O Έλληνας Βιετμίνγ Αντάρτης πέθανε στα 94 – Ο Θρύλος του Ζει!
του Θόδωρου Κουτσουμπού
Ο σύντροφος Κώστας Σαραντίδης «έφυγε» την Παρασκευή 25 Ιουνίου 2021, σε ηλικία 94 χρόνων. Σπάνιες είναι οι περιπτώσεις που στη ζωή του ένας άνθρωπος μπορεί να ζήσει τέτοιες και τόσες εμπειρίες σαν αυτές που ο Κώστας Σαραντίδης έζησε στη διάρκεια της ζωής του. Μιας ζωής μυθιστορηματικής, που θα μπορούσε να εμπνεύσει ένα κινηματογραφικό έργο – και πράγματι ενέπνευσε τον Γιάννη Τριτσιμπίδα για να γυρίσει το φιλμ «Βιέτ Κώστας – Υπηκοότης ακαθόριστος».
Ο Κώστας Σαραντίδης γεννήθηκε το 1927 στην Τούμπα της Θεσσαλονίκης από μητέρα Μακεδόνισσα και πατέρα πρόσφυγα από τη Μικρά Ασία. Πήγαινε στην τετάρτη τάξη δημοτικού όταν διώχθηκε από το σχολείο, γιατί αρνήθηκε να ενταχθεί στην Εθνική Οργάνωση Νεολαίας του Μεταξά. Στα χρόνια της εφηβείας του η Ελλάδα και η Θεσσαλονίκη ήταν κάτω από γερμανική ναζιστική κατοχή. Το 1943 ο έφηβος για να ζήσει και να βοηθήσει την οικογένειά του (πατέρας, μητέρα και 7 αδέλφια), έκανε κοντραμπάντο, ανταλλάσσοντας καπνό με τσιγαρόχαρτο με Γερμανούς στρατιώτες. Κάποια στιγμή συνελήφθη από τους Γερμανούς που αποφάσισαν να τον στείλουν στη Γερμανία στα στρατόπεδα αναγκαστικής εργασίας.
Μαζί με πολλούς άλλους τον έβαλαν σε ένα κομβόι για τη Γερμανία. Καθώς τα τραίνα και οι σιδηροδρομικές γραμμές βομβαρδίζονταν από την αγγλική αεροπορία, τους ανάγκασαν να πάνε με τα πόδια. Συνοδεία Γερμανών ποδηλατών ξεκίνησαν με τα πόδια ένα ταξίδι χιλιάδων χιλιομέτρων. Σε κάποιο σημείο μετά την Κροατία κατόρθωσε με έναν φίλο του να δραπετεύσει, να φθάσουν στη Βιέννη και για πάνω από ένα χρόνο να ζουν σαν σαλταδόροι, να πηγαινοέρχονται με τα τραίνα φορώντας και μια στολή Γερμανού στρατιώτη που είχε απαλλοτριώσει, όπως θα λέγαμε σήμερα. Το τέλος του πολέμου, με την παράδοση της Γερμανίας, τον βρήκε στην Αυστρία. Ύστερα από περιπλανήσεις, ακολουθώντας στίφη ανθρώπων κάθε λογής και εθνικοτήτων, ανθρώπων με στολές που επέζησαν από τα στρατόπεδα θανάτου, συνεργατών των ναζί που έφευγαν για να σωθούν από την τιμωρία και άλλων που δεν είχαν πού να μείνουν, έφθασε στην Ιταλία. Κάποιος επιτήδειος έπεισε τον νεαρό με μερικούς άλλους να καταταγούν στη γαλλική Λεγεώνα των Ξένων. Η γαλλική πρεσβεία πρόθυμη μεσολάβησε για το ταξίδι τους, με μια πενταετή σύμβαση στη Λεγεώνα. Τους μετέφεραν στην Αλγερία, αποικία της Γαλλίας, όπου ακόμη δεν είχε δυναμώσει το αντιαποικιοκρατικό κίνημα. Ύστερα από σκληρή εκπαίδευση στην έρημο τους έστειλαν το 1946 στην Ινδοκίνα, αποικία επίσης της Γαλλίας.
