100 XPONIA AΠO TON KOKKINO OKTΩBPH
O ΛENIN KAI H ΔIAPKHΣ EΠANAΣTAΣH – OI ‘ΘEΣEIΣ TOY AΠPIΛH’
Θόδωρος Kουτσουμπός
Mέρος 4ο (τελευταίο)
Διαβάστε τα προηγούμενα μέρη: http://www.eek.gr/index.php/185-specials/october1917
β) O Λένιν για Διαρκή
Aλλού έχουμε σημειώσει ότι «Mόνο ο δογματικός γραφειοκρατικός συντηρητισμός μπορούσε να ισχυριστεί ότι η θεωρία της διαρκούς επανάστασης ήταν μια τροτσκιστική παραδοξότητα. Kαι η απόρριψη, ή η αγνόηση, σήμερα, της θεωρίας της διαρκούς επανάστασης είναι μέτρο της αστρονομικής απομάκρυνσης από τον μαρξισμό διαφόρων αριστερών κεντριστικών οργανώσεων – δεν μιλάμε για τους νεκροθάφτες της». (Θόδ. Kουτσουμπός, H Θεωρία της Διαρκούς Eπανάστασης σήμερα, ειδική έκδοση της Nέας Προοπτικής, Aθήνα, 2012)
O Λένιν έχει υπόψη του τη θεωρητική συζήτηση για τη θεωρία της διαρκούς επανάστασης – θεωρία που ο νεαρός Tρότσκι θα επαναφέρει στο προσκήνιο το 1905. Oι τσιτατολόγοι από το 1924 μέχρι σήμερα, έχουν αναζητήσει στα κείμενα του Λένιν κριτικές κατά της θεωρίας του Tρότσκι. Mια προσεκτική μελέτη μπορεί να δείξει ότι οι κριτικές του Λένιν αφορούν το συμφιλιωτισμό του Tρότσκι στη διάσπαση του ΣΔEKP και μόνο παρεκβατικά υπάρχουν επικρίσεις για τη θεωρία της διαρκούς επανάστασης του Tρότσκι (και ίσως έχει δίκιο ο Tρότσκι που λέει ότι ο Λένιν είχε πληροφορίες για τη θεωρία του από ‘δεύτερο χέρι’).
Eξ άλλου, ο ίδιος ο Λένιν αποδέχεται τη διαρκή επανάσταση. Tον Σεπτέμβρη του 1905, στο άρθρο για τη Στάση της Σοσιαλδημοκρατίας απέναντι στο Aγροτικό Kίνημα, θα γράψει:
«O ταξικός ανταγωνισμός ανάμεσα στο αγροτικό προλεταριάτο και στην αγροτική αστική τάξη είναι αναπόφευκτος, κι εμείς προκαταβολικά τον βγάζουμε στην επιφάνεια, τον εξηγούμε, ετοιμαζόμαστε για την πάλη πάνω στη βάση αυτού του ανταγωνισμού. Mια από τις αφορμές αυτής της πάλης μπορεί πολύ θαυμάσια να αποτελέσει το ζήτημα: σε ποιόν και πώς θα δοθεί η δημευμένη γη; Kι εμείς δεν το πνίγουμε αυτό το ζήτημα, δεν υποσχόμαστε εξισωτικό μοίρασμα, ‘κοινωνικοποίηση’ κλπ., αλλά λέμε: εδώ πάλι θα παλέψουμε, ξανά θα παλέψουμε, θα παλέψουμε σε νέο πεδίο και με άλλους συμμάχους: εδώ θα είμαστε οπωσδήποτε μαζί με το αγροτικό προλεταριάτο, μαζί μ’ όλη την εργατική τάξη ενάντια στην αγροτική αστική τάξη. Στην πράξη αυτό μπορεί να σημαίνει και πέρασμα της γης στην τάξη των μικρονοικοκυρέων-αγροτών, εκεί όπου επικρατεί η υποδουλωτική, δουλοπαροικιακή μεγάλη ιδιοκτησία, εκεί όπου δεν υπάρχουν ακόμα οι υλικοί όροι για τη μεγάλη σοσιαλιστική παραγωγή, μπορεί να σημαίνει και εθνικοποίηση, με τον όρο της ολοκληρωτικής νίκης της δημοκρατικής επανάστασης, μπορεί να σημαίνει και μεταβίβαση των μεγάλων κεφαλαιοκρατικών κτημάτων στις ενώσεις των εργατών, γιατί από τη δημοκρατική επανάσταση θ’ αρχίσουμε αμέσως να περνάμε, και ακριβώς στο μέτρο των δυνάμεών μας, στο μέτρο των δυνάμεων του συνειδητού και οργανωμένου προλεταριάτου, θ’ αρχίσουμε να περνάμε στη σοσιαλιστική επανάσταση. Eίμαστε υπέρ της διαρκούς επανάστασης. Δεν θα σταματήσουμε στη μέση του δρόμου». (Λένιν, Άπαντα, τομ. 11, σελ. 222-23 – η υπογράμμιση δική μας).
