Eρνέστο Aγγελής
Mέρος 2ο (τελευταίο)
“Κατά το 1920 συνέστη η μικρά οργάνωσις της “Κομμουνιστικής Ενώσεως”, η οποία είχε τα γραφεία της εις το επί της οδού Πειραιώς 40 οίκημα. Το περιοδικόν “Κομμουνισμός”, δεκαπενθήμερον όργανον της ομάδος ταύτης ήσκει σφοδράν πολεμικήν εναντίον των διοικούντων το Σοσιαλεργατικόν κόμμα. Πραγματεύεται εις σειρά άρθρων την ανάγκη της προσχωρήσεως του κόμματος εις την Γ΄ Διεθνή και δημοσιεύει έργα τινά της μαρξιστικής βιβλιογραφίας. Εις τας σελίδας του Κομμουνισμού καταχωρούνται δια πρώτην φοράν εις την Ελλάδα, αυτούσιοι αι αποφάσεις των δύο πρώτων συνεδρίων της Γ΄ Διεθνούς και δημοσιεύονται άρθρα του Νικολάι Λένιν, όπως ο “Εξτρεμισμός, η παιδική ασθένεια του Κομμουνισμού”, το “Γράμμα προς τους Ιταλούς Σοσιαλιστάς”, η “Οικογένεια εις το κομμουνιστικό πολίτευμα” της Αλεξάνδρας Κολλοντάι, αι πρώται αυθεντικαί πληροφορίαι περί της Σοβιετικής Ρωσσίας κλπ.
“Εις τα επί της οδού Πειραιώς 40 γραφεία της Κομμουνιστικής Ενώσεως, αρχίζουν σιγά-σιγά, να συρρέουν τα βράδυα και ιδίως τας Κυριακάς δεκάδες νεαρών προλεταρίων. Παρακολουθούν τας γινομένας διαλέξεις, συζητήσεις και τα μορφωτικά μαθήματα, βαπτίζονται εις τα νάματα της σοσιαλιστικής θεωρίας, αποκτούν ταξικήν και πολιτικήν συνείδησιν και μεταδίδουν τας γνώσεις των εις τους κύκλους του περιβάλλοντός των, εις τα σπίτια των, εις τα εργαστήριά των, μεταξύ της ακαδημαϊκής νεολαίας.
“Αλλά η δραστηριότης της Κομμουνιστικής Ενώσεως δεν περιορίζεται μόνο εις το προπαγανδιστικόν και μορφωτικόν μέρος. Επεκτείνεται και εις τα εργατικά συνδικάτα και ακόμα ευρύτερον λαμβάνει συγκεκριμένον πολιτικόν χαρακτήρα. Τα μέλη της που υπηρετούν υπό τα όπλα, συγκροτούν μυστικούς ομίλους επαναστατικών στρατιωτικών εις το Μικρασιατικόν μέτωπον και εις όλα σχεδόν τα πολεμικά πλοία, συνεργαζόμενα στενώς με τους “συντρόφους” και τους συμπαθούντας του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος. Ο “Κομμουνισμός” και αι άλλαι εκδόσεις της μικροσκοπικής οργανώσεως, μεταφέρονται μυστικά εκ Πειραιώς εις Μουδανιά και Σμύρνην και κυκλοφορούν ευρύτατα εις τα χαρακώματα, εις τους στρατώνας, εις τα νοσοκομεία. Ένοπλα μέλη της Κομμουνιστικής Ενώσεως μεταφέρουν εις το μέτωπον ένα πολύγραφον, με το οποίον τυπώνεται και διανέμεται εις τους φαντάρους ένα αντιμιλιταριστικόν περιοδικόν, η “Φούντα” του μακαρίτη Γ. Νίκολη και κατόπιν άλλα.
“Η δράσις της Κομμουνιστικής Ενώσεως δεν εβράδυνεν, ως ήτο επόμενον να προκαλέσει την προσοχήν των αρμόδιων κρατικών οργάνων. Η αστυνομία αρχίζει να επιτηρή ιδιαιτέρως το πολυθόρυβον και πολυτάραχον οίκημα της οδού Πειραιώς. Χωροφύλακες της Ειδικής ασφάλειας, εν στολή και με πολιτικά, γίνονται τακτικοί θαμώνες και παρακολουθούν αγρύπνως τας διαλέξεις και τας συγκεντρώσεις των επαναστατικών προλεταρίων.