Στην Ινδοκίνα το αντάρτικο των Βιετμίνγ, πρότερου σχήματος των Βιετκόνγκ, ήταν ακόμη στα πρώτα του στάδια, αλλά δυνατό. Ο Έλληνας Λεγεωνάριος, υπό τις διαταγές ενός Γερμανού αξιωματικού της Λεγεώνας που είχε υπηρετήσει και στους ναζί, συμμετείχε στη διατήρηση της «τάξης», δηλαδή της αποικιοκρατικής κατοχής του Βιετνάμ. Αυτά που είδαν τα μάτια του στους λίγους μήνες που υπηρέτησε ωχριούσαν μπροστά σε ό,τι είχε δει να κάνουν οι Γερμανοί στη Θεσσαλονίκη. Αποικιοκρατική βία, βιασμοί και υποτίμηση των ντόπιων Βιετναμέζων κατοίκων, ξύπνησαν μέσα του τη συνείδηση να φύγει. Με τη βοήθεια μιας κατασκόπου των Βιετμίνγ, με έναν Ισπανό φίλο του και κάποιες δεκάδες Βιετναμέζους κρατούμενους κατόρθωσαν να δραπετεύσουν (το 1946) παίρνοντας και μερικά όπλα, σφαίρες και χειροβομβίδες – ένα πολυβόλο Μπρεν ήταν η καλύτερη λεία τους. Σύντομα εντάχθηκε στο στρατό των ανταρτών Βιετμίνγ και πολέμησε για 12 χρόνια. Περηφανευόταν ότι όταν υπηρετούσε ως υπεύθυνος στην αντιαεροπορική άμυνα ήταν ο πρώτος που είχε καταρρίψει γαλλικό μαχητικό αεροπλάνο με τα αντιαεροπορικά πυρά. Πήρε μέρος στην επική μάχη του Ντιέν Μπιέν Φου (Điện Biên Phủ), όπου οι Βιετναμέζοι αντάρτες με τη στρατηγική ιδιοφυία του (δασκάλου!) στρατηγού Βο Νγουιέν Γκιάπ (Võ Nguyên Giáp), κατάφεραν το πιο θανάσιμο χτύπημα στη γαλλική αποικιοκρατία. Ένα σημαντικό μέρος της δράσης του ήταν όταν του ανέθεσαν τη φύλαξη αιχμαλώτων του γαλλικού στρατού – που πολύ γλαφυρά περιγράφει στο βιβλίο του «Έλληνας επιστάτης αιχμαλώτων του Νότιου Βιετνάμ» (πρώτη έκδοση Άσπρα Σπίτια Βοιωτίας, 1985. Η Σύγχρονη Εποχή στην οποία είχε απευθυνθεί δεν είχε δεχθεί να το εκδώσει!). Το καμπ αιχμαλώτων δεν ήταν παραδοσιακό στρατόπεδο, δεν είχε καν περίφραξη. Η κύρια δραστηριότητα του Κώστα Σαραντίδη, που τώρα είχε πάρει βιετναμέζικο όνομα, Νγουιέν Βαν Λαπ – Nguyễn Văn Lập (κατά λέξη: Επιθυμία – Μόρφωση – Δημιουργία) ήταν η ιδεολογική προπαγάνδα για τη μεταστροφή των στρατιωτών της Γαλλίας και του καθεστώτος του Νοτίου Βιετνάμ. Για τη συνεισφορά του στον λαϊκό επαναστατικό απελευθερωτικό στρατό παρασημοφορήθηκε, όχι μόνο μία φορά, ως «ήρωας των ένοπλων λαϊκών δυνάμεων του Βιετνάμ» και αποστρατεύτηκε με τον βαθμό του λοχαγού. Ο ίδιος συνήθιζε να λέει ότι είναι από τους ελάχιστους Έλληνες που ευτύχησαν να ζήσουν μια νικηφόρα επανάσταση…
Στο Βιετνάμ, γνώρισε και παντρεύτηκε την πρώτη του γυναίκα, που όμως το 1951 κατηγορήθηκε από κομματικούς σαν «εχθρός του λαού» και τον ανάγκασαν να τη χωρίσει. Γνώρισε τη δεύτερη γυναίκα του, τη Χάνα, με την οποία έκανε τέσσερα παιδιά, τρεις κοπελιές και ένα αγόρι.
Σημείο ιδεολογικού κλονισμού του Κώστα Σαραντίδη υπήρξε η πρόταση που του έγινε από το κόμμα να δεχθεί να έχει δύο γυναίκες, για να επανορθωθεί το λάθος του εξαναγκαστικού χωρισμού του με την πρώτη του γυναίκα. Αυτό υπήρξε και η αιτία να αναζητήσει τρόπο επιστροφής στην Ελλάδα.
