Τράπεζας αλλά προπαντός για το ειδικό βάρος της στην τελευταία ανταγωνιστική ταξική κοινωνία της Ιστορίας, τον καπιταλισμό. Καπιταλισμός δεν υπάρχει χωρίς απομύζηση υπεραξίας, χωρίς τη λειτουργία του (παρακμασμένου σήμερα) νόμου της αξίας, χωρίς τον αλλοτριωτικό διχασμό της εργασίας σε αφηρημένη και συγκεκριμένη. Πρωτοφανή μαζικά κινήματα όπως αυτό των πικετέρος στην Αργεντινή -που οι αθεράπευτα δογματικοί του αρνούνται τον προλεταριακό χαρακτήρα!- είναι μορφές που παίρνει η εξέγερση της εργασίας ενάντια στους όρους που την καταστρέφουν πλέον σε γιγάντια κλίμακα, για την χειραφέτηση της και για την αναδιοργάνωση όλης της κοινωνίας σε νέες βάσεις. Απ’ αυτήν την άποψη ο ρόλος της εργατικής τάξης ως καθολικής τάξης γίνεται εμφανής: δεν μπορεί να απελευθερωθεί εάν δεν απελευθερώσει κι όλους τους άλλους καταπιεσμένους από κάθε μορφή καταπίεσης, εκμετάλλευσης κι αποκλεισμού.
4. Ιδιαίτερη στρατηγική σημασία για την εργατική χειραφέτηση έχει η στενή σύνδεσή και συμμαχία του εργατικού κινήματος με τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα στη Μέση Ανατολή, την Ασία, την Αφρική και την Λατινική Αμερική. Κάθε χτύπημα που δίνουν οι καταπιεσμένοι λαοί στους καταπιεστές τους είναι κι ένα βήμα μπροστά στη πάλη της εργατικής τάξης για καθολική ανθρώπινη χειραφέτηση. Εάν η Βιετναμέζικη Επανάσταση κι η νίκη της πυροδότησε μαζικούς αγώνες στην Ευρώπη και την Αμερική, το ίδιο και ακόμα ανώτερο μπορεί και πρέπει να γίνει σήμερα. Η αντίσταση του λαού του Ιράκ μας ανοίγει τον δρόμο. Η μάχη της Φαλούτζα τον Απρίλιο 2004 που υποχρέωσε του αμερικανούς πεζοναύτες σε υποχώρηση μπορεί και πρέπει να γίνει ένα σημείο στροφής στον όλο διεθνή πόλεμο των ιμπεριαλιστών τρομοκρατών, όπως ήταν η μάχη του Στάλινγκραντ για την τύχη των Ναζί.
Ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός βυθίζεται σε ένα τέλμα που ο ίδιος δημιούργησε στο Ιράκ, το Αφγανιστάν και στην «Ευρύτερη Μέση Ανατολή» που κατά τους αμερικανούς στρατηγούς περιλαμβάνει και τον Καύκασο, την πρώην σοβιετική κεντρική Ασία, τη Βόρεια Αφρική, την Τουρκία και τα Βαλκάνια. Η προσπάθεια των ΗΠΑ και των στρατηγικών τους συμμάχων όπως είναι το σιωνιστικό Ισραήλ να αντιμετωπίσουν το αδιέξοδο με σφαγές από την Γάζα ως το σουνιτικό τρίγωνο γύρω από την Βαγδάτη, με οριστικό θάψιμο του προβλήματος της Κατοχής σε Παλαιστίνη και Ιράκ κάτω από τα ερείπια των σπιτιών των Παλαιστινίων και Ιρακινών αμάχων, με πλήγματα κατά της Συρίας και, πιθανόν ακόμα, με μια επέκταση των πολεμικών επιχειρήσεων σε Συρία και Ιράν, θυμίζει περισσότερο μια φυγή προς τα εμπρός παρά μια διέξοδο.
Το αντιπολεμικό κίνημα στη Δύση πρέπει χωρίς καθυστέρηση να αναπτυχθεί πέρα από τα όρια του πασιφισμού, σε πάλη για την ανατροπή των καπιταλιστικών κυβερνήσεων που ενέχονται ή εμπλέκονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στην πολεμική εισβολή του ιμπεριαλισμού στην Μέση Ανατολή και την Ασία. Ο διεθνής ιμπεριαλιστικός πόλεμος πρέπει να μετατραπεί σε επαναστατικό πόλεμο για την ανατροπή του ιμπεριαλισμού και του καπιταλιστικού συστήματος που γεννά τον πόλεμο και την βαρβαρότητα. Αυτό είναι πρωταρχικό καθήκον, της επαναστατικής Διεθνούς, της επανίδρυσης της Τέταρτης Διεθνούς.
