ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΑΣ // Mέρος Tέταρτο
Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΑΜΠΝΤΟΥΛΡΑΧΜΑΝ
ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΥΟ ΣΥΖΥΓΩΝ ΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΑΖΑΖ ΤΗΣ ΣΥΡΙΑΣ
[Eξιστορήσεις από την καθημερινότητα των εγκλωβισμένων προσφύγων από το προσωπικό ημερολόγιο μιας αλληλέγγυας]
Μια από τις πιο περίεργες καταστάσεις που συνάντησε η Χ. στον καταυλισμό προσφύγων της Σούδας της Χίου ήταν αυτή του Αμπντουλραχμάν και της οικογένειάς του από το Αζάζ της Συρίας.
Περίεργη για τα δικά μας τα «δυτικά» δεδομένα. Περίεργη και για το ευρωπαϊκό δίκαιο. Περίεργη και για την εφαρμογή της κατάπτυστης συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας της 20ης Μαρτίου 2016 που εγκλώβισε χιλιάδες πρόσφυγες στα σύνορα της ΕΕ στα νησιά του Αιγαίου και αλλού.
Ο Αμπντουλραχμάν είναι δίγαμος. Με βάση το αστικό οικογενειακό δίκαιο της Συρίας που ενσωματώνει στοιχεία της Ισλαμικής Σαρία σε αυτό, έχει νόμιμα παντρευτεί δύο φορές και έχει δύο εν ενεργεία συζύγους. Την Φατίχ και την Ασμέ, δύο πανέμορφες νεαρές γυναίκες όχι πάνω από 30 ετών. Και με τις δύο έχει αποκτήσει παιδιά. Τρία με την Φατίχ και ένα με την Ασμέ η οποία όταν ταξίδευε με όλη την υπόλοιπη οικογένεια ήταν ήδη έγκυος σε προχωρημένο στάδιο εγκυμοσύνης.
Με βάση το αστικό και θρησκευτικό δίκαιο της Συρίας, για να παντρευτεί ένας άντρας πάνω από μία (και μέχρι 4) συζύγους είναι υποχρεωμένος να παρέχει σε όλες ίσα δικαιώματα και υλικά και συναισθηματικά οφέλη. Σε περίπτωση που μεροληπτήσει ή κάνει διακρίσεις, θεωρητικά όποια σύζυγος νιώσει θιγόμενη μπορεί με μια απλή καταγγελία στον ιμάμη και στο δικαστήριο να κινήσει διαδικασίες διαζυγίου με υψηλότατη διατροφή.
Αν ωστόσο ο σύζυγος είναι «ακριβοδίκαιος» στην παροχή των υλικών και συναισθηματικών αγαθών στις νόμιμες συζύγους του, αυτές είναι υποχρεωμένες να διαμένουν ειρηνικά στην ίδια εστία και να μοιράζονται την ευθύνη ανατροφής των παιδιών και την φροντίδα του νοικοκυριού. Εννοείται ότι αν δουλεύουν, πρέπει να τους έχει εξασφαλίσει ο σύζυγος εξίσου καλές και ισότιμα αμειβόμενες εργασίες ή αλλιώς πρέπει να είναι και οι δύο άεργες νοικοκυρές στην ίδια οικία.
Είναι για αυτόν τον λόγο που οι άντρες που επιλέγουν να έχουν περισσότερες της μιας νόμιμες συζύγους, είναι, κατά βάση, τουλάχιστον ευκατάστατοι έως και πολύ πλούσιοι. Ο Αμπντουλραχμάν κατάγεται από μια οικογένεια πλούσιων εμπόρων υφασμάτων της Αζάζ και γι’ αυτό και μπόρεσε να πάρει άδεια από τον ιμάμη και από το κράτος για να κάνει δύο γάμους.
Ο πόλεμος έφτασε στην περιοχή του και ένα θραύσμα οβίδας χτύπησε στο κεφάλι, ευτυχώς όχι πολύ σοβαρά το τρίτο από τα παιδιά της πρώτης συζύγου του, της Φατίχ, ένα 18 μηνών κοριτσάκι. Έτσι η οικογένεια αποφάσισε να φύγει για την Ευρώπη, από την στιγμή κιόλας που η δεύτερη σύζυγος, η Ασμέ, ήταν έγκυος.
Πέρασαν στην Χίο με βάρκα στις 21 Μαρτίου 2016 και εγκλωβίστηκαν πρώτα στην ΒΙΑΛ και μετά στην Σούδα. Εκεί η Χ. γνώρισε τον Αμπντουλραχμάν και τις δύο συζύγους του που έμεναν μαζί με τα παιδιά τους στην ίδια σκηνή μαζί με άλλους 10 πρόσφυγες.
