Το τελευταίο διάστημα οι μαθητές λυκείων και γυμνασίων έχουν ξεκινήσει κινητοποιήσεις διαμαρτυρόμενοι για διάφορα ζητήματα και απαιτώντας λύσεις. Μια ομάδα αιτημάτων που μπαίνουν στις διεκδικήσεις τους είναι αντιμετώπιση της υποχρηματοδότησης των σχολείων και οι υποδομές. Πολλά σχολικά κτίρια είναι σε κακή κατάσταση, χωρίς συντήρηση. Η χρηματοδότηση είναι ανεπαρκής ακόμα και για μικρά καθημερινά άμεσα προβλήματα αφού οι διαδικασίες ροής και διαχείρισης των οικονομικών από τους Δήμους έχουν αλλάξει και τα κονδύλια έχουν μειωθεί δραματικά. Στις διεκδικήσεις αυτές έχουν μπει και οι σύλλογοι γονέων, οι ενώσεις τους και οι εκπαιδευτικοί.
Ένα άλλο βασικό ζήτημα που συσπειρώνει τους μαθητές και το βάζουν ψηλά στην ατζέντα των διεκδικήσεών τους είναι ο νόμος που αφορά στην εξίσωση των πτυχίων των ιδιωτικών κολεγίων με τα αυτά των δημόσιων πανεπιστημίων και στην επαναφορά της τράπεζας θεμάτων για τις ενδοσχολικές εξετάσεις. Είναι προφανής ο ταξικός χαρακτήρας και των δύο διαταξεων. Τα παιδιά των φτωχών θα αντιμετωπίζουν ακόμη περισσότερες δυσκολίες για να ολοκληρώσουν το σχολείο. Τα δημόσια πανεπιστήμια από τα οποία θα αποφοιτήσουν, αν τα καταφέρουν, υποβαθμίζονται ακόμη περισσότερο. Η δημόσια εκπαίδευση υποβαθμίζεται και με άλλες διατάξεις που αφορούν στην αξιολόγηση και χρηματοδότηση των πανεπιστημίων. Ο ανταγωνισμός στην αγορά εργασίας, με βάση τα επαγγελματικά δικαιώματα των πτυχίων γίνεται πιο σκληρός. Ο ταξικός χαρακτήρας της εκπαίδευσης δεν εξαντλείται εδώ ούτε πρωτοεμφανίζεται με τους νόμους αυτούς αλλά βαθαίνει περισσότερο.
Στις διεκδικήσεις των μαθητών μπαίνουν και διάφορα ζητήματα τοπικά και ενδοσχολικά αλλά τα παραπάνω είναι αυτά που λίγο πολύ ενώνουν τους μαθητικούς αγώνες σε μια κοινή βάση.
Στη Δυτική Αθήνα, στο Χαϊδάρι, όλα τα Λύκεια βρίσκονται σε καταλήψεις που ξεκινούν από τις 27 Ιανουαρίου ή λίγο νωρίτερα και συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Κάποια γυμνάσια επίσης βρέθηκαν σε κινητοποιήσεις και καταλήψεις για κάποιες ημέρες. Οι μαθητές διεκδίκησαν και είχαν συναντήσεις με τον αντιδήμαρχο Χαϊδαρίου που είναι αρμόδιος για τα σχολικά κτίρια. Οι εκπρόσωποι των συλλόγων γονέων Χαϊδαρίου και οι καθηγητές έθεσαν τα ζητήματα και απαίτησαν να λυθούν στο Δημοτικό Συμβούλιο στις 29 Ιανουαρίου. Οι συναντήσεις αυτές δεν απέφεραν κάποιο αποτέλεσμα εκτός από την προφορική δέσμευση της Δημοτικής Αρχής να ασχοληθεί και να προσπαθήσει να λύσει κάποια από τα προβλήματα αυτά στο μέλλον.
Στις 30 Ιανουαρίου τα Λύκεια του Χαϊδαρίου και του Αιγάλεω ένωσαν τις δυνάμεις τους σε μια κοινή διαδήλωση μέχρι το γραφείο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στο Περιστέρι. Εκατοντάδες μαθητές είναι μια σημαντική συμμετοχή αν υπολογίσει κανείς τους φόβους και τις αντιδράσεις γονέων, δασκάλων και γενικά ενηλίκων για την συμμετοχή των ανήλικων μαθητών σε διαδηλώσεις. Με παλμό και «συνοδεία» αστυνομικών δυνάμεων έκαναν πορεία από τις γειτονιές μέχρι το γραφείο Δευτεροβάθμιας στο Περιστέρι αλλά εκεί δεν υπήρξε κανείς για να υποδεχθεί την αντιπροσωπεία και τα αιτήματά τους…
Στις 3 Φεβρουαρίου μαθητές από 30 και πλέον σχολεία της Αθήνας (λύκεια και γυμνάσια) διαδήλωσαν στο Υπουργείο Παιδείας με κυρίαρχο αίτημα την αλλαγή του νόμου για την εξίσωση των πτυχίων. Η ηγεσία του Υπουργείου δεν δέχθηκε την αντιπροσωπεία τους.