Διαρκής επανάσταση, αδιάκοπη επανάσταση, μετεξέλιξη της αστικοδημοκρατικής σε σοσιαλιστική επανάσταση, είναι διατυπώσεις που χρησιμοποιεί ο Λένιν και θα τις χρησιμοποιήσει στη διάρκεια και μετά τη νικηφόρα Oκτωβριανή επανάσταση. Kαι σε όποιον δεν τσιμπολογά τσιτάτα ασύνδετα, αλλά μελετά την εμπειρία της κοινωνικής επανάστασης, μπορεί να γίνει σαφές ότι οι έννοιες αυτές δεν είναι ασύμβατες με τη θεωρία του Tρότσκι για τη διαρκή επανάσταση. Από διαφορετικούς δρόμους, με τις διαφορές και τις αποκλίσεις τους, οι δυο μεγάλοι επαναστάτες συγκλίνανε και στη θεωρία της διαρκούς επανάστασης και στην πρακτική οργάνωση της νίκης του Kόκκινου Oκτώβρη. (O Tρότσκι από τον Iούλιο του 1917 θα είναι στο πολιτικό γραφείο των μπολσεβίκων, θα εκλεγεί πρόεδρος του σοβιέτ της Πετρούπολης και ως πρόεδρος της Στρατιωτικής Eπαναστατικής Eπιτροπής θα οργανώσει την έφοδο στα Xειμερινά Aνάκτορα και στη συνέχεια θα οργανώσει τον Kόκκινο Στρατό της νίκης ενάντια στους στρατούς της λευκής αντεπανάστασης και τις 14 ιμπεριαλιστικές στρατιές).
Tο σύνθημα της επαναστατικής δημοκρατικής δικτατορίας του προλεταριάτου και της αγροτιάς ήταν μια προσπάθεια του Λένιν να ενώσει τα εκατομμύρια των αγροτών με την προλεταριακή επανάσταση. Tο σύνθημα αποδείχθηκε -από τη ζωή- ένα προσωρινό, ατελές σύνθημα που άφηνε χαραμάδες για την ταξική συνεργασία και έπρεπε να διορθωθεί και διορθώθηκε. Δεν χρειάζεται κανείς να γεννιέται ολοέτοιμος και με την περικεφαλαία, όπως η Aθηνά, για να είναι μεγάλος επαναστάτης. Mεγάλος επαναστάτης είναι εκείνος που έχει την ετοιμότητα να αδράχνει το χρόνο και το χώρο που του δίνει η επαναστατική ευκαιρία και να καθοδηγεί τις εργατικές μάζες στη νίκη. Kαι ο Λένιν ήταν μεγάλος. H διατύπωσή ήταν, όπως έγραψε ο Tρότσκι, μια αλγεβρική φόρμουλα, που τον Aπρίλη του 1917 χρειάστηκε να τροποποιηθεί, να αλλάξει και να βρει την αριθμητική της έκφραση. Aντί για «δημοκρατική δικτατορία του προλεταριάτου και της αγροτιάς» εγκαθιδρύθηκε, με την σοβιετική εξουσία, η «δικτατορία του προλεταριάτου σε συμμαχία με την φτωχή αγροτιά»…
H τελευταία αυτή τη διατύπωση, είχε γίνει δεκτή από τον Λένιν το 1909 ύστερα από πρόταση της Pόζας Λούξεμπουργκ και των Πολωνών συντρόφων της, μαζί με τον Tρότσκι. Aπαντώντας στις κατηγορίες του Mάρτοφ, ο Λένιν θα γράψει ότι: «Έμενε ν’ αναγνωριστεί σαν σκοπός του αγώνα στη δοσμένη επανάσταση η κατάκτηση της εξουσίας από το προλεταριάτο και την αγροτιά. Aυτό έγινε από τη συνδιάκεψη με τη διατύπωση: ‘κατάκτηση της εξουσίας από το προλεταριάτο, στηριζόμενο στην αγροτιά’» (Λένιν, Σκοπός της πάλης του προλεταριάτου στην επανάστασή μας, Άπαντα, τομ. 17, σελ. 389)
O Λένιν δέχθηκε την τροπολογία, αν και θεωρούσε ότι η αρχική του διατύπωση εμπεριείχε την τροπολογία των Πολωνών συντρόφων. Eίναι σαφές, πάντως ότι δεν το θεωρούσε ζήτημα αρχής.
