του Σάββα Στρούμπου
Mέρος 3ο
ΤΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΤΟΥ ΤΣΙΜΕΡΒΑΛΝΤ ΚΑΙ Η ΑΝΑΛΗΨΗ ΔΙΕΘΝΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΤΙΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ
Η πρώτη διεθνής σοσιαλιστική συνδιάσκεψη εναντίον του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, στην οποία πήραν μέρος τριάντα οκτώ αντιπρόσωποι από έντεκα χώρες, έγινε στην Ελβετία, στο χωριό Τσίμερβαλντ, κοντά στη Βέρνη, στις 5-8 Σεπτεμβρίου του 1915. Το κείμενο του περίφημου μανιφέστου γράφτηκε από τον Λέον Τρότσκι. Παρακάτω παραθέτουμε κάποια αποσπάσματα από αυτό το κείμενο:
« (…) Η Ευρώπη κατάντησε ένα απέραντο ανθρωποσφαγείο. Όλη η επιστήμη, το προϊόν πολλών γενεών, έχει μπει στην υπηρεσία της καταστροφής. Η πιο άγρια βαρβαρότητα γιορτάζει τον θρίαμβό της πάνω σε όλα όσα αποτελούσαν πριν το καμάρι και την περηφάνια του ανθρώπινου γένους.
(…) Ο πόλεμος που προκάλεσε αυτό το χάος είναι αποτέλεσμα του ιμπεριαλισμού, συνέπεια της προσπάθειας της καπιταλιστικής τάξης κάθε έθνους να ικανοποιήσει την απληστία της για κέρδος με την εκμετάλλευση του ανθρώπινου μόχθου και των θησαυρών της φύσης.
(…) Καθώς ο πόλεμος προχωρεί, γίνονται όλο και πιο φανερές οι πραγματικές κινητήριες δυνάμεις του, σε όλη τη χυδαιότητα και την προστυχιά. Κομμάτι-κομμάτι, ο πέπλος που έκρυβε από τους λαούς το αληθινό νόημα της παγκόσμιας αυτής καταστροφής, πέφτει. Σε κάθε χώρα οι καπιταλιστές, που από το αίμα των λαών βγάζουν το χρυσάφι των πολεμικών κερδών τους, διακηρύττουν πως ο πόλεμος γίνεται για την εθνική άμυνα, για τη δημοκρατία και την απελευθέρωση των εθνοτήτων που καταπιέζονται. ΛΕΝΕ ΨΕΜΑΤΑ!
Στην πραγματικότητα θάβουν στα πεδία της καταστροφής τις ελευθερίες των λαών τους μαζί με την ανεξαρτησία των άλλων εθνών. Καινούρια δεσμά, καινούριες αλυσίδες, καινούρια βάρη ετοιμάζονται και οι εργάτες σε όλες τις χώρες, τόσο στις νικήτριες όσο και στις νικημένες θα πρέπει να τα υπομείνουν.
(…) Για δεκαετίες το κόστος του πολέμου θα καταβροχθίζει όλη τη ζωτικότητα των λαών.
(…) Πνευματική και ηθική ερήμωση, οικονομική καταστροφή, πολιτική αντίδραση – αυτά είναι τα αγαθά της φοβερής ετούτης σύγκρουσης ανάμεσα στα έθνη.
(…) Δεν υποστηρίζουμε την εθνική αλληλεγγύη με την εκμεταλλεύτρια τάξη, αλλά τη διεθνιστική αλληλεγγύη των εργαζομένων και τον διεθνή αγώνα της εργατικής τάξης.
(…) Ο αγώνας πρέπει να είναι για την ελευθερία, την αδερφοσύνη των εθνών, τον σοσιαλισμό.
Εργάτες όλων των χωρών ενωθείτε!»
Η Συνδιάσκεψη του Τσίμερβαλντ αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για χιλιάδες πρωτοπόρους εργάτες της εποχής, σημειώνοντας ένα αναγκαίο βήμα προς τη δημιουργία της Τρίτης Διεθνούς. Ήταν καθοριστική στην ενίσχυση του διεθνούς επαναστατικού ρεύματος που ακολούθησε τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και οδήγησε στη νίκη της Οκτωβριανής Επανάστασης.
