ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ, Η ΣΕΤΔ ΚΑΙ ΤΟ ΕΕΚ. ΆΞΟΝΕΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΙΕΘΝΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΟΥ 15ΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΤΟΥ ΕΕΚ

Καπιταλιστική Κρίση, η ΣΕΤΔ και το ΕΕΚ

 

Άξονες για μια Διεθνή Διακήρυξη του 15^ου Συνεδρίου του ΕΕΚ                                   

                                                                                  του Σάββα Μιχαήλ

 

 

 Καθώς είναι αδύνατο να οικοδομηθεί ο σοσιαλισμός σε μια μόνο χώρα, είναι επίσης αδύνατο να κάνεις επαναστατική σοσιαλιστική πολιτική σε μια μόνο χώρα

Leon Trotsky¹

ΛΕΩΝ ΤΡΟΤΣΚΙ[1]  

 

 

1. Η Συντονιστική Επιτροπή για την Επανίδρυση της Τετάρτης Διεθνούς (ΣΕΤΔ) αναδύθηκε ως μια επανασυσπείρωση Τροτσκιστικών Κομμάτων και οργανώσεων προερχόμενων από διαφορετικές παραδόσεις, την επαύριο της κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης, του πιο βαρυσήμαντου παγκόσμιου πολιτικού σεισμού στα τέλη του 20^ου αιώνα.

Μια πραγματικά ιστορική υλιστική εκτίμηση της ΣΕΤΔ, της γέννησης, ανάπτυξης και παρούσας κρίσης δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί έξω από την ιστορία. Απαιτείται η διαλεκτική ανάλυση των αντικειμενικών ιστορικών συνθηκών μέσα στις οποίες η ΣΕΤΔ διαμορφώθηκε, ενσωμάτωσε και αντιμετώπισε τα καθήκοντα της. Κάθε άλλη προσέγγιση είναι καταδικασμένη να καταρρεύσει μέσα στον υποκειμενισμό, την αυτό-δικαιολόγηση και το στείρο φραξιονισμό σεχταριστικών προπαγανδιστικών κύκλων ο οποίος ανήκει σε ένα παρελθόν το οποίο έχει από καιρό εξαντληθεί. Δεν θα ήταν μόνο άχρηστο άλλα επίσης και μια συνταγή για αποτυχία μέσα στη σημερινή δίχως προηγούμενο και κλιμακούμενη παγκόσμια κρίση του παρακμάζοντος καπιταλισμού.

 

2. Η τροχιά της ΣΕΤΔ μέχρι σήμερα ξεκινά από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, όταν το σφαλερό “τέλος της Ιστορίας” πρώιμα γιορτάζονταν από τον καπιταλισμό τη δεκαετία του ’90, μέχρι το θυελλώδες τέλος των ανοησιών περί ”τέλους της Ιστορίας”, με την καταστροφική ενδόρρηξη της παγκοσμιοποίησης του χρηματιστικού κεφαλαίου το 2007/2008 και τις τρομακτικές αναταραχές που ακολουθούν και κλιμακώνονται, μέσα από τις πιο απροσδόκητες μορφές και ζιγκ-ζαγκ, σε όλα τα επίπεδα, οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό και γεωπολιτικό παγκοσμίως.

Η κατάρρευση της ΕΣΣΔ, η αποσύνθεση του λεγόμενου ”υπαρκτού Σοσιαλισμού” στην Ανατολική Ευρώπη, και η ανοιχτή στροφή στην καπιταλιστική παλινόρθωση στον πρώην σοβιετικό χώρο και την Κίνα, δεν θρυμμάτισε μόνο όλα τα Σταλινικά καθεστώτα και κόμματα αλλά είχε καταστρεπτικό αντίκτυπο και προκάλεσε κατακερματισμό σε όλο το φάσμα της Αριστεράς, συμπεριλαμβανόμενων και των ιστορικών αντιπάλων του Σταλινισμού στο διεθνές Τροτσκιστικό κίνημα σε όλες του τις διακλαδώσεις.

Αυτοί που βιάστηκαν να χαιρετίσουν το τέλος όχι μόνο μιας εποχής πολέμων και επαναστάσεων αλλά της ίδιας της Ιστορίας πολύ σύντομα έγιναν θύματα της Ιστορίας και κοινός περίγελως. Η ψευδο-εγελιανή φόρμουλά του Φουκουγιάμα σύντομα εγκαταλείφθηκε ακόμα και από το συγγραφέα της, καθώς νέες αναταραχές και σοκ ακολούθησαν.

Αλλά παρόλο που τώρα το προφανές επιβεβαιώνεται εμπειρικά δηλαδή ότι η ιστορία δεν τελείωσε το 1991, σίγουρα υπήρξε και κυριαρχεί μια απώλεια ιστορικής προοπτικής – το κύριο σημείο αναφοράς, έριδος και προσανατολισμού όλων των αντιμαχόμενων κοινωνικών, πολιτικών και κρατικών δυνάμεων που σημάδεψαν μια ολόκληρη εποχή, το συμβάν της ρήξης της ιστορικής συνέχειας τον Οκτώβρη του 1917, εξαφανίζονταν από τον ορατό ορίζοντα.

Το τρομακτικό πολιτιστικό σοκ επιδείνωσε τη σύγχυση και τον αποπροσανατολισμό που ακολούθησε το “μακρύ χειμώνα” του 1980, με την άμπωτη της διεθνούς επαναστατικής παλίρροιας του 1960-1970, τη στροφή στη χρηματιστική καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση και τη “νεοφιλελεύθερη” επίθεση. Η προοπτική της επανάστασης ξεθώριαζε, ο στρατηγικός στόχος της εργατικής εξουσίας -η δικτατορία του προλεταριάτου-, δυσφημισμένη από το Σταλινισμό εγκαταλείφθηκε, και ο κοινωνικός μετασχηματισμός τέθηκε υπό τη λογοκρισία και τον έλεγχο της αφηρημένης δημοκρατίας. Η μεταμοντέρνα “pensée molle” (πλαδαρή σκέψη) παραγκώνιζε την επαναστατική θεωρία και πράξη αντικαθιστώντας τα τολμηρά οράματα του Μάη του 1968 και το δίλημμα “Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα;” με τη σοφιστεία “ολοκληρωτισμός ή δημοκρατία”.