Εκεί η οικογένεια ενημερώθηκε μετά από 2 μήνες ταλαιπωρίας, ότι με βάση το δίκαιο της ΕΕ και την συμφωνία περιορισμού των προσφύγων ναι μεν έμπαιναν στην κατηγορία των «ευάλωτων ομάδων εν κινήσει» που χρήζουν προστασίας αλλά ο Αμπντουλραχμάν έπρεπε να δηλώσει μόνο την μια από τις δύο ως σύζυγο με τα δικά της παιδιά! Και έτσι υπήρχε ο κίνδυνος η άλλη με τα άλλα παιδιά να βρεθεί μεν με άσυλο αλλά σε άλλη πόλη ή ακόμη και σε άλλη χώρα.
Δήλωσε λοιπόν την πρώτη, την Φατίχ ως σύζυγο και την δεύτερη την Ασμέ, ως φιλοξενούμενη!
Ταυτόχρονα η Ασμέ έμπαινε στον μήνα της για να γεννήσει. Όταν ήρθε η στιγμή για αυτό, μπήκε στο τοπικό νοσοκομείο με τον Αμπντουλραχμάν από κοντά της. Η Φατίχ έπρεπε να μείνει πίσω με τα δικά της παιδιά αλλά και με το πρώτο παιδί της Ασμέ. Η Χ. παρατήρησε σωστά ότι, σε αντίθεση με αυτά που πίστευε ο Γ. πως είναι δηλαδή πιθανόν να υπάρχει μια αμοιβαία αρμονική συμβίωση ανάμεσα στις δύο συζύγους, αντίθετα η πρώτη, η Φατίχ, άρχισε να δυσφορεί.
Καταρχάς εκτός από την περίοδο της εγκυμοσύνης της Ασμέ, που έχαιρε της προσοχής του Αμπντουλραχμάν, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ εξασφάλισε στην Ασμέ ως λεχώνα, ένα αξιοπρεπές δωμάτιο ξενοδοχείου για λίγες μέρες. Όμως η Φατίχ δεν είχε το ίδιο δικαίωμα και έπρεπε να μείνει στη σκηνή και μάλιστα την στιγμή που ο Αμπντουλραχμάν επέλεξε να μείνει με την λεχώνα Ασμέ στο ξενοδοχείο. Η Φατίχ άρχισε να πέφτει σε κατάθλιψη.
Όταν μετά από λίγους μήνες εγκρίθηκε το άσυλό τους, ήρθαν στην Αθήνα και έμειναν σε μια κατάληψη στέγης προσφύγων προσωρινά. Εκεί παρά τις δυσκολίες, η μεν Ασμέ ως νέα μητέρα που θήλαζε ήταν πιο πρόσχαρη και ομιλητική σε σχέση με την «σκοτεινή» και στα όρια της κατάθλιψης Φατίχ.
Μετά από λίγες εβδομάδες ο Αμπντουλραχμάν πήρε μια ακόμη αμφιλεγόμενη απόφαση. Με τα λίγα χρήματα που του είχαν απομείνει, έπρεπε να επιλέξει να στείλει την μία από τις δύο στο εξωτερικό καθώς δεν είχε πλέον αρκετά και για τις δύο. Αντί λοιπόν να στείλει την πρώτη «νόμιμη» κατά την ΕΕ σύζυγο με τα τρία παιδιά, έστειλε την δεύτερη, την «φιλοξενούμενη» με τα δύο παιδιά, στην Σουηδία.
Και μετά από λίγο καιρό έφυγε και αυτός με το ένα από τα τρία παιδιά της Φατίχ, αφήνοντας την ίδια, πίσω με τα άλλα δύο. Τα χρήματα δεν έφταναν και έπρεπε να κάνουν ένα τρικ: να πιέσουν κατά κάποιον τρόπο την Ύπατη να στείλει με δικά της έξοδα την Φατίχ και τα άλλα δύο παιδιά στην Σουηδία με το πρόγραμμα «επανένωσης χωρισμένων οικογενειών» σε μια επόμενη φάση.
Η Φατίχ πλήρωσε την πρωτοκαθεδρία της, ως «πρώτης συζύγου» κατά το Ισλάμ και ως «νόμιμης συζύγου» κατά την ΕΕ, με την τιμωρία της, πρώτα να μείνει σε σκηνή όταν η υπόλοιπη οικογένεια βρέθηκε σε ξενοδοχείο και μετά να εγκλωβιστεί στην Ελλάδα όταν η υπόλοιπη οικογένεια βρέθηκε στην Σουηδία.
Συνέχισε να μένει σε οργανωμένο προσφυγικό καταυλισμό στην Ελλάδα και να βυθίζεται όλο και πιο πολύ στην στενοχώρια και στην αίσθηση της αδικίας περιμένοντας την πολυπόθητη επανένωση.
Είναι σίγουρο ότι τον «νόμο του Θεού» δεν μπορείς να τον αλλάξεις, παρά μόνο να τον αγνοήσεις συνειδητά. Τον «νόμο των ανθρώπων» όμως μπορείς και πρέπει να τον αλλάξεις. Συθέμελα…
Χ & Γ