Η πάλη ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο συνενώνει σήμερα όλα τα μέτωπα και τις διαφορετικές πλευρές της διαρκούς επανάστασης: την αντι-ιμπεριαλιστική πάλη για την εθνική απελευθέρωση, την πάλη ενάντια στο ιμπεριαλιστικό δημοκρατικό κράτος σε «καθεστώς έκτακτης ανάγκης», την πάλη για την ανατροπή της παλινόρθωσης στην πρώην Σοβιετική Ένωση και την Κίνα, για την διεθνή αναγέννηση της πάλης για παγκόσμιο σοσιαλισμό και κομμουνισμό.
5. Η σύνδεση της κρίσης και του πολέμου του αμερικανικού και παγκόσμιου ιμπεριαλισμού με την πορεία της παλινόρθωσης του καπιταλισμού στην πρώην Σοβιετική Ένωση (και την Κίνα), γίνεται διαρκώς πιο εμφανής. Η τραγωδία του Μπεσλάν στη Βόρεια Οσετία κι οι τραγικές διαστάσεις που παίρνει ο πόλεμος στη Τσετσενία, η κρίση στη Γεωργία κι όλο τον Καύκασο είναι εκδηλώσεις της αλληλεπίδρασης των καταστροφικών αποτελεσμάτων της παλινορθωτικής αντεπανάστασης και της πολεμικής φρενίτιδας που κινεί τον ιμπεριαλισμό να ενσωματώσει τον πρώην σοβιετικό χώρο. Χάρη στο νέο πόλεμο στο Αφγανιστάν και με την πρόθυμη βοήθεια του Πούτιν, ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός εγκαθίδρυσε βάσεις και στρατιωτική παρουσία στις πρώην σοβιετικές Δημοκρατίες στην κεντρική Ασία και τώρα προωθεί τις θέσεις του στον Καύκασο.
Παρόλες τις ιμπρεσιονιστικές απόψεις εκείνων που θεωρούν την καπιταλιστική παλινόρθωση ήδη ολοκληρωμένη, αυτή συναντάει τεράστια προβλήματα κι εμπόδια. Ο παλιός γραφειοκρατικός υπερ-συγκεντρωτικός μηχανισμός κι οι γραφειοκρατικοί θεσμοί της προηγούμενης εξουσίας και του κεντρικού σχεδιασμού της οικονομίας έχουν καταργηθεί, η παλιά σοβιετική κοινωνία κι οι λαοί της γνώρισαν και γνωρίζουν μια τρομακτική ιστορική οπισθοδρόμηση κι αποδιοργάνωση αλλά η όλη μετάβαση προς τα εμπρός ή προς τα οπίσω είναι μπλοκαρισμένη, επιτείνοντας τα διαλυτικά φαινόμενα, την διαφθορά, την εγκληματικότητα και την κυριαρχία του κρατικού γραφειοκρατικού-μαφιόζικου συμπλέγματος.
Η πρώτη φάση της παλινόρθωσης υπό τον Γέλτσιν με την διάλυση της ΕΣΣΔ, τη «θεραπεία-σοκ», την κολοσσιαία ληστεία της δημόσιας περιουσίας από την παλιά νομενκλατούρα και νεόπλουτα μαφιόζικα στοιχεία στο όνομα των ιδιωτικοποιήσεων που έφερε την κυριαρχία μιας φούχτας ολιγαρχών σε άμεση σύνδεση με το Κρεμλίνο κατέληξε κακήν κακώς με το κραχ του Αυγούστου 1998. Το τελευταίο έδειξε ότι η υπερσυγκέντρωση πλούτου στα χέρια μιας σπείρας κερδοσκόπων και μαφιόζων «Νεορώσων» κι η εμφάνιση μια τεράστια χρηματιστικής φούσκας στις κορυφές της μετα-σοβιετικής ρωσικής οικονομίας δεν είχε στέρεα ερείσματα σε νέες κοινωνικές σχέσεις, στην ίδια την λειτουργία του νόμου της αξίας.