Οι αντιστάσεις στην καπιταλιστική επέλαση ήταν ήδη αποδυναμωμένες όταν ήρθε το σοκ του 1989/1991. Έτσι, αρκετά γρήγορα, ο μηδενισμός και η προσαρμογή στην αντιδραστική κυριαρχία της “κοινής γνώμης” και της αστικής ιδεολογίας κυριάρχησαν.

Ενάντια σε ένα γενικευμένο κύμα υποταγής και λικβινταρισμού, αναδύθηκαν ποικίλες πολιτικές μορφές αντίστασης και επανασυσπείρωσης από διάφορες μειοψηφίες: από το γκροτέσκο της άρνησης όσων είχαν πραγματικά συμβεί προβάλλοντας στα γεγονότα παλιές φόρμουλες (η “Κλιφική” “κρατική καπιταλιστική” παράδοση και ο Μορενισμός, για παράδειγμα, γιόρτασαν την πτώση του Σταλινισμού ως μια “αναγέννηση του Σοσιαλισμού” ή μια “δημοκρατική επανάσταση”) μέχρι τη νεο-Σταλινική νοσταλγία και απολογητική, ή τα διάφορα εγχειρήματα να “σώσουμε οτιδήποτε μπορεί να σωθεί”, να επανασυσπειρωθούμε σε πλατιά “πλουραλιστική” βάση, κομμουνιστές που προσπαθούν να επανιδρύσουν μια νέα οργάνωση (για παράδειγμα το εγχείρημα της Rifondazione Comunista (Κομμουνιστικής Επανίδρυσης) επάνω στα ερείπια του παλιού Ιταλικού ΚΚ), ψάχνοντας μέσα στο σκοτάδι για ένα νέο προσανατολισμό. 

Καθώς νέες κοινωνικές συγκρούσεις και κινήματα ανέτειλαν διεθνώς ενάντια στην καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση, το νεο-φιλελευθερισμό, τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο σε Αφγανιστάν και Ιράκ, υπήρξε μια αναζωογόνηση της ριζοσπαστικής πολιτικής αλλά με σημαντικούς περιορισμούς. Ο “κινηματισμός” προσπάθησε να υποκαταστήσει την επαναστατική οργάνωση και την πάλη για εξουσία. Ο “αντι-καπιταλισμός” ως αντιπολιτευόμενη πολιτική διεκδικώντας να υπερβεί τη διάσπαση ανάμεσα σε μεταρρύθμιση και επανάσταση αντικατέστησε την κοινωνική επανάσταση ως μια προοπτική για την αλλαγή του κόσμου. Το βάρος της κατάρρευσης του 1989/1991 κυριάρχησε, μαζί με μια αίσθηση μιας συντριπτικής, αν όχι οριστικής, ήττας του επαναστατικού κομμουνισμού.

 

3. Αυτός ο ιστορικός χώρος είναι ο τόπος γέννησης και το πλαίσιο μέσα στο οποίο η ΣΕΤΔ αναδύθηκε και πάλεψε για να το υπερβεί. Η πάλη για την επαν-ίδρυση της Τετάρτης Διεθνούς δεν ήταν απλά μια στρατηγική επιβίωσης μέσα σε αντίξοες συνθήκες αλλά από την αρχή ένας ασυμφιλίωτος αγώνας, μέσα και έξω από το κίνημά μας, ενάντια σε όλες μορφές ιστορικής ηττοπάθειας, πεσιμισμού και σκεπτικισμού που αναδύονταν μέσα από τη μυθολογία του “τέλους της ιστορίας”. Ενάντια στο κυρίαρχο Zeitgeist (πνεύμα του καιρού) η πάλη για την Τετάρτη Διεθνή ήταν, είναι, πρέπει να είναι, από τη σκοπία του ΕΕΚ, πρώτα και κύρια μια πάλη όχι περιορισμένη στη διάσωση μιας επαναστατικής κληρονομιάς αλλά στο να δοθεί μια συνειδητή οργανωμένη έκφραση στις βαθύτερες κινητήριες δυνάμεις της μεταβατικής εποχής μας προς την παγκόσμια επανάσταση και τον Κομμουνισμό.

Η Τετάρτη Διεθνής ιδρύθηκε το 1938, μέσα στην πιο σκοτεινή στιγμή του 20^ου αιώνα, Υπέφερε από τεράστιους διωγμούς, απομόνωση από τις μάζες για μια παρατεταμένη περίοδο, κατακερματίστηκε. Αλλά ως ένα επαναστατικό εγχείρημα, ως το πρόγραμμα της παγκόσμιας επανάστασης, ως το αίτημα για απελευθέρωση όλων εκμεταλλευμένων και καταπιεσμένων δεν πέθανε. Παραμένει ζωντανή, μέσα από μια δύσκολη πάλη η οποία διεξήχθη από επαναστατικές μειοψηφίες, γιατί εξέφραζε τη βαθύτερη ανάγκη της ιστορικής ανάπτυξης. Το αντικειμενικά αναγκαίο ιστορικό της καθήκον δεν έχει ακόμα εκπληρωθεί.

Η Τετάρτη Διεθνής δεν γεννήθηκε ως ένα υποκατάστατο στην Σταλινοποιημένη Κομιντέρν. Ο Τροτσκισμός δεν είναι απλά αντι-Σταλινισμός και ο ρόλος του δεν εξαντλήθηκε όταν ο Σταλινισμός ως γραφειοκρατική διαμόρφωση Κόμματος/Κράτους κατέρρευσε το 1989-1991. Αναδυόμενος μέσα από την πάλη ενάντια στην απομόνωση του πρώτου Σοβιετικού εργατικού κράτους, ενάντια στην προσαρμογή σε αυτήν την απομόνωση από μια αναδυόμενη γραφειοκρατία, ενάντια στη Σταλινική θεωρία και πράξη του “Σοσιαλισμού σε μια μόνο χώρα”, ενσωματώνοντας όλες τις αντιφατικές εμπειρίες της πρώτης πράξης της παγκόσμιας σοσιαλιστικής επανάστασης, εξέφρασε και εκφράζει την ανάγκη για ρήξη των εθνικών ορίων μέσα από τη διαρκή επανάσταση, να ολοκληρώσει σε παγκόσμια κλίμακα το έργο που ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 1917.