Το Τσίμερβαλντ αποτελεί πολύτιμο δίδαγμα για τους αγωνιστές στην Ελλάδα και διεθνώς, που παλεύουν να θέσουν τέλος στη βαρβαρότητα του καπιταλιστικού συστήματος. Δείχνει την αναγκαιότητα της κοινής διεθνιστικής πάλης των εργατικών τάξεων όλων των εμπόλεμων χωρών ή των χωρών που βρίσκονται προ των πυλών του πολέμου λόγω των οξυμένων ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, για την ανατροπή των αστικών τάξεων των χωρών τους.
ΚΑΡΛ ΛΙΜΠΚΝΕΧΤ:
«Ο ΒΑΣΙΚΟΣ ΕΧΘΡΟΣ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΜΑΣ ΤΗ ΧΩΡΑ»
Ο Καρλ Λίμπκνεχτ, γιος του Βίλχελμ Λίμπκνεχτ, στελέχους του γερμανικού Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος και δικηγόρος στο επάγγελμα, ήδη από το 1906, με το βιβλίο του «Ιμπεριαλισμός και Αντιμιλιταρισμός» πρότασσε τον προλεταριακό διεθνισμό και αντιτασσόταν στη συμπόρευση του προλεταριάτου με τους σχεδιασμούς της γερμανικής αστικής τάξης. Την ίδια περίοδο (1905-1907) καλούσε τους Γερμανούς εργάτες να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Ρωσικής επανάστασης. Αυτή του η δραστηριότητα του κόστισε 1,5 χρόνο φυλάκισης. Παρ’ όλο που οι θέσεις του για τον πόλεμο δεν υιοθετήθηκαν από το κόμμα, η απολογία του στο δικαστήριο τον κατέστησε σύμβολο του αντιπολεμικού κινήματος. Από εκεί ξεκινάει και η γνωριμία του με τη Ρόζα Λούξεμπουργκ. Το 1912 εκλέχτηκε βουλευτής του Ράιχσταγκ. Στις 4 Αυγούστου του 1914, με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο να έχει ήδη ξεσπάσει και τη Γερμανία να έχει κηρύξει πόλεμο στη Ρωσία, η κοινοβουλευτική ομάδα του γερμανικού σοσιαλδημοκρατικού κόμματος συσκέπτεται για τη στάση που πρέπει να κρατήσει στο Ράιχσταγκ στο θέμα των πολεμικών πιστώσεων. Από τους 111 βουλευτές οι 15 εκφράστηκαν εναντίον, ανάμεσά τους και ο Λίμπκνεχτ. Σ’ αυτήν όμως τη μειοψηφία επιβλήθηκε η κομματική πειθαρχία και τους αρνήθηκαν το δικαίωμα να ψηφίσουν σύμφωνα με τις απόψεις τους. Ο Λίμπκνεχτ σεβάστηκε την κομματική πειθαρχία. Ωστόσο, σύντομα, στις 2 Δεκεμβρίου, μαζί με τον Όττο Pύλε, ήταν οι μόνοι βουλευτές που καταψήφισαν τις στρατιωτικές πιστώσεις. Στη συνέχεια, συμπορεύονται με τη Ρόζα πρωτοστατώντας στην ίδρυση του «Σπάρτακου». Τον Μάιο του 1916 βρίσκεται επικεφαλής αντιπολεμικού συλλαλητηρίου, συλλαμβάνεται και καταδικάζεται σε 5 χρόνια καταναγκαστικά έργα. Απελευθερώνεται από την επανάσταση του Νοέμβρη του 1918. Ένας από τους ιδρυτές του Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας και από τους βασικούς καθοδηγητές της εξέγερσης των Βερολινέζων εργατών (Ιανουάριος 1919). Μετά από την κατάπνιξη της εξέγερσης, δολοφονήθηκε άγρια από τις συμμορίες των σοσιαλδημοκρατών Νόσκε και Έμπερτ.
Η μπροσούρα του με τίτλο «Ο βασικός εχθρός βρίσκεται στην ίδια μας τη χώρα!» γράφεται τον Μάιο του 1915, με αφορμή την κήρυξη του πολέμου από την Ιταλία στην Αυστροουγγαρία την ίδια περίοδο. Έναν χρόνο μετά, τον Αύγουστο του 1916, η Ιταλία θα κηρύξει τον πόλεμο και στη Γερμανία.