“Τον Απρίλιον του 1921 εις τα γραφεία της Κομμουνιστικής Ενώσεως είχον οργανωθεί πολυπληθείς συγκεντρώσεις προς εορτασμόν μιας κομμουνιστικής επετείου. Εις την συγκέντρωσιν αυτήν απεστάλησαν υπό του τότε αστυνομικού διευθυντού Ν. Γάσπαρη περί τους δεκαπέντε πράκτορες της Γενικής Ασφάλειας, μετημφιεσμένοι εις στρατιώτας και ναύτας. Η αστυνομία επενέβη (για) να συλλάβει αυτούς, αλλ’ οι πρωτότυποι (αυτοί) στρατιώτες και ναύτες αντέταξαν κρατεράν αντίστασιν. Κατόπιν (τούτου) η αστυνομία ενήργησε γενικήν εκκένωσιν του φρουρίου. Μερικοί πυροβολισμοί ερρίφθησαν εκ των χωροφυλάκων και προκάλεσαν πανικόν. Οι συγκεντρωμένοι εις την αίθουσαν νεαροί εργάτες και εργάτριαι ετράπησαν έντρομοι προς την κλίμακα των γραφείων ίνα σωθούν δια της φυγής. Αλλ’ οι κιγκλίδες της κλίμακος υπεχώρησαν υπό του όγκου των κατερχομένων, οι οποίοι ερρίφθησαν ο εις επί του άλλου, εις την βάσιν της κλίμακος, μωλωπισθέντων αρκετών. Όταν δε η αστυνομία παρέμεινεν κυρία του πεδίου της μάχης, προέβη εις την γενικήν καταστροφήν των γραφείων και των αρχείων της Ενώσεως, τα οποία φορτωθέντα επί κάρρων μετεφέρθησαν εις τα υπόγεια της αστυνομικής διευθύνσεως. Την επομένην εις όλας τας αστικάς εφημερίδας εδημοσιεύετο ταυτόσημος ανακοίνωσις της αστυνομίας καθ’ ήν…. η συμπλοκή είχε λάβει χώραν μεταξύ “αντιφρονούντων” κομμουνιστών και ότι οι χωροφύλακες επενέβησαν δια να αποκαταστήσουν την τάξιν!
“Εν τω μεταξύ και ολίγον προ των ανωτέρω γεγονότων είχε συνέλθει περί τα μέσα του 1920 το 2ον συνέδριον του Σοσιαλεργατικού κόμματος.
“Εις το συνέδριον αυτό ετέθη και πάλιν, μεταξύ των άλλων και το ζήτημα της προσχωρήσεως του Σ.Ε.Κ. εις την Γ΄ Διεθνή, δια της παραδοχής των 21 όρων. Πράγματι το συνέδριον, απεφάνθη κατά πλειοψηφία υπέρ της αποδοχής των 21 όρων, με ωρισμένας μόνο επιφυλάξεις. Ούτω το Σοσιαλεργατικόν κόμμα προσεχώρησεν εις την Γ΄ Διεθνή και μετωνομάσθη εις “Σοσιαλεργατικόν (Κομμουνιστικόν) κόμμα της Ελλάδας”. Κατόπιν της τροπής την οποίαν πήρον τα εσωτερικά πράγματα του νεαρού κόμματος της εργατικής τάξεως, η Κομμουνιστική Ένωσις, υπεικούσα και (εις) επιμόνους προτροπάς τών τότε εν (Ελλάδι) εκπροσώπων της Διεθνούς, αυτοδιαλύθη και τα μέλη της εισήλθον εις το Σοσιαλεργατικόν (Κομμουνιστικόν) Κόμμα.
“Η εργασία των αρχειομαρξιστών δεν περιωρίζετο παντάπασιν εις το καθαρώς μορφωτικόν μέρος. Η οργάνωσις των αρχειομαρξιστών, υπήρξε από τα πρώτα βήματά της καθαρώς πολιτική. Είχεν ως γνώμονα εις τας ενεργείας της την διάθεσιν των δυνάμεών της εις άμεσους επιδιώξεις, επιβαλλόμενας από την εκάστοτε περίοδον του κινήματος, θεωρήσασα ως πρωταρχικήν προϋπόθεσιν, κατά την ιστορική εκείνην περίοδον (1920-1923) την ύπαρξιν ηγετικών στελεχών, κατηρτισμένων, εν τω μέτρω του δυνατού, επί του θεωρητικού, φιλοσοφικού και πρακτικού επιπέδου.
