ΛΕΟΝ ΤΡΟΤΣΚΙ: ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ Η 4η ΔΙΕΘΝΗΣ

ΛΕΟΝ ΤΡΟΤΣΚΙ

ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ Η 4^η ΔΙΕΘΝΗΣ[1]

1^η Ιουνίου 1938

 

Αγαπητοί Σύντροφοι,

 

Λυπάμαι βαθιά που δυσμενείς συνθήκες δεν μου επιτρέπουν να συμμετέχω στο συνέδριό σας. Η πρωτοπορία των εργατών όλου του κόσμου αναμένει τις απαντήσεις του συνεδρίου πάνω στα πιο φλέγοντα ζητήματα της πάλης τους για την ελευθερία.

Ωστόσο, είμαι επαρκώς εξοικειωμένος με τη συζήτηση όπως εξελίσσεται σε μια σειρά από χώρες πάνω στα θεμελιώδη προβλήματα του εργατικού κινήματος, και μαζί με τα ντοκουμέντα που σας έχουν υποβληθεί για να τα αξιολογήσετε, θα ήθελα να σας διαβεβαιώσω για την πλήρη αλληλεγγύη μου προς την εργασία που καλείστε να φέρετε εις πέρας.

Σε όλη την πορεία της ιστορίας του, το προλεταριάτο δεν είχε ποτέ εξαπατηθεί και προδοθεί από τις οργανώσεις του σε τέτοιο βαθμό όσο σήμερα, εικοσιπέντε χρόνια μετά την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και λίγα χρόνια, ίσως μόνο λίγους μήνες, πριν την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η Σοσιαλδημοκρατική Διεθνής, όπως φάνηκε από την πιο πρόσφατη κυβερνητική εμπειρία του Λέον Μπλουμ στη Γαλλία, είναι ένα παρελκόμενο του αστικού κρατικού μηχανισμού, που καλείται για βοήθεια στις πιο δύσκολες περιόδους και για την πιο επαίσχυντη δουλειά: πιο συγκεκριμένα την προετοιμασία ενός νέου ιμπεριαλιστικού πολέμου.

Ο ρόλος της Τρίτης Διεθνούς είναι -αν κάτι τέτοιο είναι πιθανό- ακόμα πιο εγκληματικός και επιβλαβής, γιατί καλύπτει τις υπηρεσίες που παρέχει στον ιμπεριαλισμό με το κλεμμένο κύρος της Οκτωβριανής Επανάστασης και του Μπολσεβικισμού.

Στο έδαφος της Ισπανίας, ο Σταλινισμός έχει δείξει με ιδιαίτερη καθαρότητα ότι έχει υιοθετήσει τον ρόλο του διεθνούς χωροφύλακα ενάντια στην προλεταριακή επανάσταση, τον ίδιο ρόλο που ο τσαρισμός έπαιξε ενάντια στην αστική επανάσταση.

Ο επίσημος αναρχισμός, με την επαίσχυντη πολιτική του στην Ισπανία, έχει πείσει τις μάζες των εργατών όλου του κόσμου ότι δεν μπορούν πλέον να στηρίζονται σε αυτόν. Όπως η γραφειοκρατία των δύο ψευδο – Μαρξιστικών Διεθνών, η αναρχική γραφειοκρατία έχει ταυτίσει τον εαυτό της με την αστική κοινωνία.

Για να αποτραπεί το ναυάγιο και η εξαφάνιση της ανθρωπότητας, το προλεταριάτο έχει ανάγκη από μία οξυδερκή, τίμια και άφοβη επαναστατική ηγεσία. Κανένας δεν μπορεί να παρέχει τέτοιου τύπου ηγεσία εκτός από την Τέταρτη Διεθνή, η οποία στηρίζει τον εαυτό της σε όλο το φάσμα της εμπειρίας από τις ήττες και τις νίκες του παρελθόντος.

Επιτρέψτε μου, ωστόσο, να ρίξω μια ματιά στην ιστορική αποστολή της Τέταρτης Διεθνούς, όχι μονάχα με τα μάτια ενός προλετάριου επαναστάτη, αλλά και με τα μάτια ενός καλλιτέχνη, που είμαι κατ’ επάγγελμα. Ποτέ δεν ξεχώρισα τις δύο σφαίρες της δραστηριότητάς μου. Η πένα μου ποτέ δεν λειτούργησε ως παιχνίδι προσωπικών εκτροπών, δικών μου ή των κυρίαρχων τάξεων. Πάντοτε σκοπός μου ήταν να καταδεικνύω τα βάσανα, τις ελπίδες και τους αγώνες των εργαζόμενων τάξεων, γιατί αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζω την ζωή, άρα και την τέχνη, που είναι αναπόσπαστο κομμάτι της. Η παρούσα άλυτη κρίση του καπιταλισμού φέρει μαζί της την κρίση ολόκληρου του ανθρώπινου πολιτισμού συμπεριλαμβανομένης της τέχνης.