Η εμφάνιση του κρατικού αυταρχισμού του Πούτιν και των παλιών πρακτόρων της Κα Γκε Μπε σαν κυρίαρχων του πολιτικού παιχνιδιού, ένα ιδιότυπος βοναπαρτισμός ενισχυμένος και με το νέο βάρβαρο πόλεμο κατά του λαού της Τσετσενίας εκφράζει τα αδιέξοδα της μέχρι τώρα παλινορθωτικής πορείας. Η οικοδόμηση του «ισχυρού κράτους» κι η σύγκρουση του Πούτιν με τους ολιγάρχες, όπως στη περίπτωση της εταιρείας Γιούκος, δεν εκδηλώνει κάποια αντι-παλινορθωτική τάση για την «ανασυγκρότηση μιας ΕΣΣΔ χωρίς σοβιέτ» αλλά το αντίθετο την προσπάθεια να ξεμπλοκαριστεί η διαδικασία παλινόρθωσης με τα «παραδοσιακά ρωσικά μέσα», την υπερτροφία του Κράτους και την αυτοκρατορική βία απέναντι στους μη ρωσικούς λαούς.
Μόνο που τώρα λείπει η ιστορική βάση που είχε στηρίξει την αυτοκρατορία των τσάρων, ή, η άλλη, η εντελώς αντίθετη, που στήριξε την Σοβιετική Ένωση. Η τσαρική αυτοκρατορία ήρθε να αντιμετωπίσει την διπλή πίεση μιας πιο ανεπτυγμένης ευρωπαϊκής Δύσης και μιας πιο καθυστερημένης Ασίας. Η προσπάθεια αυτή εξαντλήθηκε με την είσοδο στην ιμπεριαλιστική εποχή. Χωρίς την Οκτωβριανή σοσιαλιστική επανάσταση, η Ρωσία θα είχε οπισθοδρομήσει στη θέση μιας μισο-αποικίας της Δύσης κάτω από ένα αυταρχικό καθεστώς. Δεν θα γινόταν ποτέ μια ισχυρή καπιταλιστική-δημοκρατική Ρωσία. Αυτό που ήταν ιστορικά αδύνατο τότε, παραμένει ακόμα πιο ανέφικτο σήμερα. Ήδη η κύρια οικονομική δραστηριότητα της μετα-σοβιετικής Ρωσίας είναι η εξαγωγή πετρελαίου και πρώτων υλών. Η ίδια η ανατίμηση του πετρελαίου βοήθησε πρόσκαιρα την «σταθεροποίηση» υπό τον Πούτιν αλλά κι επιτάχυνε την πορεία μετατροπής της άλλοτε δεύτερης βιομηχανικής υπερδύναμης του κόσμου σε μια βιομηχανική /αποβιομηχανιζόμενη Σαουδική Αραβία με πυρηνικά.
Η μπλοκαρισμένη αυτή παλινορθωτική διαδικασία είναι σήμερα ακόμα πιο δεμένη με όλες τις αντιφάσεις της παγκόσμιας κρίσης του καπιταλισμού κι εκδηλώνει την ίδια την παρακμή του στο πιο υψηλό σημείο. Δεν έχει να προσφέρει στους λαούς της πρώην ΕΣΣΔ «ανάπτυξη της οικονομίας, της δημοκρατίας και του πολιτισμού» αλλά μόνο βαρβαρότητα . Κι ακόμα: όχι μόνον είναι ανίκανος να απορροφήσει τον πρώην σοβιετικό χώρο στην παγκόσμια αγορά αλλά ο χώρος αυτός μετατρέπεται σε μια «μαύρη τρύπα», όπως είπε ο μεγαλοχρηματιστής Τζωρτζ Σόρος, που «απειλεί να καταπιεί την Δύση». Ήδη οι συνέπειες της απορρόφηση της Ανατολικής Γερμανίας στη Δυτική, πυροδότησε την κρίση στην ενιαία Γερμανία και μπλόκαρε, σε ένα μεγάλο βαθμό, και την διαδικασία ευρωπαϊκής καπιταλιστικής ολοκλήρωσης. Η προφητεία του μεγάλου συγγραφέα και αντισταλινικού κομμουνιστή Στέφαν Χάιμ ότι η ενσωμάτωση της Ανατολικής στη Δυτική Γερμανία θα θυμίζει ένα βόα που καταπίνει σκαντζόχοιρο επαληθεύεται κι όχι μόνο για την Γερμανία αλλά και για την ΕΕ και αύριο για όλη την Δύση.