Στο μεταξύ υπάρχουν ποικίλες αντιδράσεις από γονείς και καθηγητές, όλο αυτό το διάστημα κυρίως για το θέμα των καταλήψεων των σχολείων. Θα σταθούμε λίγο σε αυτές που είναι μειοψηφικές, αντιδραστικές αλλά δυναμικές με αποτέλεσμα να διαμορφώνουν κλίμα. Στοχεύουν στο να τρομοκρατήσουν τους μαθητές και να αναδείξουν το άτοπο και παράνομο των καταλήψεων. Συνοδεύονται από αναφορές σε νόμους και διατάξεις, ποινικοποιούν και απαξιώνουν τους ίδιους τους μαθητές, την δράση και τα αιτήματά τους.
Σαν γονείς έχουμε βρεθεί συχνά αυτές τις ημέρες μπροστά σε τέτοιες συζητήσεις κάποιες φορές έντονες. Έχουμε δει γονείς να κουνούν το δάχτυλο σε μαθητές καταληψίες προσπαθώντας να τους νουθετήσουν ή να τους απειλήσουν, έχουμε δει καθηγητές και γονείς να απαξιώνουν τους τους μαθητές, έχουμε βρεθεί μπροστά σε γονείς που τσακώνονται γιατί τα παιδιά των μεν παρασύρουν ή υποκινούν τα παιδιά των δε… Έχουμε δει τους ενήλικες να προσπαθούν να ρίξουν τις ευθύνες ο ένας στον άλλο και όλοι μαζί στα παιδιά. Έχουμε δει γονείς φοβισμένους, να απολογούνται σε άλλους γονείς και σε καθηγητές για την δράση των παιδιών τους. Έχουμε δει μαθητές και κυρίως τους εκπροσώπους τους, τα δεκαπενταμελή συμβούλια, να στοχοποιούνται. Έχουμε δει καθηγητές να στοχοποιούν γονείς όταν αυτοί συμπαραστέκονται στον αγώνα των μαθητών και αναδεικνύουν τα γενικά και ειδικά τους αιτήματα.
Δεν μένουμε αμέτοχοι παρατηρητές σε όλες αυτές τις αυθόρμητες η προγραμματισμένες συναντήσεις που γίνονται μέσα και έξω από τα σχολεία. Προσπαθούμε με άλλους γονείς και καθηγητές να μην επιτρέψουμε σε τέτοιες συμπεριφορές να κυριαρχήσουν. Να δημιουργήσουμε ένα κλίμα εμπιστοσύνης, να πείσουμε και κυρίως να ακούσουμε, να αφουγκραστούμε αυτό που μας λένε τα παιδιά. Μιλάμε με τους μαθητές, τους ενθαρρύνουμε, τους σεβόμαστε, τους έχουμε εμπιστοσύνη. Μιλάμε με τους θυμωμένους και τους φοβισμένους γονείς και με τους καθηγητές. Προσπαθούμε να καλλιεργήσουμε ένα κλίμα συνεργασίας μεταξύ μας γιατί στην πραγματικότητα δεν είμαστε εχθροί. Οι μαθητές, οι γονείς και οι καθηγητές έχουμε κοινούς στόχους. Βιώνουμε όλοι τις επιπτώσεις της κρίσης, της ανασφάλειας, της απαξίωσης. Είμαστε από την ίδια πλευρά του οδοφράγματος είτε το συνειδητοποιούμε είτε όχι. Πασχίζουμε να το κάνουμε συνειδητό και για αυτό θα συνεχίσουμε να είμαστε ενεργά παρόντες σε όλες αυτές τις συζητήσεις.
Ξέρουμε ποιος υποκινεί τις καταλήψεις και τις κινητοποιήσεις των μαθητών!
Είναι το αβέβαιο και δυσοίωνο μέλλον τους. Το χωρίς νόημα παρόν τους. Είναι η απαξίωση των προβληματισμών τους και των συναισθημάτων τους. Είναι οι δάσκαλοι και οι γονείς που τους κουνούν το δάχτυλο. Αυτοί που προσπαθούν να τους συνετίσουν, που δεν τους ακούν. Είναι οι νέοι εκπαιδευτικοί νόμοι που τους κλείνουν τους δρόμους. Είναι η ζωντάνια, η ορμή και η δύναμη της εφηβείας. Η ανάγκη να αντιδράσουν ακόμα και αν δεν έχουν πλήρως συνειδητοποιήσει και επεξεργαστεί όλους τους λόγους για να το κάνουν αυτό. Η ανάγκη να δοκιμαστούν δηλαδή να μεγαλώσουν, χωρίς τα επικριτικά βλέμματα και τους διδακτικούς μονόλογους των ενηλίκων. Η ανάγκη να αντιδράσουν σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που δεν ανταποκρίνεται στις εκπαιδευτικές τους ανάγκες. Σε ένα οικογενειακό σύστημα που δεν ανταποκρίνεται στις συναισθηματικές τους ανάγκες. Σε ένα κοινωνικό σύστημα που δεν τους επιτρέπει να έχουν όραμα.