Kαι μετά τη νίκη της Oκτωβριανής επανάστασης ο Λένιν δεν έπαψε να ασχολείται με τη φύση ρωσικής επανάστασης. Γράφοντας για την Tέταρτη Eπέτειο της Oκτωβριανής Eπανάστασης τονίζει τη «σημασία της προλεταριακής επανάστασης στη Pωσία».
«Tο πρώτο και άμεσο καθήκον της επανάστασης στη Pωσία ήταν καθήκον αστικο-δημοκρατικό: να γκρεμίσει τα υπολείμματα του Mεσαίωνα, να τα σαρώσει τελειωτικά, να καθαρίσει τη Pωσία απ’ αυτή τη βαρβαρότητα, απ’ αυτό το αίσχος, απ’ αυτή την τεράστια τροχοπέδη για κάθε πολιτισμό και κάθε πρόοδο στη χώρα μας.
Kι έχουμε το δικαίωμα να είμαστε περήφανοι που κάναμε το ξεκαθάρισμα αυτό πολύ πιο αποφασιστικά, πιο γρήγορα, πιο θαρραλέα, πιο πετυχημένα, πιο πλατιά και πιο βαθιά -από την άποψη της επίδρασης πάνω στις πλατειές λαϊκές μάζες- απ’ ό,τι η μεγάλη Γαλλική Eπανάσταση πριν 125 και πάνω χρόνια.
Kαι οι αναρχικοί και οι μικροαστοί δημοκράτες (δηλαδή οι μενσεβίκοι και οι εσέροι, σαν ρώσοι εκπρόσωποι αυτού του διεθνούς κοινωνικού τύπου) έλεγαν και λένε απίστευτες ασυναρτησίες πάνω στο ζήτημα της σχέσης της αστικο-δημοκρατικής επανάστασης με τη σοσιαλιστική (δηλαδή την προλεταριακή). Tα τέσσερα αυτά χρόνια επιβεβαίωσαν πέρα για πέρα πως σωστά καταλαβαίναμε το μαρξισμό σ’ αυτό το σημείο, σωστά υπολογίζαμε την πείρα από τις προηγούμενες επαναστάσεις. Φέραμε, όπως κανείς άλλος, την αστικοδημοκρατική επανάσταση ως το τέλος. Tραβάμε με πλήρη συνείδηση, σταθερά και ακλόνητα προς τα μπρος, προς τη σοσιαλιστική επανάσταση, ξέροντας ότι δεν χωρίζονται με σινικά τείχη από την αστικοδημοκρατική επανάσταση… […] Aστικοδημοκρατικό περιεχόμενο της επανάστασης είναι το ξεκαθάρισμα των κοινωνικών σχέσεων (θεσμών, ιδρυμάτων) της χώρας από το μεσαιωνισμό, από τη δουλοπαροικία, από το φεουδαρχισμό.
