Αυτές τις μέρες στη Φινλανδία γίνονται οι πιο ευρείες αεροπορικές πολεμικές ασκήσεις που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη. Αυτές συνοδεύονται από μεγάλης κλίμακας διεθνείς ασκήσεις που θα διαρκέσουν σχεδόν δύο εβδομάδες. Απώτερος σκοπός των ασκήσεων αυτών είναι η ετοιμότητα των νατοϊκών δυνάμεων και των συμμάχων τους στο βορειο-ανατολικό άκρο της ΕΕ. Σαν εχθρός τους στο στόχαστρο είναι ο αντατολικός γείτονας της Φινλανδίας, η Ρωσία, και ιδιαίτερα η περιοχή του Μούρμανσκ και το Λευκό πέλαγος όπου βρίσκονται ρωσικές στρατιωτικές βάσεις.
Στις ασκήσεις “Arctic Challenge” εκτός από τις φινλανδικές, συμμετέχουν νορβηγικές και σουηδικές στρατιωτικές δυνάμεις με περισσότερα από 100 αεροπλάνα. Η Φινλανδία που συμμετέχει για τρίτη φορά σε αντιστοιχες ασκήσεις έχει για πρώτη φορά τη διοίκηση των επιχειρήσεων. Στις επιχειρήσεις εμπλέκονται προσωπικό και στρατιωτικός μηχανισμός από Ηνωμένες Πολιτείες, Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Γαλλία, Ισπανία, Ελβετία, Κάτω Χώρες, Βέλγιο και Καναδά. Εκτός των καταδιωκτικών αεροπλάνων στην άσκηση συμμετέχουν και ελικόπτερα τόσο μάχιμα όσο και διάσωσης. Η υποστήριξη των πολεμικών αυτών δυνάμεων γίνεται από τις πόλεις Rovaniemi (Φινλανδία), Bodøα (Σουηδία) και Luleå (Σουηδία).
Μετά το 2ο Παγκόσμιο πόλεμο και καθ’ όλη τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, στη Φινλανδία επικρατούσαν συνθήκες που τις καθόριζαν οι συνθήκες “Φιλίας, Συνεργασίας και Αλληλοβοήθειας” περισσότερο γνωστές με τον όρο “φινλανδοποίηση”. Σύμφωνα με τις συνθήκες αυτές η Φινλανδία δεν είχε το δικαίωμα να δεχθεί βοήθεια από το Σχέδιο Μάρσαλ ούτε να γίνει μέλος της τότε ΕΟΚ. Στην εξωτερική της πολιτική δεν ήταν δυνατό να υποστηρίζει επεκτατικές πολιτικές της Δύσης π.χ. στον πόλεμο της Κορέας ή του Βιετνάμ ή αλλού, αλλά ούτε και να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ.
Στον οικονομικο-εμπορικό τομέα ίσχυε σύστημα ανταλλαγής εμπορευμάτων (clearing) που αναζωογόνησε την εξαγωγική οικονομία της χώρας. Στην εξωτερική της πολιτική, η χώρα ανέπτυξε ένα χαμηλό προφίλ “ουδέτερης” χώρας έξω από αντιπαραθέσεις με τη φήμη χώρας που διαμεσολαβεί για τη ρύθμιση των διεθνών αντιφάσεων, όπως πχ. οι συμφωνίες του Ελσίνκι (Διάσκεψη για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, ΔΑΣΕ). Οι συνθήκες επέτρεψαν μεγάλους ρυθμούς ανάπτυξης με κοινωνική ειρήνη πάνω στα οποία χτίστηκε ένα καλό κράτος πρόνοιας.
Το ΝΑΤΟ ιδρύθηκε μετά το δεύτερο μεγάλο πόλεμο σαν εργαλείο στην αντιπαράθεση του ψυχρού πολέμου. Το 1989-91 ο κόσμος συνγκλονίστηκε από τις καταρρεύσεις των σταλινικών καθεστώτων στη Σοβιετική ένωση και την Ανατολική Ευρώπη. Πολλοί τότε περίμεναν την αποδυνάμωση όλων των μηχανισμών της αντιπαράθεσης, όπως στρατιωτικές συμμαχίες, ο Πόλεμος των Άστρων κ.λπ. Ενώ λοιπόν το αντίπαλο δέος (Σύμφωνο της Βαρσοβίας) καταργήθηκε, το ΝΑΤΟ συνέχιζε να υπάρχει και μάλιστα να επεκτείνεται προς ανατολάς.