 

4. Αυτό είναι το πνεύμα με το οποίο το ΕΕΚ προσχώρησε, στα τέλη του 1997, στην πάλη για την Επαν-ίδρυση τα Τετάρτης Διεθνούς, η οποία ξεκίνησε από τους Λατινοαμερικάνους Τροτσκιστές υπό την ηγεσία του Partido Obrero της Αργεντινής και τους Ιταλούς Τροτσκιστές, τότε στην “Proposta”, τώρα στο PCL, επικεφαλής της  ITO (Διεθνούς Τροτσκιστικής Αντιπολίτευσης).

Το ΕΕΚ, αρχικά τμήμα της “Διεθνούς Επιτροπής της ΤΔ” υπό την ηγεσία του Βρετανικού WRP υπό τον Τζέρι Χήλυ, έσπασε οριστικά από τα ερείπια αυτού του ρεύματος μέσα από ένα τραυματικό σχίσμα το 1989, επικεντρωμένο ακριβώς στα κοσμοϊστορικά γεγονότα στη Σοβιετική Ένωση. Η στάση απέναντι σε αυτό το μείζον ιστορικό σημείο καμπής διαμόρφωσε το ΕΕΚ μέσα σε αυτήν τη νέα περίοδο. Για εμάς είναι καθαρό πως το εργατικό επαναστατικό κίνημα είχε φτάσει σε ένα σημείο χωρίς επιστροφή στο προπαγανδιστικό παρελθόν. Το μέλλον του εξαρτώνταν από τον προσανατολισμό στις μαζικές επαναστατικές αναταραχές τις οποίες η άλυτη κρίση του παγκόσμιου καπιταλισμού σε παρακμή θα παράγει αναπόφευκτα.

Στη συνάντηση της Γένοβας, το Μάρτιο του 1997, το ΕΕΚ ήταν παρών αλλά δεν υπέγραψε τα Προγραμματικά Σημεία του ιδρυτικού ντοκουμέντου του Κινήματος για την Επανίδρυση της Τετάρτης Διεθνούς (MRFI / ΚΕΤΔ). Αν και ουσιώδεις, αυτές οι προγραμματικές αρχές για πολιτική οριοθέτηση από άλλα Τροτσκιστικά ρεύματα υποκύπτοντας στις πιέσεις τής μετά το 1991 περιόδου, ήταν, μέσα στη γενικότητα τους, πολύ εύκολο τόσο να γίνουν δεκτές όσο εύκολο να απορριφθούν.

Το ΕΕΚ παρακολούθησε προσεκτικά την πορεία αυτού του νέου εγχειρήματος και η τελική απόφαση να ενταχθεί σε αυτό πάρθηκε σε ειδικό Συνέδριο του Κόμματος στα τέλη του 1997. Τα κύρια κριτήρια για αυτήν την απόφαση ήταν:

 

• Η Μαρξιστική ανάλυση του παγκόσμιου Κραχ με επίκεντρο την ΝΑ Ασία το καλοκαίρι του 1997 και οι επιπτώσεις του στην παγκόσμια οικονομική και πολιτική κρίση.
• Ο ρόλος των επαναστατικών κινημάτων και αναταραχών στη Λατινική Αμερική ο οποίος οξύτατα αντιτίθονταν, εκείνη την εποχή, σε ό,τι συνέβαινε αλλού, αντιπαλεύοντας την παλίρροια της αποθάρρυνσης. Το 1989 δεν ήταν μόνο η χρονιά της Πτώσης του Τείχους του Βερολίνου αλλά και του “Καρακάσο” στη Βενεζουέλα, ακολουθούμενο από αναταραχές σε άλλες Λατινοαμερικανικές χώρες, ιδιαίτερα τις κινητοποιήσεις στη Βολιβία και την Αργεντινή, οι οποίες έφτασαν αργότερα στο αποκορύφωμά τους με το Αργεντινάσο. Η πάλη του PO αποτέλεσε αναμφίβολα πηγή έμπνευσης. Όχι μόνο λόγω των αριθμών -ποτέ δεν ψάξαμε για ένα υποκατάστατο ενός ”Μεγάλου Κόμματος-Οδηγού” για να ακολουθήσουμε- αλλά πάνω απ’ όλα χάρη στο μαχητικό προσανατολισμό του στις ζωντανές εξελίξεις μέσα στις μάζες, χωρίς να εγκαταλείπει την κοινή μας Τροτσκιστική κληρονομία.
• Η ανανεωμένη πάλη για την Τετάρτη Διεθνή είχε ένα πλεονέκτημα από προηγούμενες αναρίθμητες απόπειρες “να επανοικοδομήσουμε την ΤΔ”: γιατί από την ίδια την ετερογένεια των καταγωγών της, σκοπός της δεν ήταν να διαμορφώσει άλλη μια διεθνή τάση ή φράξια ή να “κλωνοποιήσει” διεθνώς το μοντέλο του μεγαλύτερου τμήματος, αλλά να παλέψει για να προχωρήσει στην ανανέωση της Τροτσκιστικής πάλης για μια επαναστατική Διεθνή στη νέα ιστορική κατάσταση μετά την κατάρρευση του Σταλινισμού.
• Τελευταίο αλλά όχι έσχατο, για το ΕΕΚ κύρια διαχωριστική γραμμή στο διεθνές κίνημα, όπως επισημάναμε παραπάνω (αλλά και τονίσαμε όταν μας ζητήθηκε να παρουσιάσουμε, στο Σάο Πάολο το Νοέμβριο του 1997, σε μια συνάντηση ανάμεσα στο PSTU/LIT και το MRFI, την κοινή μας θέση) είναι ανάμεσα σε εκείνους οι οποίοι θεωρούν πως ο ιστορικός κύκλος που άνοιξε η Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 έχει κλείσει και εκείνους οι οποίοι θεωρούν πως παραμένει ακόμα ένα ανολοκλήρωτο ιστορικό προτσές και παλεύουν συνειδητά για να ολοκληρώσουν το έργο της. Κάθε άλλη στρατηγική, τακτική, και προγραμματική διαφορά πηγάζει από αυτή τη θεμελιώδη αντίθεση προσανατολισμών μέσα στην ιστορία[2].