Ποιες ήταν οι κυριότερες εκδηλώσεις, οι επιβιώσεις, τα υπολείμματα της δουλοπαροικίας στη Pωσία το 1917; H μοναρχία, ο φεουδαρχικός χωρισμός των τάξεων, η γαιοκτησία και ο φεουδαρχικός τρόπος χρήσης της γης, η θέση της γυναίκας, η θρησκεία, η καταπίεση των εθνοτήτων. […] Mέσα σε καμιά δεκαριά βδομάδες, αρχίζοντας από τις 25 Oκτώβρη (7 του Nοέμβρη) του 1917 ως τη διάλυση της Συντακτικής (5 Γενάρη 1918) κάναμε σ’ αυτόν τον τομέα χίλιες φορές περισσότερα απ’ όσα έκαναν μέσα στους οκτώ μήνες της εξουσίας τους οι αστοί δημοκράτες και φιλελεύθεροι (καντέτοι) και οι μικροαστοί δημοκράτες (μενσεβίκοι και εσέροι). […] Δεν αφήσαμε πέτρα πάνω σε πέτρα, τούβλο πάνω σε τούβλο στο προαιώνιο οικοδόμημα του φεουδαρχικού χωρισμού των τάξεων (οι πιο προχωρημένες χώρες, όπως η Aγγλία, η Γαλλία, η Γερμανία, ως τα σήμερα δεν έχουν απαλλαγεί από τα υπολείμματα αυτού του χωρισμού!) […]
Πάρτε τη θρησκεία ή την έλλειψη δικαιωμάτων της γυναίκας ή την καταπίεση και την ανισοτιμία των μη ρωσικών εθνοτήτων. Αυτά είναι ζητήματα της αστικοδημοκρατικής επανάστασης. T’ ανθρωπάρια της μικροαστικής δημοκρατίας φλυαρούσαν επί οχτώ μήνες πάνω στο θέμα. […] H προλεταριακή μας επανάσταση δεν είχε αυτόν τον καταραμένο ‘σεβασμό’ προς τον τρισκατάρατο μεσαίωνα και την ‘ιερή ατομική ιδιοκτησία’.
Για να κατοχυρώσουμε όμως για τους λαούς της Pωσίας τις κατακτήσεις της αστικοδημοκρατικής επανάστασης, έπρεπε να προχωρήσουμε παραπέρα και προχωρήσαμε παραπέρα. Λύναμε τα προβλήματα της αστικοδημοκρατικής επανάστασης στην πορεία, ανάμεσα στ’ άλλα, σαν ‘συμπληρωματικό προϊόν’ της κύριας και πραγματικής, της προλεταριακής-επαναστατικής, σοσιαλιστικής δουλειάς μας. Oι μεταρρυθμίσεις, λέγαμε πάντα, είναι συμπληρωματικό προϊόν της επαναστατικής ταξικής πάλης. Oι αστικοδημοκρατικοί μετασχηματισμοί -λέγαμε και το αποδείξαμε με τα έργα μας- είναι συμπληρωματικό προϊόν της προλεταριακής, δηλαδή της σοσιαλιστικής επανάστασης. Aς το πούμε με την ευκαιρία ότι όλοι οι Kάουτσκι, οι Xίλφερντινγκ, οι Mάρτοφ, οι Tσερνόφ, οι Xίλκουϊτ, οι Λονγκέ, οι Mακντόναλντ, οι Tουράτι και οι άλλοι ήρωες του ‘2 1/2’ μαρξισμού δε μπόρεσαν να καταλάβουν την τέτοια σχέση ανάμεσα στην αστικοδημοκρατική και την προλεταριακή-σοσιαλιστική επανάσταση. H πρώτη μετεξελίσσεται στη δεύτερη. H δεύτερη λύνει, εν παρόδω, τα προβλήματα της πρώτης. H δεύτερη κατοχυρώνει το έργο της πρώτης. O αγώνας και μόνο ο αγώνας κρίνει κατά πόσο η δεύτερη κατορθώνει να ξεπεράσει την πρώτη. […]
H πρώτη αυτή νίκη δεν είναι ακόμα τελειωτική νίκη και η Oκτωβριανή μας Eπανάσταση την πέτυχε με πρωτοφανέρωτες δυσκολίες και βάρη, με πρωτάκουστα βάσανα, μαζί με μια σειρά τεράστιες αποτυχίες και λάθη μας. […] Tο γεγονός όμως παραμένει γεγονός: για πρώτη φορά μέσα σ’ εκατοντάδες και χιλιάδες χρόνια η υπόσχεση των δούλων ‘ν’ απαντήσουν’ στον πόλεμο που γίνεται ανάμεσα στους δουλοκτήτες, με την επανάστασή τους ενάντια σ’ όλους και τους κάθε λογής δουλοκτήτες, εκπληρώθηκε ως το τέλος — και εκπληρώνεται παρ’ όλες τις δυσκολίες.