Αυτό ήταν σημάδι ότι είχαν παρθεί στα σοβαρά οι προτάσεις του συμβουλάτορα του Κάρτερ, Μπρεζίνσκι, για την ανάγκη κατατεμαχισμού της Ρωσίας και αποικιοποίησης των τουλάχιστον 20 κομματιών, που ζητούνταν να κατακερματιστεί. Η προοπτική όμως για το τέλος της ιστορίας ήταν πολύ πρόωρη και επιπόλαια. Στη νέα αυτή ιστορική συγκυρία το ΝΑΤΟ επεκτείνει το έδαφος επιρροής του και η φινλανδική μπουρζουαζία ψάχνει για το υπόβαθρο που θα οικοδομίσει την νέα πολιτική της. Στο οικονομικό επίπεδο αυτό ήταν εύκολο. Η χώρα μπήκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την ευρωζώνη και συντόνισε την οικονομική της πολιτική με αυτήν της Γερμανίας που ήταν πάντα η ιστορική της πυξίδα. Στο επίπεδο της εξωτερικής πολιτικής προσπάθησε για χρόνια και αθόρυβα να οικοδομίσει μια σύγκλιση με το ΝΑΤΟ. Και ενώ με εξαίρεση τη ρεφορμιστική Αριστερή Ένωση, όλη η άλλη πολιτική ελίτ είναι υπέρ της εισόδου στο ΝΑΤΟ, ο λαός εξακολουθεί στη μεγάλη του πλειοψηφία να αντιστέκεται.
Η σύντομη ιστορία της “νατοποίησης”
Ζώντας σε μια περίοδο που έχουν σβήσει όλες οι ελπίδες για τις δυνατότητες επίλυσης της οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής κρίσης, το ΝΑΤΟ χαρτογραφεί την επικράτειά του, αλλάζει τα δόγματά του και προετοιμάζεται συνειδητά για την πιθανότητα ενός θερμού τρίτου μεγάλου πολέμου. Το φάντασμα ενός ακόμα παγκόσμιου μακελιού φαίνεται στον ορίζοντα πλέον όλο και πιο καθαρά. Επίσης το λιώσιμο των πάγων στον Αρκτικό Ωκεανό ανοίγει διόδους ναυσιπλοΐας μεταξύ Ατλαντικού και Ειρηνικού Ωκεανού και οξύνει τους ανταγωνισμούς για των έλεγχο τωνδιόδων αυτών.
Η Φινλανδία άρχισε να φλερτάρει με το ΝΑΤΟ αμέσως μόλις κατέρρευσαν τα καθεστώτα στην Ανατολική Ευρώπη, όταν δηλαδή τη χώρα είχαν πάψει να τη δένουν οι συμφωνίες με τη Σοβιετική Ένωση. Η εξωτερική πολιτική είναι σε άμεση σχέση με την εσωτερική κατάσταση. Η αδυναμία να επουλώσουν τα τραύματα από την οικονομική κρίση, την ύφεση, το βούλιαγμα των εξαγωγών, το ξήλωμα του πλεκτού της ΕΕ με το Brexit, όλα αυτά φαίνονται στην αντανάκλασή τους για τις προετοιμασίες ενός μεγάλου πολέμου. Η συμφωνία εταιρικής σχέσης (Partnership Agreement) που είχε υπογραφεί προηγούμενα, δεν ήταν πια αρκετή. Η φινλανδική αστική τάξη χρειάζεται τις εγγυήσεις που δίνει το ΝΑΤΟ στα μέλη του.
