ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΑΣ Mέρος Πρώτο
Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΚΟΥΡΔΙΣΑΣ ΖΑΧΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΦΡΙΝ ΤΗΣ ΣΥΡΙΑΣ
[Iστορίες από την καθημερινότητα των εγκλωβισμένων προσφύγων – από το προσωπικό ημερολόγιο μιας αλληλέγγυας]
Η 35χρονη Κούρδισα Ζάχρα με την 11χρονη κόρη της, την Φατιμέ, κατάγονται από ένα χωριό της επαρχίας του Εφρίν κοντά στα σύνορα με την Τουρκία. Η πρώτη φάση του πολέμου στη Συρία δεν άγγιξε την περιοχή τους καθώς το καθεστώς του Άσαντ, όταν ζορίστηκε αρκετά παρέδωσε αναίμακτα σχεδόν την περιοχή και τον έλεγχο των συνόρων στις λαϊκές πολιτοφυλακές των Κούρδων του YPG-SDF.
Ωστόσο, για την πολυμελή οικογένεια της Ζάχρα, δεν υπήρχε ζωή στον μικρό, περικυκλωμένο και αποκλεισμένο από την Τουρκία και τους τζιχαντιστές θύλακα. Πέρασαν λοιπόν ήδη από τις αρχές του 2015 τα σύνορα και βρέθηκαν στην Τουρκία η Ζάχρα, ο σύζυγος της και τα τρία συνολικά κορίτσια τους. Μαζί τους έφυγαν:
– Οι αδερφές της Ζάχρα με τις οικογένειες τους, τους συζύγους και τα παιδιά.
– Η ηλικιωμένη και άρρωστη μητέρα της.
– Ο ηλικιωμένος και πάσχων από ζάχαρο και στα πρώτα στάδια της άνοιας, πεθερός της Γιουσέφ.
– Η κουνιάδα της -αδερφή του άντρα της- με την δική της οικογένεια.
Εκεί ξεκίνησαν τα προβλήματα μέσα στις άθλιες συνθήκες που επικρατούσαν στους προσφυγικούς καταυλισμούς της Τουρκίας. Αποφασίστηκε να φύγουν όλοι μαζί για την Δυτική Ευρώπη. Νέα προβλήματα προέκυψαν σε αυτό το σχέδιο καθώς τα οικονομικά δεν έφτασαν για να φύγουν ταυτόχρονα.
Πρώτα λοιπόν έφυγαν οι οικογένειες των δύο αδερφών της Ζάχρα, με τους συζύγους τα παιδιά και την μητέρα της. Βρέθηκαν το φθινόπωρο του 2015 στην Αθήνα με τα οικονομικά τους να μην τους επιτρέπουν να συνεχίσουν παραπέρα. Εκεί, στάθηκαν για πρώτη και μοναδική μέχρι στιγμής φορά τυχεροί ως οικογένεια καθώς επιλέχθηκαν μαζί με άλλους 200 πρόσφυγες από την κυβέρνηση του Λουξεμβούργου και τους δόθηκε άσυλο στο μεγάλο δουκάτο. Ήταν η εποχή που ο Γιούνκερ έκανε μια επικοινωνιακή κίνηση αλληλεγγύης προς τους πρόσφυγες και μάλιστα παραβρέθηκε στο «Ελευθέριος Βενιζέλος» μαζί με τον Τσίπρα όταν δύο ναυλωμένα αεροπλάνα της Luxair πήραν τους πρόσφυγες και μέσα σε αυτούς τις αδερφές και την μητέρα της Ζάχρα στην πτήση προς την ελπίδα, παρουσία των τηλεοπτικών καναλιών.
Δύο μήνες μετά, τον χειμώνα του 2015 προς 2016 και ενώ ήδη στην ΕΕ συζητούσαν και μεθόδευαν το κλείσιμο των συνόρων πριν ακόμη αυτό συμβεί οριστικά, κατάφερε και πέρασε στην Ελλάδα η κουνιάδα της Ζάχρα με την δική της οικογένεια. Βρέθηκε προσωρινά εγκλωβισμένη στον Πειραιά στην «Πέτρινη αποθήκη» και λίγες μέρες μετά στον Ελαιώνα.