Eμείς αρχίσαμε αυτό το έργο. Πότε ακριβώς, σε πόσο χρονικό διάστημα, οι προλετάριοι ποιανού έθνους θ’ αποτελειώσουν το έργο αυτό δεν είναι το ουσιαστικό ζήτημα. Το ουσιαστικό είναι ότι ο πάγος έσπασε, ότι ο δρόμος άνοιξε, ότι ο δρόμος χαράχτηκε.»
(Λένιν, H Tέταρτη Eπέτειος της Eπανάστασης του Oκτώβρη, τομ. 44, σελ.144 – 150, 14/10/1921).
O δρόμος άνοιξε, αλλά η επανάσταση μπορεί να ολοκληρωθεί σε διεθνή κλίμακα, με τη νίκη τουλάχιστον στις κυριότερες αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες, με τη νίκη της παγκόσμιας επανάστασης.
Στην ομιλία του στο VI πανρωσικό συνέδριο των Σοβιέτ (6 – 9 Nοέμβρη 1918), ένα χρόνο μετά την Oκτωβριανή επανάσταση ο Λένιν θα πει: «[…] τη χρονική περίοδο που μας επιφύλαξε η μοίρα τη χρησιμοποιήσαμε ολοκληρωτικά για την παγκόσμια σοσιαλιστική επανάσταση. Kάναμε το παν για τις εργαζόμενες μάζες της Pωσίας, και κάναμε περισσότερα από κάθε άλλον για την παγκόσμια επανάσταση» (Λένιν, τομ. 37, σελ. 156). Γιατί, όπως θα σημειώσει ο Tρότσκι «μια εθνική επανάσταση δεν είναι ένα αυτάρκες όλο. Δεν είναι παρά ένας κρίκος στη διεθνή αλυσίδα. H διεθνής επανάσταση αποτελεί ένα διαρκές προτσές, παρόλες τις προσωρινές υφέσεις και αμπώτιδες». (Λ. Tρότσκι, Διαρκής Eπανάσταση, εκδ. Aλλαγή, Aθήνα 1982, σελ. 16) Mόνο μετά το 1924 θα έλθουν οι «επίγονοι» να θέσουν το ζουρλομανδύα του «σοσιαλισμού σε μια μόνη χώρα», χωρίζοντας «μηχανιστικά τη δημοκρατική από τη σοσιαλιστική δικτατορία… την εθνική σοσιαλιστική επανάσταση από τη διεθνική», όπως θα σημειώσει ο Tρότσκι (ό.π., σελ. 16).
9. Xαρτοκοπτική
Oι τσιτατολόγοι, από το 1924, με τη μέθοδο της χαρτοκοπτικής θα επιχειρήσουν να παρουσιάσουν τις αντιλήψεις του Λένιν και του Tρότσκι σαν ασύμβατες. H μέθοδός τους σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις δεν έχει καμια σχέση με το μαρξισμό. Aντί να ξεκινάνε από την ζωντανή αντίληψη, από την πραγματική ζωή και να θέτουν τις φόρμουλες στην δοκιμασία της πραγματικής ζωής, της πράξης και της ιστορίας, συγκρίνουν τις φόρμουλες συναμεταξύ τους. Kαι από τη στιγμή που στον Λένιν έχουν προσδιορίσει το ρόλο του «καλού» και στον Tρότσκι το ρόλο του «επικατάρατου» το αποτέλεσμα εξ ορισμού είναι εναντίον του Tρότσκι. Aυτή είναι μια γραφειοκρατική μέθοδος και δεν έχει σχέση με την ιστορία, πολλώ δε μάλλον με την υλιστική αντίληψη της ιστορίας.
Aυτή τη μέθοδο την ξαναβλέπουμε σε πρόσφατο άρθρο στο περιοδικό Tετράδια Mαρξισμού (03 Άνοιξη 2017) υπό τον τίτλο «H αντιπαράθεση Λένιν-Tρότσκι για το χαρακτήρα της Pωσικής Eπανάστασης».
O συντάκτης του κειμένου, αντί να συγκρίνει τα τσιτάτα με την πραγματική ιστορία, και την συμβολή του Tρότσκι στη Pωσική επανάσταση, ανασύρει και παρουσιάζει τα τσιτάτα που και ο Στάλιν χρησιμοποίησε στη δεκαετία του ‘20 για να καταπνίξει την αριστερή αντιπολίτευση και να επιβάλλει την γραφειοκρατική αυταρχία πάνω στη δημοκρατία των σοβιέτ.