 

5. Η ετερογένεια δεν είναι από μόνη της ούτε αρετή ούτε ελάττωμα. Μπορεί να είναι ένας παράγοντας αποσύνθεσης ή κινητήρια δύναμη για μια υψηλότερη σύνθεση, μια διαλεκτική “ενότητα της διαφοράς”[3]. Κατά τη διάρκεια των χρόνων του ΚΕΤΔ, από κοινού οργανώσαμε και υποστηρίξαμε δράσεις (παρέμβαση στη Γιουγκοσλαβία από το ΕΕΚ, ίδρυση του Κέντρου Ρακόφσκι, κοινές παρεμβάσεις στην Πράγα το 2000, στη Γένοβα το 2001, σε διαδοχικές κοινές συναντήσεις στο Μπουένος Άιρες και στο Πόρτο Αλέγκρε από το 1998 έως το 2002 κ.λπ.) οι οποίες συνδυάστηκαν με έντονες εσωτερικές συζητήσεις και οξείες διαφορές ιδιαίτερα επάνω στην παγκόσμια καπιταλιστική κρίση, με τους Ιταλούς συντρόφους και την ITO να παίρνουν μια “μετριοπαθή” στάση κριτικάροντας ως “καταστροφιστικές” και “υπερ-αριστερές” τις κοινές θέσεις τις οποίες υπερασπίζονταν το PO και το ΕΕΚ.

Το Ιδρυτικό Συνέδριο της ΣΕΤΔ (CRFI) το 2004 ήταν ένα μεγάλο βήμα μπροστά σε μια αναγκαία σύνθεση βασισμένη σε ένα καθαρό πρόγραμμα, τις Θέσεις, και το δημοκρατικό συγκεντρωτικό τρόπο οργάνωσης και δράσης, το Καταστατικό.

Οι Θέσεις παρείχαν μια σημαντική ανάλυση και πρόγνωση της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης, λίγα χρόνια πριν την ενδόρρηξη του 2007, επάνω στην αλληλεπίδραση ανάμεσα στην καπιταλιστική κρίση και στα πρώην εργατικά κράτη, στη “Λατινο-Αμερικανοποίηση” της Ευρώπης κ.λπ. Αν και, προφανώς, χρειάζονται επικαιροποίηση μετά από 10 χρόνια μιας εξελισσόμενης παγκόσμιας κρίσης και τεράστιων πολιτικών, γεωπολιτικών, και οικονομικών αλλαγών, παραμένουν ένα πολύτιμο ντοκουμέντο αναφοράς. Το ΕΕΚ, εν πάση περιπτώσει το υπερψήφισε και στο Ιδρυτικό Συνέδριο και στη συνέχεια στο εθνικό συνέδριό του αμέσως μετά.

Αλλά το Συνέδριο του 2004 έγινε επίσης και η αφετηρία μιας οξυνόμενης κρίσης, καθώς αμφότερες οι Θέσεις, το Καταστατικό και οι αποφάσεις, (ιδιαίτερα η έκδοση του επαναστατικού Τύπου), αγνοήθηκαν από έναν αριθμό τμημάτων, οδηγώντας σε παράλυση.

Τον καιρό που η παγκόσμια καπιταλιστική εκρήγνυνταν και η πρόγνωση της ΣΕΤΔ δικαιώνονταν, η ίδια η διεθνής οργάνωση έφτανε σε αδιέξοδο. Για να το υπερβεί, το να συγκαλέσει απλώς ένα 2^ο Διεθνές Συνέδριο της ΣΕΤΔ μέσα σε γενική σύγχυση, όπως ζητούσε το PCL, δεν θα ξεδιάλυνε τίποτα. Ένα τέτοιο συνέδριο πρέπει να προετοιμαστεί όχι μόνο μέσα από ντοκουμέντα αλλά, πρώτα από όλα, μέσα από την ενεργοποίηση της ΣΕΤΔ, στρέφοντας τις δυνάμεις της προς τα έξω, “στην πράξη και την κατανόηση της πράξης” [4].

Οι συναντήσεις του τελευταίου εκλεγμένου σώματος το 2004, η Διεθνής Γραμματεία, και στη συνέχεια των εκπροσώπων των κύριων τμημάτων της ΣΕΤΔ, προγραμματίστηκε να συμπιπτεί με μια σειρά ανανεωμένων διεθνών δράσεων. Πρωτοβουλίες πάρθηκαν: τρεις διαδοχικές Ευρω-Μεσογειακές Συνδιασκέψεις, τις οποίες φιλοξένησε το ΕΕΚ στην Αθήνα τον Ιούνιο του 2013, το Μάρτιο του 2014, και τον Ιούλιο του 2015 με υποσχόμενα ανοίγματα και παρεμβάσεις στις πιο σημαντικές εξελίξεις στη διεθνή ταξική πάλη (το 2013 και η εξέγερση του Πάρκου Γκεζί, το 2014 και η Ουκρανική κρίση, το 2015 και η υποταγή του ΣΥΡΙΖΑ στην τρόικα).

Στις βάσεις αυτών των Συνδιασκέψεων, της διαμόρφωσης του ηλεκτρονικού δικτύου RedMed το οποίο ξεκίνησε από το Τουρκικό DIP, και των δραστηριοτήτων του Κέντρου Ρακόφσκι (υπό την ηγεσία του ΕΕΚ και του DIP) το πεδίο δράσης και αλληλεπίδρασης διευρύνθηκε με νέες αριστερές δυνάμεις και κοινωνικά κινήματα στα Βαλκάνια, στην Κεντρικό-Ανατολική Ευρώπη, τη Ρωσία, τον πρώην Σοβιετικό χώρο, τη Μέση Ανατολή.

Ωστόσο, η κρίση δεν είχε επιλυθεί. Το PCL ήταν λιγότερο ή περισσότερο αδιάφορο, σκεπτικό ή ακόμα και εχθρικό προς τις Ευρω-Μεσογειακές Συνδιασκέψεις, απορρίπτοντας ευγενικά την πρώτη ως “ένα αριστερό Alter Summit”. Στο μακροσκελές ντοκουμέντο το οποίο εξέδωσε το PCL, τον Μάιο του 2016, επάνω στην κρίση της ΣΕΤΔ (βλέπε παρακάτω), η εμπειρία αυτών των Συνδιασκέψεων δεν αξίζει ούτε την παραμικρή αναφορά. Έχουν αγνοηθεί παντελώς. Γίνεται ξεκάθαρο πως η εσωτερική συζήτηση η οποία συνόδευσε αυτές τις δημόσιες δράσεις χρησιμοποιήθηκε κυρίαρχα ως ευκαιρία για φραξιονιστική διαπάλη.