«Οι λαϊκές μάζες των χωρών που διεξάγουν τον πόλεμο έχουν αρχίσει να απελευθερώνονται από το δίκτυο των ψεμάτων της κυβερνητικής προπαγάνδας. Ο γερμανικός λαός έχει αρχίσει κι αυτός να συνειδητοποιεί ποιοι είναι οι άμεσοι υπαίτιοι για το ξέσπασμά του (…). Γιγαντώθηκε η θέληση για γρήγορη επικράτηση της ειρήνης παντού – ακόμα και στον στρατό! Αυτό αποτελεί σοβαρή ανησυχία για τους Γερμανούς και Αυστριακούς ιμπεριαλιστές (…).
Η ενεργή εμπλοκή της Ιταλίας στον πόλεμο θέλουν να λειτουργήσει γι’ αυτούς ως ευπρόσδεκτη ευκαιρία που θα πυροδοτήσει νέο ντελίριο εθνικού μίσους, θα καταπνίξει την επιθυμία για ειρήνη, θα εξαφανίσει τα ίχνη της δικής τους ενοχής. Σπεκουλάρουν πάνω στη λήθη του γερμανικού λαού, πάνω στην τόσο συχνά δοκιμασμένη υπομονή του (…)
Τα σχέδιά τους πρέπει να ανατραπούν – και θα ανατραπούν εφόσον το κομμάτι του γερμανικού προλεταριάτου που παραμένει πιστό στον διεθνή σοσιαλισμό, εξακολουθεί να έχει συνείδηση της ιστορικής του αποστολής και να στέκεται αντάξιό της σε αυτούς τους φρικτούς καιρούς. (…) Ενημερωνόμαστε για τα πάντα, δεν ξεχνάμε τίποτα! (…)
Ρωτάμε: Σε ποιον χρωστάει ο γερμανικός λαός τη συνέχιση του φρικτού αυτού πολέμου, σε ποιόν χρωστάει την εμπλοκή της Ιταλίας; Σε ποιον άλλο πέρα από τους ανεύθυνους υπεύθυνους στην ίδια του τη χώρα.
(…) Το να «ενημερωνόμαστε και να θυμόμαστε» ισχύει πάνω απ’ όλα για τον ηρωικό αγώνα που έκαναν και κάνουν ακόμα οι Ιταλοί σύντροφοί μας ενάντια στον πόλεμο. Αγωνίζονται με τον Τύπο, με συγκεντρώσεις, με συλλαλητήρια στους δρόμους, αγωνίζονται με επαναστατική δύναμη και τόλμη, αντιστεκόμενοι ψυχή τε και σώματι ενάντια στις φρικτές επιπτώσεις των εθνικιστικών κυμάτων που ξεσηκώνει η εξουσία!
(…) Διεθνής προλεταριακός ταξικός αγώνας ενάντια στη διεθνή ιμπεριαλιστική κατακρεούργηση των λαών, αυτό είναι το σοσιαλιστικό κάλεσμα του καιρού μας.
(…) Ο βασικός εχθρός του γερμανικού λαού είναι στην ίδια τη Γερμανία: Είναι ο γερμανικός ιμπεριαλισμός (…). Αυτόν τον εσωτερικό εχθρό πρέπει να πολεμήσει ο γερμανικός λαός, να τον πολεμήσει με την πολιτική πάλη, σε συνεργασία με το προλεταριάτο των άλλων χωρών, του οποίου ο αγώνας στρέφεται ενάντια στους ιμπεριαλιστές της δικής του κάθε φορά χώρας.
(…) Φτάνει πια το μακελειό! Κάτω οι πολεμοκάπηλοι μέσα κι έξω από τα σύνορα!
Να μπει τέλος στη δολοφονία των λαών!
(…) Ο βασικός εχθρός βρίσκεται στην ίδια μας τη χώρα!»
