Θανάσης Παπαθανασίου
Κάποιες μακρινές, ξεχασμένες και, για κάποιους, ελάσσονες σελίδες της Ιστορίας είναι χρήσιμο να μελετηθούν και να ξαναέρθουν στην επιφάνεια στις μέρες μας, σε μια νέα εποχή πολέμων και επαναστάσεων, όπου ο διεθνισμός δεν πρέπει να παραμένει γράμμα κενό και επαναστατική εξαγγελία αλλά καθημερινή πράξη και τρόπος ζωής για τους επαναστάτες όπου γης. Τέτοια ήταν η ζωή δυο ξεχασμένων αλλά ηρωικών μορφών του παγκόσμιου εργατικού κινήματος: του Ιταλού αναρχικού Αμίλκαρε Τσιπριάνι και του Γάλλου σοσιαλιστή Γκουστάβ Φλουράνς που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην διάδοση των ιδεών της επανάστασης και της κοινωνικής απελευθέρωσης στην Ελλάδα του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα.
Ο Αμίλκαρε Τσιπριάνι γεννήθηκε στο Άντζιο της Ιταλίας το 1844. Από νεαρός μυήθηκε στις επαναστατικές ιδέες, εντάχθηκε στα σώματα του Γαριβάλδι και πολέμησε μαζί του εναντίον των Αυστριακών μοναρχικών. Μετά τη μάχη του Ασπρομόντε (1862) δικάστηκε ερήμην σε θάνατο και κυνηγημένος από την αυστριακή αστυνομία κατέφυγε στην Αθήνα. Εκεί έρχεται σε επαφή με τους ριζοσπαστικούς-επαναστατικούς κύκλους των Αθηνών, καθώς και με τους εξόριστους Πολωνούς επαναστάτες του στρατηγού Μίλβιτς που ανήκαν στην περίφημη «Πολωνική Λεγεώνα» του ποιητή Αδάμ Μισκίεβιτς και που κατά την διάρκεια των αστικοδημοκρατικών εξεγέρσεων στην Ιταλία το 1848-49 είχαν πολεμήσει με τους Ιταλούς εναντίον των Αυστριακών κατακτητών.
Τον συναντάμε ξανά στα οδοφράγματα της οδού Ερμού την νύχτα της 10 Οκτωβρίου 1862 όταν επικεφαλής ξένων εθελοντών υψώνει για πρώτη φορά στον Ελλαδικό χώρο την κόκκινη σημαία της επανάστασης, στα γεγονότα της έξωσης του Όθωνα. Ενωμένος με τα στελέχη της λεγόμενης «Χρυσής Νεολαίας» Οδυσσέα Ιάλεμο, Ν. Γλαράκη, Αχ. Παράσχο, Κ. Σαράβα, Παπαρηγόπουλο και άλλους, θα εισβάλλει στα ανάκτορα και θα αποκαθηλώσει τα σύμβολα της οθωνικής τυραννίας.
Μετά τα γεγονότα έρχεται σε επαφή με τον Έλληνα αναρχικό Εμμανουήλ Δαούδογλου αλλά συλλαμβάνεται από την αστυνομία και απελαύνεται. Θα καταφύγει προσωρινά στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου για να ξανακάνει την εμφάνισή του στον Ελλαδικό χώρο το 1866 παίρνοντας μέρος στην Κρητική Επανάσταση. Αυτή τη φορά έχει στο πλάι του τον επιστήθιο φίλο του, Γάλλο σοσιαλιστή (της τάσης του Μπλανκί) Γκουστάβ Φλουράνς, τον «ευγενικό Φλουράνς», όπως τον αποκαλούσε ο Κάρλ Μαρξ, τον «ερυθρό ιππότη» όπως τον αναφέρει ο Βίκτωρ Ουγκώ.