Το κορυφαίο σημείο “νατοποίησης” ανάγεται πίσω στο 1997. Τη χρονιά αυτή στην εξουσία βρίσκονταν ακόμα ο Μπόρις Γιέλτσιν, ο βομβιστής του σοβιέτ και πατριάρχης της κλοπής και του μοιράσματος της δημόσιας περιουσίας στους οικείους του ολιγάρχες. Επί πλέον σε συνδιασμό με το κραχ του καπιταλισμού στην Άπω Ανατολή, στα τέλη της δεκαετίας του 1990, η παλινόρθωση είχε οδηγήσει την οικονομία της Ρωσίας σε χρεωστάσιο. Το 1997 ο Γιέλτσιν προσπάθησε να διαμαρτυρηθεί στον Μπιλ Κλίντον για τις προθέσεις του ΝΑΤΟ να επεκταθεί προς τα ανατολικά. Ο Γιέλτσιν τελικά δέχτηκε τις επεκτατικές βλέψεις του ΝΑΤΟ βάζοντας μόνο έναν όρο, να μην επεκταθεί το ΝΑΤΟ στις πρώην χώρες της Σοβιετικής Ένωσης. Σαν αντάλλαγμα η Δύση δέχτηκε τη Ρωσία στην ομάδα του G7 μετατρέποντάς το σε G7+1, αργότερα σε G8 και τελικά G20.
Παρόλη την υπόσχεση των αμερικανών, μέσα σε μερικά ακόμα χρόνια οι πρώην σοβιετικές χώρες της Βαλτικής ήταν μέλη του ΝΑΤΟ. Το 2001 ο Μπους τζούνιορ όριζε τη ζώνη ασφαλείας του ΝΑΤΟ να απλώνεται γύρω από τη Ρωσία από το Φιννικό κόλπο μέχρι τη Μαύρη θάλασσα. Σ’ αυτά τα πλαίσια οι συμφωνίες της Φινλανδίας που δίνουν στο ΝΑΤΟ το δικαίωμα χρήσης εδάφους, αέρα και θάλασσας για γυμνάσια αλλά και πολεμικές επιχειρήσεις. Όλα αυτά πρέπει θα έπρεπε να κρούουν τον κώδωνα της αντίστασης στην εργατική τάξη και τη νεολαία. Το 2014 ο πρόεδρος Niinistö μαζί με την επιτροπή της Βουλής για εξωτερικά θέματα αποφάσισαν να δεχτούν ένα, όπως αποκαλείται, μνημόνιο κατανόησης (Memorandum of understanding).
Το μνημόνιο υπέγραψε πίσω απ’ την πλάτη όλων ο διοικητής στρατεύματος Jarmo Lindberg. Η συμφωνία αποτελεί σημαντικό βήμα στη “νατοποίηση” της χώρας. Κατά τη συμφωνία, η Φινλανδία παραχωρεί στο ΝΑΤΟ το δικαίωμα να χρησιμοποιεί την εδαφική, εναέρια και θαλάσσια επικράτεια της χώρας για πολεμικά γυμνάσια ή ακόμα και πολεμικές επιχειρήσεις οποτεδήποτε κρίνει ότι είναι σκόπιμο. Η συμφωνία υποβιβάζει τους αξιωματικούς του φινλανδικού στρατού σε υφισταμένους που παίρνουν εντολές κατ’ ευθείαν από τους αξιωματικούς του ΝΑΤΟ. Πάλι με βάση τη συμφωνία, η Φινλανδία υποχρεούται να καταβάλλει στο ΝΑΤΟ όλα τα έξοδα συντήρησής των στρατευμάτων του κατά τη διάρκεια των ασκήσεων. Επί πλέον πουθενά δεν προβλέπεται αποζημίωση για τυχόν καταστροφές π.χ. στο περιβάλλον που μπορεί να προκληθούν κατά τη διάρκεια των ασκήσεων. Στη συμφωνία δεν προβλέπεται ούτε καν η απαγόρευση της χρήσης πυρηνικών όπλων.
Το εργατικό και νεολαιίστικο κίνημα ήδη μπαίνει σε μια περίοδο αντίστασης. Τα ήδη κινητοποιημένα μέτωπα και δίκτυα ενάντια στο ρατσισμό και τις πολλαπλασιαζόμενες φασιστικές ομάδες παίρνουν τώρα χρώμα αντιμιλιταριστικό και αντι-ιμπεριαλιστικό. Στη μικρή και απόμακρη περιφερειακή πόλη του Ρόβανιεμι γίνονται διαδηλώσεις, σεμινάρια και άλλες εκδηλώσεις που στρέφονται ενάντια στο ΝΑΤΟ και στην κυβέρνηση της χώρας.
Δημήτρης Μιζάρας