Η καπιταλιστική παλινόρθωση αντί για διέξοδο στη κρίση του καπιταλισμού έχει επιτείνει τα αδιέξοδά του. Είναι μια έμμεση απόδειξη ότι ο ιστορικός κύκλος που άνοιξε η Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917, η πρώτη πράξη της παγκόσμιας σοσιαλιστικής επανάστασης, δεν έκλεισε.
Σ’ αυτήν την ιστορική εκτίμηση βασισμένοι και σε σαφή οριοθέτηση με όλα εκείνα τα ρεύματα της Αριστεράς, παραδοσιακής και ριζοσπαστικής, που θεωρούσαν οριστικά κλεισμένο το κεφάλαιο της Οκτωβριανής Επανάστασης και του μπολσεβικισμού, επαναστάτες μαρξιστές από την Λατινική Αμερική, την Ευρώπη και την Μέση Ανατολή, με διαφορετική πολιτική καταγωγή μέσα στην τροτσκιστική παράδοση, πήραν την πρωτοβουλία το 1997, στη σύνοδό τους στη Γένοβα, να ξεκινήσουν μια διεθνή εκστρατεία για την συσπείρωση της πρωτοπορίας στην πάλη για την επανίδρυση της Τέταρτης Διεθνούς.
Όπως έγινε εξ αρχής σαφές, δεν επρόκειτο για την χιλιοστή πρώτη προσπάθεια για την σύσταση μιας διεθνούς τροτσκιστικής τάσης που θα αυτοανακηρύσσονταν σε Τέταρτη Διεθνή ή σε κίνηση για την ανοικοδόμησή της. Το ζητούμενο ήταν και είναι η συσπείρωση των πρωτοπόρων αγωνιστών διαφορετικής πολιτικής προέλευσης, τροτσκιστικής και μη, σε μια σαφή προγραμματική οριοθέτηση από οπορτουνιστικές κινήσεις και σέχτες, για την οικοδόμηση μιας επαναστατικής Διεθνούς του 21ου αιώνα, ανοιχτής σε όλες τις αναζητήσεις κι επαναστατικές εμπειρίες και ταυτόχρονα χωρίς ιστορική αμνησία, χωρίς παράκαμψη της κολοσσιαίας εμπειρίας της Οκτωβριανής Επανάστασης και της πάλης για τη συνέχεια και ολοκλήρωσή της σε πλανητική κλίμακα, ενάντια στη γραφειοκρατία, το σταλινισμό, τη σοσιαλδημοκρατία, την ταξική συνεργασία.
Μετά από μια εφτάχρονη πορεία συζητήσεων, διεθνών συνδιασκέψεων και κοινής παρέμβασης στους ταξικούς κι εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες, η κίνηση αυτή έφτασε σε ένα νέο στάδιο με το Παγκόσμιο Συνέδριο του Απριλίου 2004, στο Μπουένος Άϋρες, όπου συγκροτήθηκε η Συντονιστική Επιτροπή για την Επανίδρυση της Τέταρτης Διεθνούς (ΣΕΤΔ), μετά από συζήτηση και ψήφιση Προγραμματικών Θέσεων και ενός δημοκρατικού συγκεντρωτικού καταστατικού που αντιστοιχεί στη παρούσα φάση διεθνούς οργάνωσης.
Το ΕΕΚ από τον Οκτώβριο 1997 συμμετέχει ενεργά σ’ αυτή την διεθνή πάλη για την επαναστατική Διεθνή της εργατικής τάξης και το 9ο Συνέδριό του θα πρέπει να αναβαθμίσει και να εντείνει τις προγραμματισμένες προσπάθειες του Κόμματος στη περιοχή, τα Βαλκάνια, την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή για την ανασυγκρότηση ενός διεθνούς επαναστατικού κέντρου πάλης του σύγχρονου Μαρξισμού, για την ανάπτυξη του Βαλκανικού Σοσιαλιστικού Κέντρου «Κριστιάν Ρακόφσκυ» και για την οικοδόμηση της Τέταρτης Διεθνούς
9ο Συνέδριο του ΕΕΚ- Σχέδιο Προοπτικών