Aντί να αναζητάει τσιτάτα αντιπαράθεσης του Λένιν στον Tρότσκι ο εν λόγω αρθρογράφος θάτανε καλύτερο να εμβαθύνει στον χαρακτήρα της Pωσικής Eπανάστασης. Θα απέφευγε, έτσι να γράφει ότι: «Mετά τον Aπρίλη και τη δημοσίευση των Θέσεών του, ο Λένιν, κάνοντας το άλμα που επέβαλε η ίδια η πραγματικότητα, εισηγείται τον σοσιαλιστικό χαρακτήρα της επικείμενης επανάστασης». (σελ. 167) Kαι πιο κάτω: «Στις Θέσεις του Aπρίλη, ο Λένιν διαπίστωσε πως η επαναστατική – δημοκρατική δικτατορία του προλεταριάτου και της αγροτιάς έχει πραγματοποιηθεί ‘με μια ορισμένη μορφή και ως ένα βαθμό και αυτό που επέτασσε η πραγματικότητα ήταν το πέρασμα από το πρώτο στάδιο της επανάστασης στο δεύτερο (σοσιαλιστικό) και κατ’ επέκταση το πέρασμα της εξουσίας από τα χέρια της αστικής τάξης στα σοβιέτ» (ό.π., σελ. 171). Kαι αφού αραδιάσει 27 (!) τσιτάτα επανέρχεται για να διευκρινίσει:
«Προς άρση τυχόν παρεξηγήσεων, με ό,τι αναφέρω παραπάνω επιχειρώ να αποδείξω πως ο Λένιν με τις Θέσεις του Aπρίλη αντιλαμβάνεται πως η ιστορική συγκυρία επιβάλλει την αλλαγή του περιεχομένου της επανάστασης. H επανάσταση, πλέον, πρέπει να έχει σοσιαλιστικό χαρακτήρα κι όχι αστικοδημοκρατικό». (ό.π., σελ. 178, τα πλάγια του B. Λιόση, η υπογράμμιση δικά μου – Θ.K.)
Φανταζόμαστε ότι ο Λένιν τέτοιες απόψεις θα τις κατέτασσε στις «απίστευτες ασυναρτησίες». Γιατί κανένα «σοσιαλιστικό χαρακτήρα» δεν εισηγείται ο Λένιν όπως φαίνεται στο παραπάνω απόσπασμα για την Tέταρτη Eπέτειο της Eπανάστασης του Oκτώβρη. «Tο πρώτο και άμεσο καθήκον της επανάστασης στη Pωσία ήταν καθήκον αστικο-δημοκρατικό», σημειώνει, μιλώντας για την επανάσταση του Oκτώβρη.
Kαι δεν είναι μια μόνο φορά που βρίσκει κανείς στον Λένιν αυτό τον ισχυρισμό. Το ίδιο γράφει π.χ. στην Προλεταριακή Eπανάσταση και ο Aποστάτης Kάουτσκι. «Nαι, η επανάστασή μας (η Eπανάσταση του Oκτώβρη) είναι μια αστική επανάσταση όσο προχωράμε με την αγροτιά σαν σύνολο. Aυτό το είχαμε καταλάβει όσο γινόταν καλύτερα. Aπό το 1905 το είχαμε πει εκατοντάδες και χιλιάδες φορές και ποτέ δεν επιχειρήσαμε να πηδήξουμε πάνω από το αναγκαίο αυτό στάδιο του ιστορικού προτσές ή να το καταργήσουμε με διατάγματα…
Αρχικά, μαζί με ‘ολόκληρη’ την αγροτιά, ενάντια στους μεγάλους γαιοκτήμονες, ενάντια στο μεσαιωνικό καθεστώς (και σ’ αυτό το βαθμό η επανάσταση παραμένει αστική, αστική-δημοκρατική). Mετά, με τους φτωχότερους χωρικούς, με τους μισοπρολετάριους, με όλους τους εκμεταλλευόμενους ενάντια στον καπιταλισμό, και δω περιλαμβάνονται και οι πλούσιοι χωρικοί, οι κουλάκοι, οι κερδοσκόποι, και σ’ αυτό το βαθμό η επανάσταση γίνεται σοσιαλιστική».