Όπως βλέπουμε και στο περίφημο κείμενο του Λίμπκνεχτ, το πνεύμα στο οποίο κινείται ο Γερμανός επαναστάτης είναι αντίστοιχο με αυτό του Λένιν. Καμία συμφιλίωση με την αστική «μας» τάξη. Καμία υποστήριξη στον εθνικισμό και στη φιλοπόλεμη «υπεράσπιση της πατρίδας» που προπαγανδίζουν με κάθε τρόπο οι εγχώριοι και ξένοι κεφαλαιοκράτες για την προώθηση των δικών τους συμφερόντων. Βασικός μας εχθρός είναι πρώτα η ντόπια αστική τάξη κι αυτό ισχύει για κάθε εμπόλεμη χώρα και τον λαό της. Διεθνιστικός προλεταριακός ταξικός αγώνας για το σταμάτημα του πολέμου. Επανάσταση και Σοσιαλισμός για μια ουσιαστική ειρήνη μεταξύ των λαών!
Η ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ, ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΩΝ ΠΑΛΑΙΩΝ ΠΟΛΕΜΙΣΤΩΝ ΚΑΙ «Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ»
Τη διαδικασία διαμελισμού της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ακολούθησε η επέμβαση, γνωστή και ως «Μικρασιατική Εκστρατεία» (1919-1922), των Ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων στο εσωτερικό της Τουρκίας.
Εδώ και περίπου έναν αιώνα, η επίσημη αιτιολογία για την απόβαση ελληνικών δυνάμεων στη Σμύρνη είναι η παρουσία στα παράλια της Μικράς Ασίας ισχυρής ελληνικής μειονότητας. Η απόβαση, αλλά και η όλη μικρασιατική εκστρατεία προβάλλονται ως εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας, ώστε να καθαγιαστεί μια στρατιωτική επιχείρηση που στην πραγματικότητα, όπως δείχνουν όλα τα ιστορικά στοιχεία, οργανώθηκε για να μπορούν οι ιμπεριαλιστές και πρώτα πρώτα οι Eγγλέζοι να ελέγχουν τα πετρέλαια της Mοσούλης και κατέληξε στην καταστροφή και τον ξεριζωμό των ελληνικών πληθυσμών της περιοχής, αλλά και στον σφαγιασμό τούρκικων πληθυσμών.
Τυπικά, τα ελληνικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν στη Σμύρνη ύστερα από απόφαση του Ανώτατου Συμμαχικού Συμβουλίου του Συνεδρίου του Παρισιού. Στην απόφαση για απόβαση του ελληνικού στρατού σημειωνόταν πως σκοπός ήταν να εμποδιστούν οι σφαγές σε βάρος των χριστιανών και ότι ο ελληνικός στρατός θα επιτελούσε εκπολιτιστικό έργο στην περιοχή… Βέβαια, μια τέτοια επιχειρηματολογία μας θυμίζει με κάθε τρόπο τις σημερινές στρατιωτικές επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ και των υπόλοιπων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, που βαφτίζονται «ειρηνευτικές αποστολές» για τη «δημοκρατία», την «ελευθερία» κ.λπ.
Με τους επιστρατευθέντες στον πόλεμο παρουσιάστηκαν και πολλοί νέοι του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος , γνωστού και ως ΣΕΚΕ. Αμέσως άρχισαν να δημιουργούν «ομίλους», όπως ονόμαζαν τις ομάδες, σε κάθε στρατιωτική μονάδα που είχαν δυνάμεις. Στο Μέτωπο συγκεντρώθηκαν περίπου 200 άτομα από αυτούς τους ομίλους. Στο Ναυτικό δημιουργήθηκαν όμιλοι σε όλα σχεδόν τα πλοία και τον Ναύσταθμο που λειτουργούσε ως κέντρο. Τα αντιτορπιλικά «Σφενδόνη» και «Βέλος», που ταξίδευαν συνέχεια Πειραιά – Σμύρνη, γίνονταν τα μέσα αποστολής εφημερίδων και φυλλαδίων προς το Μέτωπο .
Το 1920 στρατεύθηκε και ο Παντελής Πουλιόπουλος . Εκπαιδεύτηκε τηλεγραφητής, έγινε λοχίας και τον έστειλαν να υπηρετήσει στο μέτωπο της Μ. Ασίας. Εκεί συνδέθηκε αμέσως με τους οργανωμένους πυρήνες στρατιωτών. Οι όμιλοι των στρατιωτών ενισχύθηκαν από τους εξόριστους σιδηροδρομικούς που στάλθηκαν στο μέτωπο.