Είμαστε κοντά στους μαθητές για να τους ακούσουμε. Να τους επιτρέψουμε να κάνουν λάθη. Να τους επιτρέψουμε να μεγαλώσουν. Να τους επιτρέψουμε να είναι παιδιά.
Κάποιες σκέψεις για τις μαθητικές καταλήψεις
Η κατάληψη του σχολείου δεν είναι μόνο ένας δυναμικός τρόπος για να αναδείξουν οι μαθητές τα αιτήματά τους. Είναι μια ρωγμή, μια ασυνέχεια, στο κανονιστικό πλαίσιο του σχολείου. Είναι μια τομή στον σχολικό χώρο και χρόνο όπου όλα λειτουργούν αλλιώς και καταλύεται η «εξουσία των ενηλίκων», των καθηγητών στην προκειμένη περίπτωση. Στην κατάληψη οι μαθητές νοηματοδοτούν με ένα δικό τους τρόπο την σχολική πραγματικότητα.
Παίρνουν μια δική τους απόφαση και αναλαμβάνουν μια μεγάλη ευθύνη. Δημιουργούν έτσι ένα δικό τους χώρο όπου οι κανόνες ορίζονται ή διαμορφώνονται από τους μαθητές. Επινοούνται από τους μαθητές. Η λειτουργία αυτή είναι εμφανής και με την πραγματική και συμβολική πρώτη κίνηση κάθε κατάληψης που είναι η έξοδος των καθηγητών από το σχολείο. Οι καθηγητές μένουν απέξω, συχνά δεν φεύγουν για ώρες αλλά ποτέ δεν επιδιώκουν να ανοίξουν την πόρτα, να σπάσουν την κατάληψη. Η κατάληψη «σπάει» μόνο με την ψηφοφορία των μαθητών. Ακόμα και αν αυτή η απόφαση είναι αποτέλεσμα πιέσεων ή τρομοκρατίας, είναι πάντα απόφαση των μαθητών. Βέβαια, η απόφαση για να σταματήσει μια κατάληψη δεν είναι πάντα κάτω από την πίεση των μεγάλων. Οι ίδιοι οι μαθητές έχουν την ωριμότητα να δουν πότε αυτός ο αγώνας πρέπει να σταματήσει ή να αλλάξει μορφή.
Μέσα στην κατάληψη λοιπόν, οι μαθητές αναλαμβάνουν μια μεγάλη ευθύνη. Αναμετρούνται με τις δυνάμεις και τις δυνατότητές τους. Η ευθύνη των μαθητών δεν είναι απλά η περιφρούρηση του χώρου της κατάληψης αλλά το πλαίσιο και οι κανόνες που την ορίζουν, όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Οι κανόνες αυτοί σπάνια είναι γραπτοί αλλά πάντα ορίζονται από τους μαθητές. Έτσι δημιουργείται μια κουλτούρα, κάτι κοινό για όλες τις μαθητικές καταλήψεις και κάτι ιδιαίτερο που αφορά κάθε σχολείο ξεχωριστά.
Οι μαθητές αναλαμβάνουν το ρίσκο να κατηγορηθούν, να υποστούν διώξεις ή να στοχοποιηθούν. Μαθαίνουν να συζητούν, να κάνουν συνελεύσεις και να τηρούν διαδικασίες, όχι πάντα με επιτυχία. Δοκιμάζουν τα επιχειρήματα και τις απόψεις τους. Ενθουσιάζονται και ματαιώνονται. Δρουν συλλογικά. Αναπτύσσουν αλληλεγγύη.
«Δεν έχουν αιτήματα», λένε κάποιοι γονείς και καθηγητές. «Κάνουν χαβαλέ και χάνουν το μάθημα», λένε κάποιοι άλλοι. Συχνά τους δίνουν διπλά μηνύματα. Απαξίωση και οξεία κριτική από τη μια όταν κάνουν λάθη σαν να πρέπει να τα ξέρουν όλα ως ενήλικες και υπερπροστασία από την άλλη για να μην μεγαλώσουν ποτέ.
Εμείς λέμε να τους εμπιστευθούμε. Να τους επιτρέψουμε να κάνουν λάθη. Να τους βοηθήσουμε να μάθουν από αυτά. Να τους διδάξουμε από τις δικές μας εμπειρίες στο μαθητικό και φοιτητικό κίνημα. Να μας διδάξουν από την δική τους ορμή και φρεσκάδα.
Ομάδα γονέων μαθητών Χαϊδαρίου του ΕΕΚ
Χαϊδάρι 4 Φεβρουαρίου