Η εσωτερική συζήτηση μετατράπηκε σε ένα αδιέξοδο, ένα διάλογο κουφών. Η ενδυνάμωση φυγόκεντρων δυνάμεων, αφού αναφλέγηκε μέσα από προσωπικές επιθέσεις ad hominem στον Χόρχε Αλταμίρα, οδήγησε στην κατάρρευση των πολιτικών σχέσεων ανάμεσα στο PCL και το PO. Οι φραξιονιστικές δραστηριότητες επιδείνωσαν την κρίση. Ενάντια στη θέληση και τις προσπάθειες του ΕΕΚ και του DIP, έγινε δεκτό από την πλειοψηφία ότι η ΣΕΤΔ είχε πάψει να λειτουργεί ως μια δημοκρατική συγκεντρωτική οργάνωση, παραμένοντας μόνο το πλαίσιο ενός ιδιόμορφου “ενιαίου μετώπου”…

 

6. Ένα διεθνές ή εθνικό Κόμμα δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς ένα πρόγραμμα και οργανωτικούς κανόνες οι οποίοι θα επιτρέψουν σε αυτό το κόμμα να παλέψει γι’ αυτό το πρόγραμμα. Είναι αλήθεια ότι οι Θέσεις και το Καταστατικό του 2004 ψηφίστηκαν απρόθυμα ή καθυστερημένα από Εθνικά Συνέδρια όπως του PCL, και, ακόμα χειρότερα, δεν εφαρμόστηκαν στην πράξη.

Αλλά ένα Ιδρυτικό Συνέδριο μιας οργάνωσης με ιστορικό στόχο την επαν-ίδρυση της ΤΔ δεν μπορεί να περιοριστεί τυπικά μόνο στις διακηρύξεις του. Το πρόγραμμα και το καταστατικό δεν είναι ένα συμβόλαιο το οποίο αυτόματα διαλύεται όταν ένα από τα συμβαλλόμενα μέρη αθετήσει τις δεσμεύσεις του. Είναι μέρος των συνθηκών για τη διαμόρφωση ενός επαναστατικού υποκειμένου ως προτσές. Και είναι αυτό το προτσές της υποκειμενοποίησης το οποίο εκδήλωσε σοβαρές εσωτερικές αδυναμίες, αντιφάσεις και αποτυχίες, ιδιαίτερα καθώς η παγκόσμια κρίση ξεκίνησε να παράγει ένα ρεύμα πρωτοφανών γεγονότων, κοινωνικών συγκρούσεων και πολιτικής ριζοσπαστικοποίησης προς τα αριστερά και τα δεξιά.

Εξελίξεις όπως οι μαζικές κινητοποιήσεις στην Ελλάδα και τη Νότια Ευρώπη, ακολουθήθηκαν από την ανάδυση κομμάτων όπως ο ΣΥΡΙΖΑ και οι Podemos, η επαναστατική “Αραβική Άνοιξη” και το αιματηρό της επακόλουθο, η κρίση στην Ουκρανία και η κλιμακούμενη αντιπαράθεση ανάμεσα στην ιμπεριαλιστική Δύση και τη Ρωσία, η εξάντληση των αριστερών και κεντροαριστερών αστικών εθνικιστικών καθεστώτων στη Λατινική Αμερική, η άνοδος του FIT στην Αργεντινή, το πραξικόπημα στη Βραζιλία και άλλα τα οποία ανήκουν στην κατηγορία την οποία ο Τρότσκι, στα Μαθήματα του Οκτώβρη, είχε αποκαλέσει στρατηγικές εμπειρίες (όπως τη δεκαετία του 1920, η Γερμανική  Επανάσταση του 1923, η Βρετανική Γενική Απεργία ή η Κινεζική Επανάσταση).

Οι περισσότερες από τις διεθνείς ομαδοποιήσεις οι οποίες ισχυρίζονται ότι προέρχονται από την Τροτσκιστική παράδοση απέτυχαν στη δοκιμασία της Ιστορίας προβάλλοντας τις παλιές, χρησιμοποιημένες, ακόμα και λάθος αφηγήσεις σε μια νέα κατάσταση. Η “Κλιφική” IST, η πρώην Ενιαία Γραμματεία της ΤΔ, οι Μορενικοί (συμπεριλαμβανομένων αυτών που συμμετέχουν στο FIT) πήραν τις πιο αντιδραστικές, φιλο-ιμπεριαλιστικές θέσεις στην Ουκρανία ή στη Μέση Ανατολή (για τη Συρία, τη Λιβύη, την Αίγυπτο πριν και κατά τη διάρκεια του στρατιωτικού πραξικοπήματος του αλ Σίσι). Η πλειοψηφία της διεθνούς “ριζοσπαστικής αριστεράς” πρόεβαλλε τον δικό της ρεφορμιστικό “αντι-καπιταλισμό” σε μια ιδεατή, ψευτο-ριζοσπαστική” είκονα του ΣΥΡΙΖΑ ή των Podemos.

Δεν είναι προϊόν κάποιου ατυχήματος πως αυτή η νέα, υποσχόμενη κατάσταση προκάλεσε όχι μόνο την παράλυση αλλά επίσης καταστροφικές διασπάσεις σε σχεδόν όλες τις διεθνείς οργανώσεις οι οποίες ισχυρίζονται ότι είναι ή έχουν τη φιλοδοξία να γίνουν η ενσάρκωση της Τετάρτης ή της Πέμπτης Διεθνούς.

Το NPA ως ένα εγχείρημα για ένα “πλατύ αντι-καπιταλιστικό κόμμα” απέτυχε άδοξα, και οι “Λαμπερτικοί” διαλύθηκαν σε τρία θραύσματα στη Γαλλία, την παραμονή της ισχυρής έκρηξης της εργατικής τάξης και της νεολαίας στη “Γαλλική Άνοιξη” ενάντια στον αντεργατικό νόμο, το 2016.