Με κάποιον τρόπο, όλη η παγκόσμια κατάσταση ωθεί ταλαντούχους και ευαίσθητους καλλιτέχνες στο δρόμο της επαναστατικής δημιουργικότητας. Αλλά αυτός ο δρόμος, αλίμονο, είναι γεμάτος εμπόδια από τα πτώματα του ρεφορμισμού και του Σταλινισμού που εξακολουθούν να σαπίζουν.

Αν η πρωτοπορία του παγκόσμιο προλεταριάτου βρει την ηγεσία της, η πρωτοποριακή τέχνη θα βρει νέες προοπτικές και νέα ελπίδα. Στο μεταξύ, η λεγόμενη Κομμουνιστική Διεθνής, που δεν φέρνει στο προλεταριάτο τίποτα άλλο παρά ήττες και ταπεινώσεις, συνεχίζει να ηγείται της πνευματικής ζωής και της καλλιτεχνικής δημιουργίας στην αριστερή ιντελιγκέντσια διεθνώς.

Τα αποτελέσματα αυτής της ηγεμονίας είναι ιδιαίτερα εμφανή στην ΕΣΣΔ, στη χώρα, δηλαδή, που η δημιουργική επαναστατική δραστηριότητα θα έπρεπε να βρίσκεται στην υψηλότερη βαθμίδα ανάπτυξης. Η δικτατορία της αντιδραστικής γραφειοκρατίας πνίγει και εκπορνεύει την πνευματική δραστηριότητα μιας ολόκληρης γενιάς. Είναι αδύνατον να κοιτάξουμε χωρίς φυσική αποστροφή την αναπαραγωγή Σοβιετικών πινάκων και γλυπτών, όπου υπάλληλοι οπλισμένοι με βούρτσες, υπό την επιτήρηση υπαλλήλων οπλισμένων με πιστόλια, δοξάζουν σαν «μεγάλους» άνδρες και «ιδιοφυίες» τα αφεντικά τους, τα οποία, στην πραγματικότητα δεν διαθέτουν την παραμικρή σπίθα ιδιοφυΐας ή μεγαλείου. Η τέχνη της Σταλινικής εποχής θα περάσει στην ιστορία ως η πιο θεαματική έκφραση της πιο αβυσσαλέας πτώσης την οποία έχει υποστεί ως τώρα η προλεταριακή επανάσταση.

Μονάχα μια νέα άνοδος του επαναστατικού κινήματος μπορεί να εμπλουτίσει την τέχνη με νέες προοπτικές και δυνατότητες. Η Τέταρτη Διεθνής προφανώς δεν μπορεί να αναλάβει το καθήκον να διευθύνει την τέχνη, κάτι που σημαίνει, να δίνει διαταγές ή να υπαγορεύει μεθόδους. Μια τέτοια στάση προς την τέχνη θα μπορούσε να προέλθει μόνο  από τα μυαλά των γραφειοκρατών της Μόσχας, μεθυσμένοι καθώς είναι με την παντοδυναμία τους. Η τέχνη και η επιστήμη δεν μπορούν να βρουν την ουσιαστική τους φύση με πάτρωνες. Η τέχνη, από την ίδια της την ύπαρξη τους απορρίπτει. Η δημιουργική επαναστατική δραστηριότητα έχει τους δικούς της νόμους ακόμα κι όταν συνειδητά υπηρετεί την κοινωνική εξέλιξη. Η επαναστατική τέχνη είναι ασύμβατη με το ψεύδος, την υποκρισία και με το πνεύμα του βολέματος. Ποιητές, ζωγράφοι, γλύπτες, μουσικοί, αυτοί οι ίδιοι θα βρουν τα μονοπάτια και τις μεθόδους τους, αν το επαναστατικό κίνημα των μαζών διαλύσει τα σύννεφα του σκεπτικισμού και του πεσιμισμού που σήμερα σκοτεινιάζουν τον ορίζοντα της ανθρωπότητας. Η νέα γενιά δημιουργών πρέπει να πεισθεί ότι οι παλιές διεθνείς εκπροσωπούν το παρελθόν και όχι το μέλλον της ανθρωπότητας.

 

Μετάφραση:

Σάββας Στρούμπος