Τα περιθώρια στένευαν για την Ζάχρα και την υπόλοιπη οικογένεια που περίμενε στην Τουρκία την σειρά της αμέσως μόλις κατάφερναν να εξοικονομήσουν λίγα χρήματα ακόμη. Η Ειδομένη, από τον Φεβρουάριο του 2016, είχε ήδη κλείσει από την αστυνομία της Δημ. της Μακεδονίας και έτσι και όσοι είχαν περάσει ήδη στην Ελλάδα δεν ήξεραν αν έπρεπε να πάνε προς τα εκεί ή αν έπρεπε να περιμένουν, και τι ακριβώς να περιμένουν.
Τελικά όταν ανακοινώθηκε στις 15 Μαρτίου 2016 η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας με καταληκτική ημερομηνία την 20η Μαρτίου, η Ζάχρα και η εγκλωβισμένη οικογένεια της στην Τουρκία πήραν την απόφαση να μαζέψουν ότι είχαν και δεν είχαν και να στείλουν στην Χίο όσα περισσότερα μέλη της οικογένειας μπορούσαν να πληρώσουν για αυτά. Την νύχτα της 19ης προς 20η Μαρτίου με μια βάρκα βρέθηκε στο Κοντάρι της Χίου, λοιπόν, η Ζάχρα, η κόρη της η Φατιμέ και ο άρρωστος ηλικιωμένος πεθερός της, ο Γιουσέφ. Ο σύζυγος και οι άλλες δύο κόρες της έμειναν πίσω στην Τουρκία.
Όσοι πέρασαν εκείνο το βράδυ και μέχρι τις 6 τα ξημερώματα της 20ης Μαρτίου τυπικά έπρεπε να καταγραφούν και να απολαύσουν τα «προνόμια» της ταχύτατης διεκπεραίωσης της προ της συμφωνίας κατάστασης . Ωστόσο, στην Χίο βρέθηκαν ενώπιον μιας δυσάρεστης εκπλήξεως. Επί δύο ημέρες τα τερματικά συστήματα καταγραφής της Ελληνικής Αστυνομίας και της Ελληνικής Υπηρεσίας Ασύλου ήταν εκτός λειτουργίας, ως δια μαγείας!! Η καταγραφή συνεπώς άρχισε να γίνεται μετά από δύο μέρες για όλους, τόσο όσους ήρθαν πριν τα χαράματα της 20ης Μαρτίου όσο και όσους ήρθαν μετά. Όλοι μαζί εγκλωβίστηκαν στα κολαστήρια της ΒΙΑΛ αρχικά και μετά με την εξέγερση τους στην Σούδα.
Θυμίζουμε λίγο ξανά το στάτους της οικογένειας στις 20 Μαρτίου 2016:
-Η Ζάχρα, η κόρη της η Φατιμέ και ο άρρωστος πεθερός της Γιουσέφ στα καμπ της Χίου.
-Ο σύζυγος της με τις άλλες δύο κόρες πίσω στην Τουρκία.
-Η κουνιάδα της εγκλωβισμένη στην Αθήνα στο καμπ του Ελαιώνα
-Η ηλικιωμένη μητέρα της και οι αδερφές της στο Λουξεμβούργο.
Από εδώ ξεκινάει ένα δεύτερο παράλληλο δράμα που διαλύει την οικογένεια με ευθύνη της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας. Και αυτό διότι η συμφωνία αυτή εκτός όλων των άλλων αθλιοτήτων της διαμορφώνει ένα νέο καταναγκαστικό οικογενειακό και αστικό δίκαιο με ανυπολόγιστες συνέπειες στις σχέσεις των ανθρώπων. Πιο συγκεκριμένα αναγνωρίζει επανένωση χωρισμένων οικογενειών μόνο για τις περιπτώσεις συγγένειας πρώτου βαθμού, που αφορούν ζευγάρια και επανένωση παιδιών με γονείς, μόνο αν τα παιδιά είναι ανήλικα.
Συνεπώς, η Ζάχρα και η κόρη της δεν πήρε το δικαίωμα να ταξιδεύσει προς το Λουξεμβούργο και να βρει την ετοιμοθάνατη πλέον μητέρα της και τις αδερφές της. Η σχέση μητέρας και 35χρονης κόρης δεν αναγνωρίζεται ως πρώτου βαθμού αφού η Ζάχρα δεν είναι ανήλικη και δεν έχει δικαίωμα ένωσης με την μητέρα και τις αδερφές της.