Στη Βρετανία, το SWP/IST, το SP/CWI, και το Σκωτσέζικο SP γνώρισαν νέες καταστροφικές διασπάσεις, καθώς μια νέα βαθύτερη αριστερή τάση ανάμεσα στους εργάτες και τη νεολαία περνούσε δίπλα τους, εκδηλώνοντας τον εαυτό της μέσα από την απροσδόκητη άνοδο του Τζέρεμι Κόρμπιν.

Στη Λατινική Αμερική, το PSTU, ηγετικό τμήμα και ραχοκοκαλιά της Μορενικής LIT, ακολουθώντας μια παρατεταμένη κρίση μετά το 2013, είχε τελικά μια διάσπαση σχεδόν στα δύο, μετά το δεξιό κοινοβουλευτικό πραξικόπημα στη Βραζιλία το 2016. Το παντελώς ανεπαρκές μείγμα εκλογικισμού, κινηματισμού και στείρου συνδικαλιστικού ακτιβισμού κατέρρευσε ανάμεσα στις προκλήσεις της χειρότερης κρίσης στην ιστορία του καπιταλισμού.

Στην παραλυμένη ΣΕΤΔ, κάποιες από τις κεντρικές προκλήσεις του παρόντος μόνο σε μια περιορισμένη, αποσπασματική, σίγουρα όχι διεξοδική μορφή, έχουν συζητηθεί. Υπήρξε μια οξεία αλλά όχι καταληκτική συζήτηση ανάμεσα στο PO και το ΕΕΚ σχετικά με το ΣΥΡΙΖΑ και τις Ελληνικές εκλογές του 2012. Ωστόσο άλλα ζωτικά θέματα, η Μέση Ανατολή και η Ουκρανία πρωτίστως, ακόμα και η εμπειρία του FIT και της τακτικής του ενιαίου μετώπου παρέμειναν εκτός μιας πραγματικής συζήτησης και αποσαφήνισης.

Οι ιστορικές αντικειμενικές εμπειρίες της παρούσας παγκόσμιας ταξικής πάλης δεν μεταμορφώθηκαν σε υποκειμενικά επεξεργασμένες στρατηγικές εμπειρίες, χαράζοντας τις πραγματικές διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στον επαναστατικό Μαρξισμό, τον κεντρισμό και το σεχταρισμό και προετοιμάζοντας την πρωτοπορία για ένα νικηφόρο ρόλο.

 

7. Στο τελευταίο παράδειγμα, πληρώνουμε το τίμημα της απώλειας ιστορικής προοπτικής μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ.

Οι διαφορετικές προσεγγίσεις στη διαδικασία της καπιταλιστικής παλινόρθωσης δεν διαμορφώνουν μονάχα διαφορετικούς ορισμούς σε σχέση με το τι συνέβη στα κράτη του αποκαλούμενου “υπαρκτού Σοσιαλισμού” μετά το 1989/1991. Αποκαλύπτουν τεράστιες συγχύσεις επάνω στο τι πραγματικά σημαίνει “μετάβαση στην αγορά”, τι είναι η “οικονομία της αγοράς”, τι είναι μια παλινόρθωση του καπιταλισμού στην ιμπεριαλιστική εποχή της καπιταλιστικής παρακμής, και, τελικά, τι είναι ο ίδιος ο καπιταλισμός, από τη σκοπιά του Κεφαλαίου του Μαρξ.

Ένα σύμπτωμα αυτής της σύγχυσης είναι, για παράδειγμα, οι εικασίες από την ηγεσία του PCL για τη δυνατότητα ενός τρίτου παγκοσμίου πολέμου με πρωταγωνιστές “δύο ιμπεριαλιστικούς κολοσσούς”, τον ιμπεριαλισμό των ΗΠΑ και τον “Κινεζικό ιμπεριαλισμό”, και την “επαναστατική ντεφετιστική στάση” την οποία θα πρέπει να κρατήσουν οι επαναστάτες![5]

Η εργατική πρωτοπορία και η επαναστατική αριστερά, με την ευρεία έννοια, μπήκαν σε μια νέα φάση αναδυόμενων αναμετρήσεων ανάμεσα στην επανάσταση και την αντεπανάσταση, πολέμων και εμφυλίων πολέμων, με θρυμματισμένες πεποιθήσεις, ήδη έτοιμες προκαταλήψεις, κληρονομημένες “ορθοδοξίες”, εθνική μυωπία η οποία οδηγεί στην αφηρημένη γενίκευση και “εξαγωγή” στο εξωτερικό εθνικών περιορισμένων εμπειριών. Μπήκαν στους καιρούς της θύελλας χωρίς μια διαλεκτική-ιστορική υλιστική πυξίδα.

Το αντίθετο είχε συμβεί στην προετοιμασία της Οκτωβριανής Επανάστασης, μετά την κατάρρευση της Δεύτερης Διεθνούς το 1914: έλαβε χώρα μια πραγματική θεωρητική επανάσταση ενάντια στην πλαστογράφηση του Μαρξισμού, και ένας τολμηρός πολιτικός επανα-προσανατολισμός, υπό την ηγεσία του Λένιν, συμπεριλαμβάνοντας τον Τρότσκι και άλλους επαναστάτες στις κρίσιμες αντιπαραθέσεις σχετικά με τον πόλεμο, τον ιμπεριαλισμό, τη φύση της εποχής, το Κράτος και την επανάσταση, το Πρόγραμμα (Θέσεις του Απρίλη), την οργάνωση του Κόμματος, το ρόλο των Σοβιέτ, την ένοπλη εξέγερση ως τέχνη, το είδος της Διεθνούς που χρειαζόμαστε.

Αν θέλουμε τη νίκη του παγκόσμιου προλεταριάτου, δεν έχουμε να μιμηθούμε τυπικά αλλά να ακολουθήσουμε δημιουργικά τα βήματα τους, να ανοίξουμε το δικό μας επαναστατικό μονοπάτι μέσα σε μια παντελώς νέα κατάσταση, γεμάτη εκπλήξεις.

