της Ρίτα Μαρκεζίνι (από το μπλογκ της Politica Obrera)
Η ημερομηνία της 25ης Νοέμβρη φέρνει στη μνήμη το πολιτικό έγκλημα εις βάρος τριών γυναικών: των αδελφών Μινέρβα, Μαρία Τερέσα και Πάτρια Μιραμπάλ, το 1960. Οι αδελφές Μιραμπάλ, ή «Οι Πεταλούδες» (Las Mariposas), όπως ήταν γνωστές στην παρανομία, δολοφονήθηκαν από το καθεστώς του Ραφάλ Τρουχίγιο, του δικτάτορα που κυβέρνησε τη Δομινικανή Δημοκρατία για περισσότερα από τριάντα χρόνια.
Ο Τρουχίγιο είχε διαμορφωθεί ως στρατιωτικός υπό την κηδεμονία των Αμερικανών πεζοναυτών, στη διάρκεια της πολύχρονης γιάνκικης κατοχής της χώρας του. Όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες αποσύρθηκαν από τη Δομινικανή Δημοκρατία, άφησαν τον Τρουχίγιο επικεφαλής της στρατιωτικής διοίκησης και, μέσω αυτής, στην κορυφή της πολιτικής εξουσίας. Ο «Τράγος» (El Chivo), όπως τον αποκαλούσε ο λαός, υπήρξε –μαζί με τον Σομόσα στη Νικαράγουα και τον Μπατίστα στην Κούβα– ένας από τους χαρακτηριστικούς δικτάτορες της Κεντρικής Αμερικής, επιφορτισμένους με τη φρούρηση της «πίσω αυλής» του αμερικανικού ιμπεριαλισμού από τη δεκαετία του ‘30 μέχρι και τη μεταπολεμική περίοδο.
Ο αριθμός των πολιτικών εγκλημάτων που διαπράχθηκαν επί Τρουχίγιο εκτιμάται γύρω στις 50.000. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει η σφαγή του 1937 εις βάρος των Αϊτινών που ζούσαν στη χώρα, στο φόντο μιας λυσσαλέας ξενοφοβικής και αντι-μεταναστευτικής εκστρατείας.
Ο Τρουχίγιο διακρίθηκε για την οργάνωση εγκληματικών συνωμοσιών μέσα και έξω από τη Δομινικανή Δημοκρατία, πάντοτε σε συνάρτηση με τα αμερικανικά συμφέροντα. Ακριβώς γι’ αυτό, η αντίσταση στο καθεστώς του διατηρούσε στενούς δεσμούς με τους αντιπάλους των άλλων δικτατοριών της περιοχής. Μία από τις πιο χαρακτηριστικές εκφράσεις αυτής της διεθνιστικής συνεργασίας ήταν η 14η Ιούνη 1959, όταν μια ομάδα Δομινικανών εξόριστων, με την υποστήριξη Κουβανών επαναστατών απεσταλμένων του Φιντέλ Κάστρο, επιχείρησε να εισβάλει στη Δομινικανή Δημοκρατία για να ανατρέψει τον Τρουχίγιο. Η απόπειρα πνίγηκε στο αίμα, όμως η ημερομηνία της «14ης Ιούνη» έγινε το όνομα του Επαναστατικού Κινήματος που είχε, ανάμεσα στους ηγέτες του, τον Μανόλο Ταβάρες Χούστο και τη Μινερβα Μιραμπάλ.
Ο Ταβάρες και η Μινέρβα γνώρισαν την καταδίωξη, τη φυλακή, τα βασανιστήρια και –στην περίπτωση της Μινερβα– τον βιασμό από τους δημίους του Τρουχίγιο. Την ίδια μοίρα είχαν η αδελφή της, Μαρία Τερέσα, και ο σύντροφός της. Το 1960, ο Τρουχίγιο αποφασίζει να αποφυλακίσει τις δύο αδελφές Μιραμπάλ και να μεταφέρει τους συζύγους τους σε φυλακή πιο κοντά στα σπίτια τους. Αυτή η δήθεν «μεγαλοψυχία» του δικτάτορα δεν ήταν παρά η προετοιμασία της τελικής ενέδρας: κατά την επιστροφή από μια επίσκεψη στους φυλακισμένους συντρόφους τους, το αυτοκίνητο που μετέφερε τις αδελφές Μιραμπάλ – μαζί με τη Μινερβα και τη Μαρία Τερέσα ταξίδευε και η μικρότερη αδελφή, Πάτρια– αναχαιτίστηκε από ένα «τάγμα θανάτου» του Τρουχίγιο.