Η Ζάχρα, αντί αυτού, στην πρώτη συνέντευξή της «συσχετίζεται» από τους υπαλλήλους της υπηρεσίας ασύλου, με τον άρρωστο και υπερήλικα πεθερό της και δεσμεύεται να τον «προστατεύει» και να τον φροντίζει υποχρεωτικά. Αυτός ζητάει να πάει στην Αθήνα και να συναντήσει την εγκλωβισμένη εκεί κόρη του, την κουνιάδα της Ζάχρα που επίσης είναι ενήλικη. Aλλά, η επιτροπή ασύλου του το αρνείται διότι ανήκει σε νομικά διαφορετική περίπτωση πρόσφυγα από αυτήν της κόρης του, καθώς εκείνη πέρασε πριν την 20η Μαρτίου ενώ εκείνος καταγράφηκε μια μέρα μετά. Και αφού και οι δύο είναι ενήλικοι δεν έχουν δικαίωμα ένωσης. Έτσι, αφού του απαγορεύουν να πάει Αθήνα στην κόρη του, τον εγκλωβίζουν στην Χίο με την νύφη του.
Η Ζάχρα αντιλαμβάνεται ότι ο μόνος τρόπος για να πάει ο πεθερός της στην κόρη του, και έτσι να απεγκλωβιστεί κι εκείνη από την υποχρέωση να τον φροντίζει εγκλωβισμένη στην Χίο, είναι να φύγει παράτυπα και να τον αφήσει πίσω. Έτσι και κάνει σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια απεγκλωβισμού και έρχεται Αθήνα με την 11χρονη Φατιμέ.
Εκεί συμβαίνουν ταυτόχρονα πολλά τραγικά γεγονότα. Καταρχάς, η κουνιάδα της που είναι ήδη εγκλωβισμένη προ της 20ης Μαρτίου, φεύγει για την Γερμανία όπου έχει εγκριθεί εκεί το άσυλό της αλλά πρέπει να πάει αμέσως για να εγκατασταθεί. Ο πεθερός της, πίσω στη Χίο τα χάνει λόγω έλλειψης κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής και σωστής διατροφής για διαβητικούς. Ο σύζυγος της στην Τουρκία καθημερινά την μαλώνει τηλεφωνικά διότι θεωρεί ότι έφυγε από την Χίο και παράτησε τον πατέρα του. Και το κερασάκι στην τούρτα, πεθαίνει και η μητέρα της στο Λουξεμβούργο πριν προλάβει να την δει. Μόλις λίγους μήνες μετά την 20η Μαρτίου, τον χειμώνα του 2016 η κατάσταση έχει ως εξής:
-Η 36χρονη πλέον Ζάχρα και η 12χρονη Φατιμέ, μένουν σε κατάληψη στέγης προσφύγων περιμένοντας το άσυλο στην Ελλάδα και μετά τα ταξιδιωτικά έγγραφα για να φύγουν στο Λουξεμβούργο.
-Ο πεθερός της αφημένος μόνος πίσω στην Χίο με προβλήματα υγείας και με μια ΜΚΟ να έχει αναλάβει την φαρμακευτική αγωγή του μέχρι να εγκριθεί από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ η προώθησή του στην ενδοχώρα ως εγκαταλελειμμένο ευάλωτο άτομο.
-Ο σύζυγός της με τις άλλες δύο κόρες πίσω στην Τουρκία και έξω φρενών μαζί της.
-H κουνιάδα της στη Γερμανία υποχρεωτικά για την δική της υπόθεση ασύλου.
-Oι αδερφές της παραμένουν μεν στο Λουξεμβούργο με άσυλο αλλά με την μητέρα νεκρή πλέον.
Σε λίγους μήνες, την άνοιξη του 2017, τα πράγματα αλλάζουν πάλι. Καταρχάς, ο πεθερός προωθείται στην Αθήνα αλλά η Ζάχρα για να μην εγκλωβιστεί πάλι μαζί του και χάσει το δικαίωμα των ταξιδιωτικών εγγράφων τον αποφεύγει και εκείνος βρίσκει στέγη στον Ελαιώνα. Είναι αυτός ο καλύτερος τρόπος για να αποκτήσει στάτους «ευάλωτου προς επανένωση» καθώς έτσι μόνο έχει κάποιες ισχνές ελπίδες να φύγει από την Ελλάδα και να βρεθεί στη Γερμανία στην κόρη του. Αυτό μπορεί να το ορίζει μεν η κατάπτυστη συμφωνία αλλά όχι το εθιμικό δίκαιο της κοινωνίας των Κούρδων. Ο σύζυγος της διαμηνύει ότι έρχεται Αθήνα θυμωμένος με τις δύο κόρες για να «ξεκαθαρίσει τα πράγματα» με ό,τι κι αν αυτό μπορεί να σημαίνει.