 

8. Κρατάμε σταθερά την πορεία μας, παρά τις αντιξοότητες και τις οπισθοδρομήσεις, προς το άνοιγμα ενός επαναστατικού μονοπατιού, δίνοντας τις μάχες σε όλα τα μέτωπα, θεωρητικά και πρακτικά, δίνοντας προτεραιότητα στη μαζική, εξω-κοινοβουλευτική, άμεση δράση, οικοδομώντας μαχητικές οργανώσεις στα πιο μαχητικά τμήματα της εργατικής τάξης και των καταπιεσμένων, πρωτίστως ανάμεσα στη νέα γενιά.

Κρατάμε σταθερά την πορεία μας προς νέες επαναστατικές δυνάμεις οι οποίες προέρχονται από διαφορετικές πολιτικές παραδόσεις και εμπειρίες, στην αρένα της πάλης στις παρούσες συνθήκες, για να χτίσουμε μια Διεθνή μέσα από τη διαρκή αλληλεπίδραση της πράξης, τον υπομονετικό διάλογο, την τακτική ελαστικότητα και ασυμφιλίωτη επαναστατική αφοσίωση στο σκοπό της καθολικής ανθρώπινης χειραφέτησης, τον κομμουνισμό.

Με αυτό το πνεύμα, διεξάγαμε την πάλη μας μετά το 1989 μέχρι σήμερα, με βήματα μπροστά και πίσω, κέρδη και απώλειες, συμπεριλαμβανομένων κατά τη διάρκεια της παρούσας κρίσης, τις τελευταίες τρεις Ευρω-Μεσογειακές Συνδιασκέψεις, και τις παρεμβάσεις μας στην Ανατολική Ευρώπη, τη Ρωσία και τη Μέση Ανατολή. Η πολιτική μας στην Ελλάδα ενάντια στην τρόικα, τον ιμπεριαλισμό της ΕΕ και των ΗΠΑ και της Ελληνικής άρχουσας τάξης βασίζεται επάνω στη διεθνή μας επαναστατική ατζέντα.

Η ΣΕΤΔ δεν μπορεί να παραμείνει μια σκιά του εαυτού της στο χρονοντούλαπο. Μπροστά υπάρχουν δύο ασυμφιλίωτα αντιτιθέμενοι προσανατολισμοί στην πάλη για την Τετάρτη Διεθνή: είτε στρεφόμαστε προς τα έξω, σε μια καθαρά προγραμματική βάση δράσης στις ζωντανές κοινωνικές επαναστατικές δυνάμεις οι οποίες παλεύουν ή στις αυτο-ανακηρυγμένες “αριστερές πτέρυγες και φράξιες” των ερειπίων των παλιών Τροτσκιστικών διεθνών ομαδοποιήσεων για να τις επανασυνδυάσουμε σε μια αυτο-ανακηρυγμένη κεντριστική Διεθνή.

Οι Ευρω-Μεσογειακές Συνδιασκέψεις για να αντιμετωπίσουμε την κρίση στην Ευρώπη, ενάντια στην ιμπεριαλιστική ΕΕ και για τις Ενωμένες Σοσιαλιστικές Πολιτείες της Ευρώπης, είχαν τον πρώτο προσανατολισμό. Υπάρχει μια σύγκλιση, σε αυτό, με τη Λατινοαμερικάνικη Συνδιάσκεψη η οποία πρόσφατα συγκλήθηκε στο Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης, από το PO της Αργεντινής και το PT της Ουρουγουάης. Ήταν επίσης ένα αρχικό υποσχόμενο βήμα μπροστά για μια ανα-συγκρότηση της επαναστατικής Αριστεράς μετά την εξάντληση των αριστερών και κεντροαριστερών εθνικών καθεστώτων της Ηπείρου, στη βάση της πολιτικής ανεξαρτησίας της εργατικής τάξης, την πάλη για εργατική κυβέρνηση και εξουσία, για τη σοσιαλιστική ενοποίηση της Λατινικής Αμερικής. Οι Θέσεις της Λατινοαμερικανικής Συνδιάσκεψης (στα Ισπανικά μόνο) θα πρέπει να γίνουν ένα πολύτιμο ντοκουμέντο για τη συζήτηση στο 15^ο Συνέδριο του ΕΕΚ αργότερα φέτος.

Ο αντίθετος προσανατολισμός, δυστυχώς, προωθείται από το “Διεθνές Ντοκουμέντο για την κρίση στη ΣΕΤΔ και τα καθήκοντα μας – Η ιστορική κρίση της Τετάρτης Διεθνούς, το αδιέξοδο της ΣΕΤΔ, και τα καθήκοντα των οργανώσεων και των μελών της” του PCL με ημερομηνία τις 15 Μαΐου 2016 που κυκλοφόρησε αργότερα διεθνώς (στα Ιταλικά μόνο).

Περιέργως αλλά με μεγάλη σημασία, την 15^η Μαΐου 2016, την ίδια ημέρα κατά την οποία αυτό το ντοκουμέντο εκδόθηκε στη Μπολόνια της Ιταλίας, ένας εκπρόσωπος του PCL στη “Fête” της Lutte Ouvrière στο Παρίσι παρουσίασε δημόσια την πρόταση του PCL για την επανενοποίηση  της ΣΕΤΔ με όλους τους “συνεπείς Τροτσκιστές” ξεκινώντας από το Αργεντικό PTS και τη διεθνή του φράξια FTCI, πριν καν το ντοκουμέντο σταλεί επίσημα στις οργανώσεις της ΣΕΤΔ και μέλη της για να συζητηθεί από αυτούς… Εν πάση περιπτώσει, η ίδια πρόταση έγινε από τον  κεντρικό δημόσιο εκπρόσωπο του PCL, τον Μάρκο Φερράντο, στην Ευρωπαϊκή συνάθροιση των τριών μικρών ομάδων-τμημάτων του PTS/FTCI στη Γαλλία, την Ισπανία και τη Γερμανία.