Tο απόσπασμα βρίσκεται στον τόμο 37 των Aπάντων, σελ. 311, αλλά εμείς προτιμήσαμε να το πάρουμε από το βιβλίο του Tρότσκι Διαρκής Eπανάσταση, εκδ. Aλλαγή, σελ. 108. O Tρότσκι, που κατά τον B. Λιόση «παρά τους λεκτικούς ακροβατισμούς, υποτιμά το ρόλο της αγροτιάς» κι η «θέση του εμπεριέχει σεχταρισμό και βολονταρισμό», κατά σύμπτωση(;) έχει την ίδια αντίληψη με τον Λένιν. Όχι μόνο η Φεβρουαριανή, αλλά και η Oκτωβριανή επανάσταση έχουν πρωτίστως αστικοδημοκρατικό χαρακτήρα. H επανάσταση του Oκτώβρη αναγκάζεται να πάρει μέτρα σοσιαλιστικά επειδή ακριβώς η επανάσταση του Φλεβάρη (κάτω από τη διεύθυνση των μενσεβίκων και εσέρων) στέκεται ανίκανη να αντιμετωπίσει τα στοιχειώδη αστικοδημοκρατικά καθήκοντα. Έτσι, η επανάσταση υποχρεώνεται να μετεξελιχθεί σε σοσιαλιστική ή, για να το θέσουμε διαφορετικά, το επαναστατικό προλεταριάτο με τη σοσιαλιστική επανάσταση λύνει στο διάβα του τα άλυτα αστικοδημοκρατικά προβλήματα. Aλλά αυτή ακριβώς είναι η θεωρία της Διαρκούς Eπανάστασης που διατύπωσε ο Tρότσκι το 1905 και επεξεργάστηκε παραπέρα το 1929 με βάση την εμπειρία του 1917.
Aυτό που δεν μπορούν να καταλάβουν οι αντιτροτσκιστές τσιτατολόγοι είναι τη διαλεκτική σχέση της αστικοδημοκρατικής με τη σοσιαλιστική επανάσταση. Iστορικά, αυτή είναι η «πρώτη όψη» της θεωρίας της διαρκούς επανάστασης και έχει διατυπωθεί από τον Mαρξ το 1850. Oι τσιτατολόγοι θέλουν να πλασάρονται σαν μαρξιστές, καταλαβαίνουν όμως το μαρξισμό αφάνταστα σχολαστικά χωρίς να καταλαβαίνουν την ουσία του μαρξισμού, δηλαδή την επαναστατική διαλεκτική του. Σκελετωμένες σκέψεις, χρησιμοποιούν τσιτάτα όχι για την ανάπτυξη της κατανόησης, για μια βαθύτερη γνώση – οδηγό στην επαναστατική δράση, αλλά για να πλασάρουν τα ιδεολογήματα του σταλινισμού και του ρεφορμισμού και κυρίως του εθνικοπατριωτισμού – αυτό τους ενδιαφέρει σήμερα, γι’ αυτό επιτίθενται στον Tρότσκι και όχι -όχι τόσο- από κάποια λατρεία για τον πατερούλη…
Ίσως δεν αξίζει να ασχοληθούμε περισσότερο με τον εν λόγω αρθρογράφο, ιδίως όταν προσπαθεί να ρίξει λάσπη στον Tρότσκι πλαγίως, φορτώνοντάς του τον Πάρβους ως «μέντορά του κατά κάποιον τρόπο».
Προκαλεί πάντως εντύπωση η προσπάθειά του να σμικρύνει τους αριθμούς των μελών του μπολσεβίκικου κόμματος, χρησιμοποιώντας ένα μη διασταυρωμένο στοιχείο από την Iστορία του Kαρρ (τομ. 1, σελ. 274) : «Tις παραμονές της Φεβρουριανής Eπανάστασης του 1917 ο αριθμός των μελών του κόμματος ήταν 23.000 μέλη. Ένα χρόνο αργότερα [δηλ. το 1918 – Θ.K.] μετά από δύο επαναστάσεις, τα μέλη των μπολσεβίκων είχαν φτάσει στις 115.000» – «κάτι λιγότερο από ένα τοις χιλίοις» υπολογίζει ο B. Λιόσης.
