[ Ο φίλος και σύντροφος Χρήστος Σκανδάμης, ένας σταθερός συμπαθών και υποστηριχτής της ΕΔΕ/ΕΕΚ από τα χρόνια της δικτατορίας, “έφυγε” την Δευτέρα 28 Ιουλίου από καρδιακή ανακοπή. Το πρωί της Πέμπτης 31 Ιουλίου στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών έγινε η επικήδεια τελετή / πολιτική κηδεία, παρουσία της Μαργαρίτας και των παιδιών τους Γιάννη και Θέμου, συγγενών, φίλων και συντρόφων και συναδέλφων του, ιδίως από την Πανελλήνια Ένωση Συνταξιούχων Εκπαιδευτικών (ΠΕΣΕΚ). Φίλοι και συγγενείς, συνάδελφοι από την ΠΕΣΕΚ αποχαιρέτησαν τον Χρήστο.
Παρακάτω δημοσιεύουμε τον αποχαιρετισμό του Θόδωρου Κουτσουμπού. ]
1. Με βαθειά θλίψη αποχαιρετάμε τον Χρήστο Σκανδάμη, φίλο, σύντροφο, αγωνιστή στο συνδικαλιστικό κίνημα των εκπαιδευτικών επί δεκαετίες, αρχής γενομένης από την μεγάλη απεργία των ιδιωτικών εκπαιδευτικών που συντάραξε την Ελλάδα το 1977. Tότε ο Χρήστος Σκανδάμης πέρασε στο δημόσιο σχολείο, συμμετείχε στους μεγάλους αγώνες των εκπαιδευτικών και έδινε το παρών σε όλες τις μάχες και στο ευρύτερο εργατικό κίνημα, βάζοντας το δικό του λιθαράκι στην ανατροπή του άδικου και εκμεταλλευτικού κόσμου.
Mόλις πριν λίγες εβδομάδες (22/6/2025) ήταν στην πλατεία Συντάγματος, στην εκδήλωση ΚΕΘΕΑ και 18ΑΝΩ, ενάντια στο νόμο για την ψυχική υγεία και την καταστροφή των στεγνών προγραμμάτων απεξάρτησης…
Για τον ίδιο λόγο, ήταν παρών στο Κηπάκι της Τσαμαδού, στις 8 Ιουλίου, σε εκδήλωση των Συλλογικών Δράσεων Κοινωνικής Αλληλεγγύης για το 18ΆΝΩ.
2. Ο Χρήστος Σκανδάμης σπούδασε στο Φιλολογικό τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθήνας αμέσως μετά την μεταρρύθμιση Παπανδρέου – Παπανούτσου το 1964. Τότε που παιδιά των αγροτών και εργατών μπόρεσαν να δώσουν εξετάσεις και να γραφτούν στο πανεπιστήμιο χωρίς να χρειαστεί ο πατέρας τους να πουλήσει ένα… αμπέλι (αν είχε) για να πληρώσει την εγγραφή.
Οι συνθήκες δικτατορίας ριζοσπαστικοποίησαν τον Χρήστο όπως και χιλιάδες άλλους, αυτούς που κάναν/κάναμε το Πολυτεχνείο χωρίς να εξαργυρώσουμε τη συμμετοχή και τα πιστεύω. Είναι αυτό το πνεύμα της εξέγερσης που ενεργοποιούσε/ενεργοποιεί και εμπνέει ακόμη και σήμερα την πάλη μέσα στα σχολεία για δημοκρατική παιδεία, για τη διαμόρφωση ολοκληρωμένων, ελεύθερα σκεπτόμενων ανθρώπων.
Γνωριστήκαμε τότε, στα χρόνια της χούντας, χάρη στην Αγγελική Κουτσουμπού, που ο πατέρας της ήταν από την ορεινή Σελιάνα, το χωριό που τόσο αγαπούσε και ο Χρήστος και το παραθαλάσσιο Σελιανίτικα, τους κολπίσκους του οποίου συχνά φωτογράφιζε κατά το ηλιοβασίλεμα· φυσικά, αγαπούσε και τη Σίφνο της Μαργαρίτας…
Μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου ο Χρήστος ήλθε σπίτι μας στο Αιγάλεω, όπου κι ο ίδιος έμενε, στο σπίτι της αγαπημένης του αδελφής Βούλας, για να δει τι κάνουμε. Στο καχύποπτο αγροτόπαιδο κάτι δεν άρεσε, έφυγε και πήγε να τηλεφωνήσει. Το τηλέφωνο το σήκωσε ο χαφιές κι ο Χρήστος κατάλαβε και δεν έπεσε στην παγίδα.