Η Ζάχρα, θα πάρει λοιπόν την μεγάλη απόφαση και θα κάνει την επόμενη απεγνωσμένη κίνηση. Θα φύγει από την Ελλάδα για να βρεθεί μακριά από τον εξαγριωμένο σύζυγό της και να επισκεφτεί τουλάχιστον τις αδερφές της στο Λουξεμβούργο και ενδεχομένως να μείνει παράτυπα ως φιλοξενούμενη εκεί, καθώς ναι μεν έχει ήδη πάρει άσυλο στην Ελλάδα αλλά δεν έχει πάρει τα ταξιδιωτικά έγγραφα που καθυστερούν επί μήνες. Θα βρεθεί λοιπόν μαζί με την κόρη της στην Ολλανδία αλλά εκεί μια νέα ατυχία θα την βρει. Πριν προλάβει καλά-καλά να πατήσει το πόδι της εκεί και να πάρει το πρώτο τρένο για το Λουξεμβούργο πράγμα που φάνταζε πολύ εύκολο, καθώς τα δύο κράτη δεν έχουν συνοριακούς ελέγχους, θα πέσει θύμα κλοπής και θα χάσει τα νόμιμα έγγραφα της Ελληνικής υπηρεσίας ασύλου.
Αναγκαστικά θα πάει να δηλώσει την κλοπή τους στην Ολλανδική αστυνομία αλλά έτσι θα βρεθεί πάλι εγκλωβισμένη σε καμπ καθώς πρέπει να ξεκινήσει την διαδικασία δήλωσης και ταυτοποίησης από την αρχή. Αντί να βρεθεί λοιπόν στο Λουξεμβούργο βρίσκεται στην Ολλανδία, υπό περιορισμό και με προοπτική διοικητικής απέλασης πίσω στην Ελλάδα καθώς εκεί ήταν η πρώτη χώρα εισόδου και εκεί πήρε άσυλο. Στην Ελλάδα λοιπόν, στην οποία στο μεταξύ ήρθε ο εξαγριωμένος σύζυγός της και την αναζητεί.
Μετά από λίγους μήνες εγκλωβισμού στην Ολλανδία, θα σταλθεί πάλι πίσω στην Αθήνα. Αυτήν την φορά στα τέλη του 2017 η κατάσταση έχει ως εξής:
-Η 37χρονη πλέον Ζάχρα με την 13χρονη πλέον Φατιμέ ξανά σε κατάληψη της Αθήνας αναμένουν τη νέα ταυτότητα ασύλου και αφού αυτή βγει, άγνωστο πότε, μετά από 10 μήνες με ένα χρόνο επιπλέον θα περιμένουν και το νέο διαβατήριο
-Ο σύζυγος και οι άλλες δύο κόρες στη Θεσσαλονίκη σε καμπ όπου τους μετέφεραν τελικά, μετά από δύο χρόνια, και τον βαριά άρρωστο Γιουσέφ, τον πεθερό της Ζάχρα χωρίς να θέλει να τους δει
-η κουνιάδα της στη Γερμανία χωρίς να μπορεί ή και να θέλει να την δει
-οι αδερφές της στο Λουξεμβούργο χωρίς να μπορεί εκείνη να τις επισκεφτεί αν και αυτές μπόρεσαν να ταξιδέψουν και κατάφεραν να την δουν σε επισκεπτήρια στην Ολλανδία.
Το χειρότερο από όλα; Δεν ξέρει αν μπορεί και αν θέλει να πάει μπρος. Δεν ξέρει αν μπορεί και αν θέλει να κάτσει εκεί που είναι. Δεν μπορεί και δεν θέλει σίγουρα να γυρίσει πίσω.
Απλά περιμένει…. Στο μεταξύ το Εφρίν, το χωριό της και οι παιδικές και νεανικές αναμνήσεις της εδώ και 50 μέρες φλέγεται από τον πόλεμο και την γενοκτονία κατά των αμάχων συμπολιτών, γειτόνων, παιδικών φίλων και μακρινότερων συγγενών της…