Αξίζει να σταθούμε λίγο σ’ αυτό το γεγονός: Η Μικρασιατική εκστρατεία, που ακολούθησε τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, επιβάρυνε ακόμα περισσότερο το βιοτικό επίπεδο της εργατικής τάξης και του υπόλοιπου λαού, ιδιαίτερα λόγω της αύξησης των στρατιωτικών δαπανών. Ο πόλεμος ήταν μια χρυσή ευκαιρία για το κεφάλαιο να κυριαρχήσει σε όλα τα επίπεδα, με πρόσχημα πάντα τον «εθνικοαπελευθερωτικό» πόλεμο που διεξήγαγε η «πατρίδα μας». Ήταν αναγκαίο το εργατικό κίνημα να απαντήσει με αγώνες που να συνδυάζουν οικονομικά με αντιπολεμικά και βέβαια, πολιτικά αιτήματα.
Στην Καβάλα οργανώνεται μεγάλο συλλαλητήριο κατά την επίσκεψη του τότε πρωθυπουργού Γούναρη. Απεργία και διαδήλωση των εργαζομένων στο Βόλο, όπου συλλαμβάνεται και φυλακίζεται για δύο χρόνια ο Αβραάμ Μπεναρόγια. Μεγάλη απεργία των σιδηροδρομικών (Φλεβάρης-Μάρτης 1921). Μαχητικές εργατικές εκδηλώσεις στη Θεσσαλονίκη, τη Δράμα, κ.α.
Μετά την απεργία των σιδηροδρομικών της 21/2/1922, η κυβέρνηση Γούναρη δίνει εντολή σύλληψης των απεργών κατά τη διάρκεια της συνέλευσής τους στις 23 Φλεβάρη. Οι συλληφθέντες στέλνονται στο μέτωπο για… τιμωρία. Εκεί εντάσσονται αμέσως στους πυρήνες των στρατιωτών, προσφέροντάς τους σημαντική ενίσχυση.
Στο μέτωπο βγαίνει η εφημερίδα Ερυθρός Φρουρός. Οι υπεύθυνοι για την έκδοσή της συλλαμβάνονται, φυλακίζονται για τρεις μήνες και μετά τους σκορπίζουν σε διάφορες μονάδες. Λίγο πριν την κατάρρευση του μετώπου συλλαμβάνονται περίπου 25 στρατιώτες, κατηγορούμενοι για αντιπολεμική δράση. Μεταξύ άλλων και ο Πουλιόπουλος. Φυλακίζεται στις φυλακές του Μπαρτζόβα στα περίχωρα της Σμύρνης, για να περάσει στρατοδικείο με την κατηγορία της «εσχάτης προδοσίας». Σε λίγο όμως σπάει το μέτωπο, απελευθερώνεται και στέλνεται πίσω στην Αθήνα με τα υπολείμματα του στρατού .
Μετά την κατάρρευση του μετώπου, η Ελλάδα κατακλύζεται από τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας. Την ίδια στιγμή, επιστρέφουν στη χώρα και οι στρατιώτες, που μετά από πολυετή θητεία επιστρέφουν στην κοινωνική ζωή. Νέοι και ωστόσο γερασμένοι από τη φρίκη του πολέμου, κουρασμένοι και απογοητευμένοι, κάποιοι ανάπηροι και βαριά τραυματισμένοι, ρίχνονται άνεργοι στις μεγάλες πόλεις. Μάλιστα, πολλοί αγρότες, που επιστρέφουν στα χωριά τους, έχουν χάσει τη γη τους.
Σιγά-σιγά άρχισαν να δημιουργούνται πρωτοβουλίες οργάνωσης των παλαιών πολεμιστών, οι οποίες κατέληξαν και στην «Ένωση των Παλαιών Πολεμιστών». Επικεφαλής της πρώτης ομάδας ήταν ο Παντελής Πουλιόπουλος. Εκατοντάδες μαχητικές οργανώσεις δημιουργήθηκαν σε όλες τις επαρχίες. Τελικά, οι τοπικές ενώσεις συγκεντρώθηκαν σε μια Πανελλήνια Ομοσπονδία. Το συνέδριό της συνήλθε 5-9 Μαΐου 1924 στην Αθήνα. Πρόεδρος ήταν ο Πουλιόπουλος που θα γράψει και τις αποφάσεις του συνεδρίου με το ψευδώνυμο Φίλιππος Ορφανός. Οι αποφάσεις κυκλοφόρησαν σε βιβλίο με τίτλο «Πόλεμος κατά του πολέμου» .