Έκτοτε, μαζί και με τη Μαργαρίτα βρισκόμασταν σε όλες τις διαδηλώσεις και απεργίες, αλλά και στα ταβερνάκια της Δυτικής Αθήνας (κάποιες φορές και στην Ανατολική Αθήνα). Είδαμε και χαρήκαμε τα παιδιά μας να μεγαλώνουν…
3. Ο Χρήστος πάντα πολιτικά σκεπτόμενος, με ερωτηματικά και αμφισβητήσεις, ήταν παρών στους ταξικούς αγώνες και πρωτίστως στους αγώνες στην εκπαίδευση. Ποτέ δεν οργανώθηκε πέρα από την ΕΛΜΕ του, όπου έδινε τους αγώνες μέσα από τα σχήματα των Παρεμβάσεων, και τελευταία στην ΠΕΣΕΚ. Ήταν όμως ένας σταθερός συνοδοιπόρος της ΕΔΕ και του ΕΕΚ, πιστός στο όραμα του μπολσεβικισμού και της επανάστασης.
4. Πάντα διατύπωνε ερωτήσεις, σκέψεις φιλοσοφικές και της ζωής, τις οποίες επι-κοινωνούσε σε φίλους, συντρόφους, συναδέλφους, υπό μορφή ποιητικού λόγου.
Το δράμα της Παλαιστίνης τον είχε συνταράξει, η αντίσταση του λαού της τον είχε συνεπάρει. Θα μου επιτρέψετε να διαβάσω μερικούς στίχους από το ποίημά του Η ΚΑΡΔΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΧΤΥΠΑΕΙ ΣΤΗ ΓΑΖΑ, που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών στις 12 Ιουνίου.
Χρήστος Γιανν Σκανδάμης
Η ΚΑΡΔΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
ΧΤΥΠΑΕΙ ΣΤΗ ΓΑΖΑ
(ΕΦ. ΣΥΝΤ. 12 ΙΟΥΝΙΟΥ)
Χτυπάει…
όπως χτυπούσε στο Στάλινγκραντ
όπως χτυπούσε στο Βιετνάμ
όπως το Μάη στο
Παρίσι˙
όπως κάθε
μέρα στα στήθη
αμετανόητων “ουτοπιστών”
Γιατί…
εκεί καίει ακόμη η φλόγα
της παγκόσμιας επανάστασης …
Ξέσπασε στις 7 Οκτωβρίου του 2023….
Οι ξεχασμένοι από θεούς κι ανθρώπους,
αποκλεισμένοι στο σύγχρονο γκέτο της “Βαρσοβίας”,
τη μεγαλύτερη ανοιχτή φυλακή του νεοναζισμού,
οι τελευταίοι των τελευταίων, οι φτωχότεροι
των φτωχών, οι “άθικτοι” του κόσμου,
οι ‘‘εγκληματίες τρομοκράτες’’,
όμοιοι ‘‘τυφλοπόντικες’’
τις αλυσίδες πέταξαν,
βγήκαν από τους “τάφους” τους
και σπάζοντας το αδιαπέραστο
τείχος της φυλακής τους
άρπαξαν και κρατούν
ομήρους
Ζητάνε
ΓΗ, ΨΩΜΙ και ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
Χρόνια όλα τούς τα κλέβουνε
όπως κάνουν πάντα και παντού
οι αδίστακτοι της παγκόσμιας MAFIA νονοί…
Εκατόμβες οι άμαχοι και άταφοι νεκροί
άντρες νέοι, γέροι, νέες γυναίκες
μανάδες και παιδιά, παιδιά
χιλιάδες αποστεωμένα
όπως οι έγκλειστοι
του Άουσβιτς.
Αυτό οι απανταχού Σιωνιστές
το λένε πόλεμο αμυντικό
όχι ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ…
και όμως οι ελεύθεροι πολιορκημένοι
ακόμα πολεμούν για την
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ…
Θεριστής του 2025
οι απανταχού καταπιεσμένοι
(και για την αντιγραφή)
xristos014@gmail.com
5. Αποχαιρετάμε με συγκίνηση τον φίλο και σύντροφο Χρήστο… αμετανόητοι ουτοπιστές – αλλά όπως είχε γράψει ένας άλλος φίλος, που επίσης έχει φύγει, ο Κυριάκος Κατζουράκης, στην ταινία USSAK με την Κάτια Γέρου: “Ο ουτοπιστής φίλε, είναι ο απόλυτος υλιστής”.
Hasta la victoria siempre