Οι Πεταλούδες απήχθησαν και δολοφονήθηκαν με απίστευτη αγριότητα. Τα σώματά τους τοποθετήθηκαν ξανά στο αυτοκίνητο στο οποίο ταξίδευαν, κι αυτό σπρώχτηκε σε έναν γκρεμό, ώστε το έγκλημα να παρουσιαστεί σαν «τροχαίο».
Η συγκλονιστική επίδραση της δολοφονίας των αδελφών Μιραμπάλ έφερε πιο κοντά το τέλος της δικτατορίας του Τρουχίγιο. Φοβούμενος ότι στη Δομινικανή Δημοκρατία θα ξεσπούσε μια νέα Κουβανική Επανάσταση, ο ίδιος ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός και η CIA οργάνωσαν τη «προληπτική» δολοφονία του Τρουχίγιο, αξιοποιώντας στοιχεία του ίδιου του καθεστώτος. Στα επόμενα χρόνια, το Κίνημα της 14ης Ιούνη οργάνωσε εστίες ένοπλης αντίστασης σε όλη τη χώρα, απέναντι στον επαναλαμβανόμενο αμερικανικό επεμβατισμό.
Η «Ημέρα μη Βίας»
Η δολοφονία των αδελφών Μιραμπάλ ήταν, χωρίς καμία αμφιβολία, ένα κατεξοχήν πολιτικό έγκλημα. Όμως το καθεστώς που το διέπραξε είχε αναγάγει την κακοποίηση και τη σεξουαλική βία σε χαρακτηριστικό γνώρισμα της εξουσιαστικής του αυθαιρεσίας. Ένα σπουδαίο μυθιστόρημα του Μάριο Βάργκας Λιόσα, Η Γιορτή του Τράγου, αποδίδει με ωμότητα τις διαστροφές των παραγόντων του καθεστώτος, ξεκινώντας –φυσικά– από τον ίδιο τον Τρουχίγιο.
Το 1981, στην Κολομβία πραγματοποιήθηκε αυτό που έμεινε γνωστό ως «πρώτη Λατινοαμερικάνικη και Καραϊβική φεμινιστική συνάντηση». Οι μαρτυρίες για εκείνη τη συνάντηση περιγράφουν μια έντονη πολιτική σύγκρουση ανάμεσα σε μια πτέρυγα που υποστήριζε ότι οι διεκδικήσεις των γυναικών πρέπει να τίθενται με «ιδιαίτερο» τρόπο –με «ανεξαρτησία» από τους ταξικούς αγώνες– και σε μια άλλη, που υπερασπιζόταν την ανάγκη να συνδεθεί ο αγώνας των γυναικών με την εργατική τάξη και τα επαναστατικά κινήματα της ηπείρου.
Σε κάθε περίπτωση, κατέληξαν ομόφωνα να καθιερώσουν την 25η Νοέμβρη, ημέρα της δολοφονίας των αδελφών Μιραμπάλ, ως ημέρα πάλης ενάντια στη βία κατά των γυναικών. Σχεδόν είκοσι χρόνια αργότερα, το 1999, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών όρισε την ίδια ημερομηνία ως «επίσημη» ημέρα για το συγκεκριμένο ζήτημα.
Όπως συμβαίνει συχνά, η θεσμοποίηση της 25ης Νοέμβρη παίζει έναν κατεξοχήν συγκαλυπτικό ρόλο: καλύπτει κράτη και καθεστώτα που διακηρύσσουν την «καθολική προστασία» των γυναικών, ενώ ταυτόχρονα συμμετέχουν ή είναι συνένοχα σε εγκλήματα και ακόμη και σε γενοκτονίες –όπως συμβαίνει σήμερα με τις Παλαιστίνιες γυναίκες– τα οποία διαπράττονται για λογαριασμό του ιμπεριαλισμού.