Διαβάζουμε στον πρόλογο του βιβλίου (ακολουθούμε την ορθογραφία της εποχής):
«Είταν ιστορικό το Πρώτο Πανελλήνιο Συνέδριο Παλαιών Πολεμιστών και Θυμάτων Στρατού που συνήλθε στην Αθήνα τις 5 – 9 του περασμένου Μαΐου. Πρώτη φορά μέσα στη χώρα μας οργανώνεται συστηματικά, συγκεντρώνεται, γενικεύεται και παίρνει μια καθορισμένη μορφή ο αντιπολεμικός και αντιμιλιταριστικός αγώνας. Πρώτη φορά μέσα στην Ελλάδα αντήχησεν άφοβη και ρωμαλέα η φωνή των επιζώντων και των θυσιασμένων του πολέμου, ενάντια στο μεγάλο έγκλημα. Πρώτη φορά οι παλαιοί στρατιώτες τείνουν το χέρι τους προς τους αδελφούς των άλλων χωρών κι επάνω απ’ των πατρίδων τα σύνορα έρχονται κι αυτοί να σφυρηλατήσουν έναν ακόμα κρίκο στην αλυσίδα της Διεθνούς Αλληλεγγύης των καταδυναστευόμενων λαών του κόσμου.»
Στις Θέσεις του Συνεδρίου που ψηφίστηκαν στις 6 Μαΐου, διαβάζουμε:
1. «Αν αφαιρέσουμε μια σειρά ημιπαράφρονες στρατιωτικούς, των οποίων η συνείδηση έχει πορωθή και κάθε ανθρώπινο αίσθημα έχει σβυστή και οι οποίοι ως μόνη χαρά της ζωής των έχουν το να βλέπουν χιλιάδες ανθρώπους να αλληλοσκοτώνονται στα πεδία των μαχών κάτω από τα προστάγματά τους –έξω απ’ αυτούς– κάθε λογικός άνθρωπος σήμερα θεωρεί καθήκον του να διακηρύξη ότι είναι κατά του πολέμου, μα ότι τον πόλεμο τονέ δέχεται σαν ένα αναγκαίο κακό.
Ο αντιπολεμικός αγώνας της Ομοσπονδίας Παλαιών Πολεμιστών και Θυμάτων Πολέμου δε θα είχε βέβαια καμμιά ξεχωριστή σημασία για το λαό, αν αναχωρώντας από μια τέτοια αφετηρία επρόκειτο να περιορισθή σε μια πλατωνική αποδοκιμασία του πολέμου. Απεναντίας η Ομοσπονδία μας συγκεντρώνει και κατευθύνει συστηματικά τη σταθερή απόφαση της πιο ζωντανής μερίδος του πολεμήσαντος και επιζώντος λαού, να αναλάβη αληθινό και αποτελεσματικόν αγώνα ενάντια του πολέμου. Ο αντιπολεμικός μας αγώνας επίσης δεν είναι συνέπεια διαθέσεως απλώς μισοπόλεμης και φιλοτομαρικής, δεν προέρχεται από το φόβο των θυσιών και από την επιθυμία να τις αποφύγουμε. (…)
2. α) Έξω από τους άλλους δευτερεύοντες και περισσότερο παροδικούς λόγους, οι πολεμικές συγκρούσεις μεταξύ των κρατών προέρχονται από τις ιμπεριαλιστικές συγκρούσεις των προνομιούχων ολιγαρχιών, που επικρατούνε μέσα σε κάθε χώρα και επιζητούνε την κατάκτηση όσο το δυνατό μεγαλύτερων πεδίων εκμεταλλεύσεως.
β) Η πρόσφατη ιστορία μας απέδειξε τρανά πόσο ύπουλες και λαοπλάνες είναι οι δικαιολογίες περί «εθνικής ενότητος», «αμύνης της χώρας» κλπ, κάτω από τις οποίες σκέπαζαν οι δημιουργοί των πολέμων τ’ αληθινά τους αίτια.