Στην Ελλάδα θα γυρίσει το 1965 με την οικογένειά του, ύστερα από 20 χρόνια παραμονής του στο Βιετνάμ. Στα χαρτιά τον περιγράφουν ως πολίτη ακαθόριστης υπηκοότητας. Εν πολλοίς έχει ξεχάσει τα Ελληνικά και πρέπει να τα ξαναμάθει. Θα συναντήσει τη μητέρα του, που τον θεωρούσε νεκρό, ύστερα από 20 χρόνια. Θα βρει δουλειά στην Πεσινέ, όπου θα δουλέψει ως οδηγός για 18 χρόνια μέχρι τη σύνταξή του. Θα συμβάλει στην ίδρυση του σωματείου στην Πεσινέ, θα γίνει μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, αλλά θα απομακρυνθεί – όχι γιατί δεν του εξέδωσαν το βιβλίο όσο γιατί την εποχή εκείνη, στα μέσα της δεκαετίας του 1980 ένα μεγάλο κομμάτι εργατών στη Βοιωτία θα ασκήσει κριτική στη γραμμή του ΚΚΕ από τα αριστερά, για τη σύμπραξή του με το ΠΑΣΟΚ, ιδίως στον συνδικαλιστικό χώρο, που κορωνίδα της είχε τον από κοινού έλεγχο της ΓΣΕΕ με τους Ραυτόπουλο (ΠΑΣΟΚ) – Κωστόπουλο (ΚΚΕ).
Τότε θα γνωρίσουμε τον σύντροφο Κώστα Σαραντίδη, σε εκδηλώσεις τόσο του νεοδημιουργημένου τότε ΕΕΚ όσο και στο βιβλιοπωλείο Βιβλιοθήκη 31, στην Κάνιγγος, όπου το βιβλίο του ήταν περιζήτητο… Τότε, προσωπικά, θα γνωρίσω τον ίδιο και την κόρη του, τη συντρόφισσα Αντωνία, μαζί με άλλους συντρόφους που αποτέλεσαν τον πυρήνα του ΕΕΚ στην Πεσινέ και τη Λιβαδειά.
Παρά την απογοήτευσή του για διάφορες λαθεμένες πολιτικές του ΚΚ Βιετνάμ, όχι μόνο για την αντιμετώπιση της δικής του προσωπικής περίπτωσης, αλλά και στο αγροτικό κ.ά., ο σύντροφος Κώστας Σαραντίδης ποτέ δεν έπαψε να θαυμάζει τον λαό και τη χώρα του Βιετνάμ, να βοηθά με κάθε τρόπο και να πηγαινοέρχεται στο Βιετνάμ, που μετά τη συγκλονιστική είσοδο του κομμουνιστών Βιετκόνγκ στη Σαϊγκόν κατάφεραν να νικήσουν τον ισχυρότερο ιμπεριαλισμό, των ΗΠΑ, αφού 20 χρόνια νωρίτερα είχαν ταπεινώσει τον γαλλικό ιμπεριαλισμό στο Ντιέν Μπιέν Φου. Πάντα θαύμαζε και μιλούσε για τον στρατηγό Γκιάπ, και για τον μεγάλο Χο Τσι Μινγ (Hồ Chí Minh). Θυμάμαι όταν μου έφερε τη διαθήκη του «θείου» Χο για να τη δημοσιεύσουμε (για την αλήθεια δεν θυμάμαι αν ήταν στη Νέα Προοπτική ή στο προκάτοχο σχήμα, πριν τη διάσπαση του ΕΕΚ το 1989, τη Σοσιαλιστική Αλλαγή), τις περιγραφές του για τον επαναστάτη Χο Τσι Μινγ, που αρνήθηκε το Μαυσωλείο, ζήτησε να τον καύσουν και τη στάχτη του να τη σκορπίσουν στο βορρά και το νότο του Βιετνάμ, στα βουνά και τα μέρη που πολέμησε για τη λευτεριά και την ανεξαρτησία του Βιετνάμ.
Η κηδεία και η πολιτική τελετή θα γίνει στο χωριό Άρμα Θηβών της Βοιωτίας την Τρίτη 29 Ιουνίου, 8 π.μ., και στη συνέχεια θα αποτεφρωθεί η σωρός του. Συλλυπητήριο μήνυμα εξέδωσε το ΚΚΕ και η πρεσβεία του Βιετνάμ.
Το Εργατικό Επαναστατικό Κόμμα (ΕΕΚ) θα θυμάται πάντα τη συνεισφορά του συντρόφου Κώστα στη βιετναμέζικη και τη διεθνή επανάσταση. Στη Χάνα, τα παιδιά και εγγόνια του συντρόφου Κώστα Σαραντίδη, στέλνουμε τα θερμά συλλυπητήριά μας.
Ο σύντροφος Κώστας Σαραντίδης πέθανε, ο θρύλος του Ζει και θα εμπνέει την εργατική τάξη, τη νεολαία και τους λαούς στον αγώνα για την απελευθέρωση από εθνικά και ταξικά δεσμά!
Οι φωτογραφίες παραχωρήθηκαν στη Νέα Προοπτική από συντρόφους και την οικογένεια του σ. Κώστα Σαραντίδη, και δημοσιεύονται με την άδειά τους.