Ο Γκουστάβ Φλουράνς γεννήθηκε στο Παρίσι το 1838, σπούδασε φιλολογία και θετικές επιστήμες για να γίνει αργότερα καθηγητής στο Αυτοκρατορικό Κολλέγιο της Γαλλίας, για να παραιτηθεί το 1864 και να αρχίσει τον ταραχώδη επαναστατικό βίο του. Το 1866 φθάνει στην Αθήνα μέσω Κων/πολης και εκδίδει την γαλλόφωνη εφημερίδα «Ελληνική ανεξαρτησία». Από εκεί θα φύγει με σώμα ξένων εθελοντών για την Κρήτη όπου θα πάρει μέρος σε μια σειρά μαχών και θα ονομασθεί από την επαναστατική συνέλευση «Κρητικός πολίτης». Το 1868 ενώ η κρητική επανάσταση ψυχορραγεί θα επιστρέψει στην Αθήνα μαζί με πληρεξούσιους της κρητικής συνέλευσης για να εξασφαλίσει πόρους για την συνέχισή της. Θα συλληφθεί και θα απελαθεί στην Μασσαλία για να επιστρέψει και πάλι μυστικά στην Αθήνα. Θα εντοπιστεί όμως από τη μυστική αστυνομία του αυτοκράτορα της Γαλλίας Ναπολέοντα Γ’ (του Μικρού όπως τον είχε βαφτίσει ο Β. Ουγκώ) και κατόπιν διαβήματος του Γάλλου πρέσβη Μπώντ προς την κυβέρνηση του Υδραίου κοτζαμπάση Βούλγαρη, θα συλληφθεί εκ νέου προκειμένου να εκδοθεί στη Γαλλία όπου εκκρεμούσε θανατική ποινή εις βάρος του. Και τότε συμβαίνει το απίστευτο. Χάρις στα ρεπορτάζ της προοδευτικής εφημερίδας Αιών και τις ενέργειες των σοσιαλιστικών κύκλων των Αθηνών με προεξάρχουσα τη φωτεινή προσωπικότητα του επτανήσιου σοσιαλιστή Ρόκκου Χοϊδά, ξεσπούν στην Αθήνα πρωτοφανείς διαδηλώσεις χιλιάδων λαού που με συνθήματα όπως «λευτεριά στον Φλουράνς» και «κάτω ο Βοναπάρτης» φτάνουν στα Ανάκτορα και αναγκάζουν τον Βούλγαρη να απελευθερώσει τον φλογερό επαναστάτη.
Παρ’ όλ’ αυτά τελικά ο Φλουράνς θα υποχρεωθεί να καταφύγει στην Ιταλία όπου θα συλληφθεί και θα φυλακιστεί εκ νέου. Μετά την αποφυλάκισή του θα επιστρέψει στη Γαλλία όπου θα ριχτεί στη μάχη για την ανατροπή του Ναπολέοντα Γ’. Η περίοδος 1869-1871 θα είναι για τον Φλουράνς γεμάτη διώξεις και φυλακίσεις για να καταδικαστεί εκ νέου σε θάνατο μαζί με τον Μπλανκί για τις ταραχές της 31 Οκτωβρίου του 1870. Τον ξαναβρίσκουμε το Μάρτη του 1871 στο επαναστατημένο Παρίσι της Κομμούνας μαζί με τον αχώριστο σύντροφό του Α. Τσιπριάνι να παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο σ’ αυτήν την πρώτη έφοδο της εργατικής τάξης στον ουρανό.
Παρ’ όλ’ αυτά τελικά ο Φλουράνς θα υποχρεωθεί να καταφύγει στην Ιταλία όπου θα συλληφθεί και θα φυλακιστεί εκ νέου. Μετά την αποφυλάκισή του θα επιστρέψει στη Γαλλία όπου θα ριχτεί στη μάχη για την ανατροπή του Ναπολέοντα Γ’. Η περίοδος 1869-1871 θα είναι για τον Φλουράνς γεμάτη διώξεις και φυλακίσεις για να καταδικαστεί εκ νέου σε θάνατο μαζί με τον Μπλανκί για τις ταραχές της 31 Οκτωβρίου του 1870. Τον ξαναβρίσκουμε το Μάρτη του 1871 στο επαναστατημένο Παρίσι της Κομμούνας μαζί με τον αχώριστο σύντροφό του Α. Τσιπριάνι να παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο σ’ αυτήν την πρώτη έφοδο της εργατικής τάξης στον ουρανό.