“Το γεγονός ότι το “Αρχείον του Μαρξισμού” υπήρξε μία καθαρώς πολιτική οργάνωσις, ευθύς από τα πρώτα της βήματα, αποδεικνύεται ήδη και από την εξέλιξιν, την οποίαν έλαβε μεταγενεστέρως. Εφ’ όσον καρποφορεί η προσωπική προσπάθεια του ηγετικού πυρήνος της, η οργάνωσις των αρχειομαρξιστών αρχίζει να στρέφει την προσοχήν της και πέραν του μορφωτικού επιπέδου. Οι πυρήνες της κατακτούν συν τω χρόνω ωρισμένα εργατικά συνδικάτα (αναπήρων, αρτεργατών, υποδημεργατών) εις τους κόλπους των οποίων δημιουργούνται αρχειομαρξιστικαί “φράξιαι”.
“Η περίοδος της Παγκαλικής δικτατορίας, έδωσεν εις τους αρχειομαρξιστάς την ευκαιρίαν να αποδείξουν ότι η παράνομος δράσις αποτελεί το καλλίτερον σχολείον δια τας αληθινάς επαναστατικάς οργανώσεις. Οι πρώτοι εργάται αρχειομαρξισταί διασκορπίζονται προς όλας τας διευθύνσεις, εις τας Αθήνας και εις τον Πειραιά, εις τα εργοστάσια και εις τας συνοικίας και επεκτείνονται σιγά-σιγά εις την Θεσσαλονίκην, εις τον Βόλον, μεταξύ των καπνεργατών του Αγρινίου, θέτουν τας βάσεις των τοπικών των μικροοργανώσεων και προπαγανδίζουν αφόβως και αόκνως τας αρχάς των, καθ’ όν χρόνον το Κομμουνιστικό κόμμα ευρίσκετο εν ημιαποσυνθέσει, από τα πλήγματα της Παγκαλικής τρομοκρατίας.
“Την εποχήν αυτήν αρχίζουν να αναφαίνονται μεταξύ και των αρχειομαρξιστών αι πρώται εσωτερικαί διαφωνίαι και αντιθέσεις, ενώ συγχρόνως οξύνεται καθημερινώς η υφισταμένη διάστασις μεταξύ Κόμματος και “Αρχείου”, οι οπαδοί του οποίου διαγράφονται από όλας τας κομματικάς οργανώσεις και τα σωματεία, άτινα ετέλουν υπό την επιρροήν του Κόμματος. Μία ομάς, υπό τον Μάραν, σχηματίζεται εντός του “Αρχείου” με πρόγραμμα την δημιουργία τρίτης καταστάσεως, αποσκοπούσης την συνεννόησιν και την συγχώνευσιν των δύο αντιμαχομένων επαναστατικών παρατάξεων. Ο Μάρας και οι ευάριθμοι οπαδοί του διαγράφονται από το “Αρχείον” και προσχωρούν αργότερον εις το Κόμμα. Μέσα εις τα συνδικάτα οι αρχειομαρξισταί ερίζουν και διαπληκτίζονται διαρκώς με τους κομμουνιστάς. Τα μέλη τών δύο οργανώσεων έρχονται συχνάκις εις σοβαράς προστριβάς, που καταλήγουν, ως επί του πλείστον, εις ταραχώδεις συμπλοκάς και αιματηράς ρήξεις. Αι ατομικαί, τρομοκρατικαί ενέργειαι αρχειομαρξιστών και κομμουνιστών εναντίον αλλήλων πολλαπλασιάζονται. Ένα βαθύτατον χάσμα, αφαντάστου εχθρότητος και μίσους χωρίζει τας δύο επαναστατικάς οργανώσεις και τα μέλη των. Τα μέλη του “Αρχείου” εντείνουν και πολλαπλασιάζουν τας επιθέσεις των εναντίον των μελών του Κόμματος, τα “γκλομπς” και η “φαλτσέτα” εισάγονται εις τας εργατικάς συνελεύσεις.