 

Το Ιταλικό ντοκουμέντο, μετά από μια ιστορική εκτίμηση της πορείας της Τετάρτης Διεθνούς και τις διαδοχικές διασπάσεις της μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ανακοινώνει, ως τον κατάλληλο δρόμο για την επαν-ίδρυση της ΤΔ, μια καμπάνια για την επαν-ενοποίηση “όλων των συνεπών Τροτσκιστών” απευθυνόμενη σε όλους τους πιθανούς συνεργάτες με την ακόλουθη αξιολογική σειρά:

1. Το PTS (Μορενικής καταγωγής) και οι ακόλουθοί του στην FTCI (το PCL ισχυρίζεται ακόμα πως είναι πολιτικός παραλογισμός πως το PO και το PTS δεν ενωμένα σε ένα κόμμα).
2. η “Μορενική αριστερή πτέρυγα” της LIT υπό την ηγεσία του PSTU.
3. η Μορενική UIT.
4. η “αριστερή πτέρυγα” της πρώην Ενιαίας Γραμματείας που συγκεντρώνεται γύρω από τη φράξια “Anticapitalisme et Révolution” μέσα στο NPA.
5. πιθανώς την CWI.
6. Άλλες απομονωμένες Τροτσκιστικές ομάδες και ίσως “ταξικές” συλλογικότητες, έξω από την Τροτσκιστική παράδοση.

 

Στη συνέχεια, μετά από μια περίοδο χρόνου για την πραγματοποίηση των απαραίτητων συζητήσεων και προσπαθειών, η επανίδρυση της ΤΔ θα ανακοινωθεί.

Για το ΕΕΚ, αυτό είναι είτε μια μάλλον ολοφάνερη πρόταση να προσχωρήσει στο PTS/FTCI (ενάντια ή μαζί με το PO – σε μια περίοδο όπου υπάρχει μια ανοιχτή φραξιονιστική πολεμική σύρραξη ανάμεσα στο PTS  και το PO εξαιτίας των ασυμφιλίωτων προσανατολισμών τους σε σχέση με τον Κιρχνερισμό, απειλώντας την ύπαρξη του FIT) είτε να παράξει ένα θνησιγενή συνδυασμό σεκτών. Σε κάθε περίπτωση, είναι μια συνταγή για τη διάλυση της αρχικής πρωτοβουλίας της επαν-ίδρυσης της ΤΔ όπως ξεκίνησε το 1997 και προχώρησε το 2004 από τη ΣΕΤΔ. Το ΕΕΚ αρνείται να διαπράξει πολιτική αυτοκτονία και εναντιώνεται στο να ακολουθήσει αυτή τη διολίσθηση στον κεντριστικό βάλτο.

Ο προσανατολισμός του PCL βασίζεται σε μια ιστορική εκτίμηση της Τετάρτης Διεθνούς και της κρίσης της, στην οποία μεταξύ άλλων, ο Μορένο και ο Μορενισμός, ο “βάρβαρος Τροτσκισμός” όπως ο Αργεντίνος καουντίγιο είχε αποκαλέσει αυτό αμάλγαμα οπορτουνισμού, σεχταρισμού και φραξιονισμού, παρουσιάζεται κάτω από ένα “αριστερό”, μάλλον απολογητικό φως.

Το ΕΕΚ έχει ήδη εκφράσει τη θεμελιώδη διαφωνία του με την Ιταλική προσέγγιση της ιστορίας μας, αντι-παραθέτοντας τη δική του ιστορική οπτική σε ένα ραπόρτο από το Σάββα Μιχαήλ, κατά τη διάρκεια  της Μαρξιστικής Καλοκαιρινής Κατασκήνωσης στο Dekili της Τουρκίας, οργανωμένη το 2012 από το DIP και αφιερωμένη στην Τετάρτη Διεθνή μετά τον Τρότσκι.

Το 15^ο Συνέδριο του ΕΕΚ επιφορτίζει τη νέα Κεντρική Επιτροπή με το ειδικό καθήκον της επεξεργασίας και έκδοσης μιας κριτικής-ιστορικής εκτίμησης της πορείας της ΤΔ μετά τη δολοφονία του Τρότσκι, απαραίτητη σήμερα παρά ποτέ, όχι μόνο για την εκπαίδευση της νέας γενιάς των μαχητών αλλά και για ολόκληρο τον πολιτικό μας προσανατολισμό και την ιστορική μας προοπτική.

 

9. Και τώρα; Τι προτείνει το ΕΕΚ στις οργανώσεις ΣΕΤΔ για την αμέσως επόμενη περίοδο;

Η εσωτερική οργανωτική πρόταση την οποία έκανε το 2015 το DIP έγινε ακολούθως δεκτή από τα κύρια κόμματα, το PCL, το PO και το ΕΕΚ. Αλλά ακόμα και αυτή δεν μπορεί να είναι λειτουργική χωρίς μια κατάλληλη πολιτική διαδικασία.

Ούτε μια ψεύτικη ενότητα, η παρατεταμένη ύπαρξη μιας χίμαιρας, ούτε ένα σχίσμα μέσα στη σύγχυση ή/και εν απουσία ενός μέρους της διάσπασης δεν θα μπορούσαν να δώσουν μια νέα ώθηση – όπως ολόκληρη η ιστορία της ΤΔ, από το 1953 και έπειτα, αποδεικνύει οδηγεί μόνο στην αποθάρρυνση, σε μεγαλύτερη σύγχυση και περισσότερες διασπάσεις. Χρειαζόμαστε να συζητήσουμε ανοιχτά και ειλικρινά και να πάρουμε καθαρές αποφάσεις το συντομότερο δυνατό. Ήδη πολύς πολύτιμος χρόνος έχει χαθεί.

Το ΕΕΚ προτείνει ότι όλα τα σχετικά διεθνή ντοκουμέντα στη ΣΕΤΔ τα οποία συζητήθηκαν, ψηφίστηκαν και εκδόθηκαν από όλες τις οργανώσεις της πρέπει να κυκλοφορήσουν, το συντομότερο δυνατό, επαρκώς μεταφρασμένα (δεν μιλάνε όλοι απαραίτητα Ισπανικά ή Ιταλικά…) ανάμεσα στα μέλη. Έπειτα, στο τέλος αυτού του χρόνου μια διεθνής συνάντηση αντιπροσωπειών των οργανώσεων της ΣΕΤΔ πρέπει να πραγματοποιηθεί για να συζητήσει το παρόν και να αποφασίσει για το μέλλον της ΣΕΤΔ.

 

Το 2017, στην Εκατονταετηρίδα της Οκτωβριανής Επανάστασης, η παγκόσμια εργατική τάξη πρέπει να κάνει ένα άλμα για να αποκτήσει τη Διεθνή της, την απαραίτητη οργάνωση και θεωρητικό-πολιτικό εργαστήριο για τη χειραφέτηση της.

 

                                                                               12 Αυγούστου 2016