Ενώ οι Πρώσοι και οι Βερσαλλιέροι του Θιέρσου κυκλώνουν το Παρίσι, η επιτροπή της Κοινής Σωτηρίας με επικεφαλής τους Ντελεγκλύζ, Ριγκώμ, Βαγιάν, Ντυβάλ, Βαρλέν, ονομάζει τον Φλουράνς συνταγματάρχη της Κομμούνας. Διοικεί το 20ο Τάγμα της Εθνοφρουράς ενώ παράλληλα εκλέγεται αντιδήμαρχος στο 20ο διαμέρισμα του Παρισιού και μέλος της 7μελούς στρατιωτικής Επιτροπής της Κομμούνας.
Το Μάη του 1871 το Παρίσι έπεσε αφού εξάντλησε και την ύστατη σφαίρα του και ο τελευταίος κομμουνάρος. Ο Φλουράνς θα συλληφθεί και θα εκτελεστεί από τους Βερσαλλιέρους του Θιέρσου χωρίς να καταφέρει να φέρει σε πέρας το τελευταίο σχέδιό του να πλαισιώσει τον στρατό της Κομμούνας με εθελοντικό σώμα από παλιούς αγωνιστές της Κρητικής Επανάστασης του 1866.
Η Τζένη Μαρξ γράφει σε μια επιστολή της στον Λ. Κούγκελμαν στις 12 Μαΐου του 1871, μιλώντας και εκ μέρους του Κ. Μαρξ: «Ο θάνατος του Φλουράνς, του πιο γενναίου των γενναίων, μας γέμισε όλους με βαθύ πόνο, όπως και ο απελπισμένος αγώνας της Κομμούνας, όπου παίρνουν μέρος όλοι οι πιο παλιοί κα καλοί μας φίλοι».
Ο Αμίλκαρε Τσιπριάνι θα συλληφθεί και θα περάσει χρόνια στην φυλακή και στην εξορία στη μακρινή Νέα Καληδονία. Θα ελευθερωθεί το 1879 και θα γυρίσει στην Ιταλία όπου θα καταδικαστεί εκ νέου για τα γεγονότα της Πρωτομαγιάς του 1882. Όντας στη φυλακή θα εκλεγεί επανειλημμένα βουλευτής, η εκλογή του όμως θα ακυρωθεί. Μετά την αποφυλάκισή του θα φύγει για το Παρίσι όπου συν τοις άλλοις θα γνωριστεί με τον πρωτοπόρο Έλληνα σοσιαλιστή Σταύρο Καλλέργη.
Το 1897 φθάνει στην Ελλάδα επικεφαλής εθελοντικού σώματος Ιταλών και Γάλλων για να λάβει μέρος στον ελληνοτουρκικό «ψευδοπόλεμο», πιστεύοντας λανθασμένα ότι πολεμάει για τις ελευθερίες των καταπιεσμένων λαών της Βαλκανικής. Στη Μάχη του Δομοκού θα χάσει το πόδι του.
Στη συνέχεια με μια σειρά άρθρων του θα αποκαλύψει το βρωμερό παιχνίδι Μεγάλων Δυνάμεων – Εθνικής Εταιρείας – Παλατιού και τραπεζικών κύκλων στα χρηματιστηριακά κόλπα της εποχής.
Ο Αμίλκαρε Τσιπριάνι πέθανε στο Παρίσι στις 3 Μαΐου του 1918.
Αυτή ήταν η μικρή ιστορία δύο πραγματικών διεθνιστών επαναστατών που όντας προδότες της τάξης τους βύζαξαν γάλα και αίμα από τα στήθη της εργατικής τάξης και πέρασαν για πάντα στο πάνθεον των ηρώων της επανάστασης.
Bιβλιογραφία:
Λεωνίδα Καλλιβρετάκη: «Η ζωή και ο θάνατος του Γουσταύου Φλουράνς»
Λεωνίδα Καλλιβρετάκη: «Οι Γαριβαλδινοί στην Κρητική επανάσταση του 1866», (Τα Ιστορικά 5/1986)
Τάσου Βουρνά: «10 Οκτωβρίου 1862, ο εκπλειστηριασμός του Ελληνικού θρόνου», Φυτράκης 1976
Γεωργίου Ρούσου: «Το μαύρο ‘97» Φυτράκης 1974
Βασίλη Ραφαηλίδη: «Ιστορία (κωμικοτραγική) του νεοελληνικού κράτους 1830-1974», εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, Αθήνα 1993
(Αναδημοσιεύεται από την έντυπη Νέα Προοπτική, τεύχος#536# Σάββατο 27 Οκτωβρίου 2012)