“Κατά την περίοδον 1928-1930 η σφοδρότης των συγκρούσεων μεταξύ αρχειομαρξιστών και κομμουνιστών ήγγισε το κατακόρυφον σημείον της. Το 1929 μία πολύωρος, αγρία και αιματηρά συμπλοκή μεταξύ των κομμουνιστών και αρχειομαρξιστών συνάπτεται εις το Εργατικόν Kέντρο Θεσσαλονίκης και ολόκληρος η παρά το Καπάνι συνοικία της πόλεως τρομοκρατείται επί ώρας και μεταβάλλεται εις πραγματικόν πεδίον μάχης. Ολίγους μήνας βραδύτερον εις τας Αθήνας και εις το θέατρον “Απόλλων”, κατά την διάρκειαν των εργασιών του πρώτου συνεδρίου της Ενωτικής Γενικής Συνομοσπονδίας των εργατών νέα αιματηρά επεισόδια και σκηναί αφαντάστου αγριότητος, λαμβάνουν χώραν.
“Το 1930 εις τους κόλπους της οργανώσεως των αρχειομαρξιστών δημιουργείται μία νέα τάσις, αποκληθείσα “φραξιονισμός”. Ωρισμένα προλεταριακά κυρίως στοιχεία και φοιτηταί των Αθηνών και του Πειραιώς (πυρήνες Δραπετσώνας) συσπειρούνται εις ιδιαιτέραν, εντός του “Αρχείου” ομάδα (φράξια, εξ’ ου και φραξιονισμός και διακηρύσσουν την ανάγκην όπως εκκαθαρισθή η οργάνωσις από ωρισμένα διανοούμενα ηγετικά στελέχη, ανασυγκροτουμένη ταυτοχρόνως επί δημοκρατικών βάσεων. Η συνελθούσα έκτακτος συνδιάσκεψις της οργανώσεως του “Αρχείου του Μαρξισμού” κατεπολέμησε σφοδρώς τας αντιλήψεις των Φραξιονιστών. Οι Φραξιονισταί διαγράφονται ή απομακρύνονται αυτοβούλως εκ του “Αρχείου” και ιδρύουν την Κομμουνιστική Επαναστατικήν Οργάνωσιν (Κ.Ε.Ο), ήτις διακηρύσσει ότι οι αρχειομαρξισταί βαδίζουν επί τα ίχνη των “σταλινικών”, όπως αρχίζουν τότε να λέγωνται οι κομμουνισταί (οπαδοί του Στάλιν), οίτινες και ούτοι αποκαλούν τους αρχειομαρξιστάς “αντεπαναστάτας” και “τροτσκιστάς”. Εν τέλει και οι Φραξιονισταί αποσυντίθεται και άλλοι μεν εξ αυτών επανήλθον εις το “Αρχείον”, άλλοι προσεχώρησαν εις το Κομ. Κόμμα και άλλοι απεσύρθησαν εις τας ιδιωτικάς των ασχολίας. Μία μικρά μερίς εξ αυτών ίδρυσε βραδύτερον (1932) την ομάδα υπό τον τίτλον “Λενινιστικήν Αντιπολίτευσιν του Κομμουνιστικού κόμματος της Ελλάδος (Λ.Α.Κ.Κ.Ε)”, με εβδομαδιαίον όργανον την “Σημαίαν του Κομμουνισμού”.
“Το 1930 η Α΄ εθνική διάσκεψις των αρχειομαρξιστών εψήφισε την προσχώρησιν της οργανώσεως εις την Διεθνή Αριστεράν αντιπολίτευσιν και καθώρισε τον τίτλον της ως εξής: Κομμουνιστική Οργάνωσις Μπολσεβίκων-Λενινιστών (Αρχειομαρξιστών) Ελληνικόν τμήμα της Διεθνούς Αριστεράς Αντιπολιτεύσεως”. Ταυτοχρόνως εξεδόθη 15θήμερον δημοσιογραφικόν όργανον της Κ.Ο.Μ.Λ.Ε.Α “Η Πάλη των Τάξεων”, η οποία έγινεν αργότερον εβδομαδιαία και κατόπιν τρισεβδομαδιαία, εκδιδομένη εκάστην Τρίτην, Πέμπτην και Σαββατον. Βραδύτερον εξεδόθη ο “Δαυλός”, μηνιαίον θεωρητικόν όργανον συζητήσεως και κριτικής της Κεντρικής Επιτροπής της οργανώσεως.
“Εις το πρώτον εθνικόν συνέδριον η οργάνωσις εψήφισε και το καταστατικόν της.
“Νυν η οργάνωσις προετοιμάζει το δεύτερον συνέδριόν της”.