γ) Όποια κι αν είναι η έκβαση του πολέμου για το καθένα εμπόλεμο κράτος, τ’ αποτελέσματά του είναι ολέθρια για τους λαούς, πάντα οι λαοί τόσο του νικητού όσο και του νικημένου, βγαίνουν και οι δύο νικημένοι στον πόλεμο (…) .
Η Ομοσπονδία έδωσε μεγάλους αγώνες. Εξέδιδε εβδομαδιαία εφημερίδα, τον Παλαιό Πολεμιστή. Τελικά, θα διαλυθεί από το δικτατορικό καθεστώς του Πάγκαλου. Το βιβλίο «Πόλεμος κατά του πολέμου» αξίζει να μελετηθεί σήμερα, καθώς αντανακλά την εμπειρία των νέων ανθρώπων της εποχής από τα χαρακώματα των ανθρωποφάγων «πατριωτικών» «απελευθερωτικών», «εκπολιτιστικών», αλλά κυρίως ιμπεριαλιστικών πολέμων, όπως και τα πολιτικά συμπεράσματα που βγήκαν από αυτή την εμπειρία. Σύντομα, βέβαια, οι λαοί θα έμπαιναν και πάλι στις φλόγες των πολεμικών συρράξεων…
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Θα θέλαμε να ολοκληρώσουμε τη διαδρομή σ’ αυτό το μέρος της ιστορίας των πολέμων και των αγώνων που γέννησαν, μ’ ένα απόσπασμα από το μανιφέστο «Η 4η Διεθνής και ο Πόλεμος», που γράφει ο Λέον Τρότσκι τον Ιούνιο του 1934. Η μελέτη του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου και οι θέσεις των επαναστατών-μαρξιστών χρειάζεται να είναι το αντικείμενο ξεχωριστού κειμένου. Ως προς τα ελληνικά πράγματα πάντως, χρειάζεται να μελετηθεί το βιβλίο του Θόδωρου Κουτσουμπού «Ελλάδα 1941-1945: Πόλεμος των χωρικών και Κοινωνική Επανάσταση».
Διαβάζουμε από το μανιφέστο «Η 4η Διεθνής και ο Πόλεμος»:
«Αν το προλεταριάτο βρει πως είναι πέρα από τις δυνάμεις του να εμποδίσει τον πόλεμο διαμέσου της επανάστασης –κι αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να εμποδιστεί ο πόλεμος– οι εργάτες, μαζί με όλο το λαό, θα αναγκαστούν να πάνε στο στρατό και στον πόλεμο. Τα ατομικιστικά κι αναρχικά συνθήματα άρνησης της έκτισης της στρατιωτικής θητείας, της παθητικής αντίστασης, της λιποταξίας, του σαμποτάζ κλπ. είναι σε βασική αντίφαση με τις μεθόδους της προλεταριακής επανάστασης. Αλλά όπως ακριβώς στο εργοστάσιο ο προχωρημένος εργάτης αισθάνεται να είναι ο σκλάβος του κεφαλαίου, που προετοιμάζεται για την απελευθέρωσή του, έτσι και στον καπιταλιστικό στρατό αισθάνεται ο σκλάβος του ιμπεριαλισμού. Αναγκασμένος σήμερα να δώσει τους μυώνες του, ακόμα και τη ζωή του, δεν παραδίνει την επαναστατική συνείδησή του. Παραμένει ένας αγωνιστής, μαθαίνει πώς να χρησιμοποιεί τα όπλα, εξηγεί ακόμα και στα χαρακώματα την ταξική σημασία του πολέμου, συσπειρώνει γύρω του τους δυσαρεστημένους, τους ενώνει σε πυρήνες, τους μεταφέρει τις ιδέες και τα συνθήματα του κόμματος, παρακολουθεί άγρυπνα τις αλλαγές στις διαθέσεις των μαζών, το κόπασμα του πατριωτικού κύματος, την ανάπτυξη της αγανάκτησης, και καλεί τους στρατιώτες να βοηθήσουν τους εργάτες στην κρίσιμη στιγμή.»
Σάββας Στρούμπος