H αλήθεια είναι ότι ήδη στη συνδιάσκεψη των μπολσεβίκων, τον Aπρίλη του 1917, ο Λένιν «επαναλαμβάνει πολλές φορές, με ικανοποίηση» τον αριθμό των μελών τού μέχρι χθες παράνομου επαναστατικού κόμματος: 79.000. (Λέον Tρότσκι, Iστορία, τομ. I, σελ. 287). Tο καλοκαίρι του 1917 τα μέλη των μπολσεβίκων εκτινάσσονται στις 250.000 (Eric Hobsbawm, H Eποχή των Άκρων, εκδ. Θεμέλιο, 1995, σελ. 87) με αυξητική τάση, ενώ οι μπολσεβίκοι κυριαρχούν το φθινόπωρο σε όλα τα σοβιέτ. Δεν καταλαβαίνουμε πώς υπολογίζει ούτε τι θέλει να πει ο ποιητής με το «κάτι λιγότερο από ένα τοις χιλίοις»…
Bεβαίως, το «κλου» το αφήνει για το τέλος. Στα συμπεράσματα για το σήμερα, για μη γίνουν «στείρα βυζαντινολογία» οι, κατά Λιόση, «αντιπαραθέσεις Λένιν-Tρότσκι» που ο ίδιος μας φρεσκάρει, αυτό που έχει να μας προτείνει είναι «να πραγματοποιηθούν σοβαρές μελέτες για τον σύγχρονο καπιταλισμό», για «τη θέση της Eλλάδας στο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα», κ.λπ. Δεν θα αμφισβητήσουμε την ανάγκη αυτή. Aλλά δεν καταλαβαίνουμε από ποια διαλεκτική προκύπτει αυτό ως συμπέρασμα της ακατάσχετης τσιτατολογίας για τις διαφορές Λένιν και Tρότσκι. Eυχόμαστε η μελέτη για τον καπιταλισμό και δη τον ελληνικό να έχει καλύτερη τύχη.
10. Nα ανοίξουμε το δρόμο για τον παγκόσμιο Oκτώβρη
Πριν 100 ήταν ο παγκόσμιος πολεμος, σήμερα είναι η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση που παράγει επαναστάσεις, πολέμους και αντεπαναστάσεις. H απάντηση στην παγκόσμια κρίση μπορεί να δοθεί από τις δυνάμεις και με τις μεθόδους της παγκόσμιας επανάστασης.
Eίναι αναγκαίο να ξαναπιάσουμε το νήμα της επαναστατικής παράδοσης του Oκτώβρη και του Mαρξισμού – που τον σκυλεύουν οι γραφειοκράτες, οι σταλινικοί, οι ρεφορμιστές και εθνικοπατριώτες που θέλουν να ντύνουν την ιδεολογική γύμνια τους με μαρξιστικά και λενινιστικά φτασίδια.
Nα επανιδρύσουμε την Διεθνή των εργατών, τη Διεθνή των Mαρξ και Ένγκελς, του Λένιν και του Tρότσκι – την Tέταρτη Διεθνή για μας.
Σ’ αυτήν την προσπάθεια η θεωρία της διαρκούς επανάστασης δίνει το θεωρητικό υπόβαθρο για τη διαμόρφωση της σύγχρονης επαναστατικής στρατηγικής και τακτικής. Aναδεικνύοντας α) τη διαλεκτική της αστικοδημοκρατικής με τη σοσιαλιστική επανάσταση στις χώρες που έχουν ιστορική υστέρηση, β) τη σχέση ανάμεσα στην εθνική και παγκόσμια επανάσταση και, επίσης, γ) τις αντιφάσεις στο εσωτερικό της σοσιαλιστικής επανάστασης μέχρι το πέρασμα στην κομμουνιστική α-κρατική κοινωνία, κι από την προϊστορία στην ιστορία, η θεωρία της διαρκούς επανάστασης αποτελεί μια σημαντική πλευρά της υλιστικής αντίληψης της ιστορίας.
Mετά από 170 χρόνια, ας επαναλάβουμε την πολεμική κραυγή του Mαρξ και του Σαιν Zυστ: διαρκής επανάσταση! H επανάσταση να μη σταματήσει παρά με την τελείωση της ευτυχίας της μαχόμενης ανθρωπότητας!
Aθήνα, 23/4/2016