Μια προσεκτική ανάγνωση των ανακοινώσεων Ντράγκι και Γιέλλεν το τελευταίο δεκαήμερο αναγνωρίζει εύκολα μία κοινή βάση στους επίσημους “συλλογισμούς” των δύο μεγάλων κεντρικών τραπεζών, της EKT και της FED : η διεθνής καπιταλιστική οικονομία διολισθαίνει όσον αφορά τους ρυθμούς ανάπτυξης συμπαρασύροντας τις μεγάλες οικονομίες σε ενα φαύλο κύκλο αρνητικών προσδοκιών που επιδεινώνεται από τις αυξανόμενες ανισορροπίες στο διεθνές νομισματικό σύστημα.
Η εκτίμηση αυτή θα αποτελεί την “καρδιά” της ανάλυσης του ΔΝΤ στην Εαρινή του Έκθεση τον ερχόμενο μήνα. Και είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από τις επιθετικές επιλογές ή την αμηχανία των μεγάλων κεντρικών τραπεζών.
Η εκτίμηση αυτή έχει ονοματεπώνυμο ακόμα και αν αυτό δεν καταγράφεται σε καμμία δήλωση των κεντρικών τραπεζιτών ή των επίσημων Εκθέσεων: “Χρόνια Στασιμότητα”.
Η άποψη που παρά τις επιμέρους διαφορές “ενοποίησε” το Συμβούλιο της ΕΚΤ σε μία “επιθετική” παρέμβαση την περασμένη εβδομάδα, είναι ότι η παγκόσμια οικονομία μαζί και η Ευρωζώνη έχουν αρχίσει να διολισθαίνουν σε μια περίοδο οικονομικής επιβράδυνσης και αποπληθωρισμού, χωρίς εμφανείς εν δυνάμει παράγοντες που να μπορούν να την αναστρέψουν, κάτι που ο τέως υπ. Οικονομικών των ΗΠΑ Larry Summers έχει περιγράψει σε δύο άρθρα του στο πρόσφατο παρελθόν σαν “χρόνια στασιμότητα”, ένα όρο που είχε πρωτο-χρησιμοποιηθεί στην δεκατία του τριάντα.
Η Ευρωζώνη… γλιστράει σ’ αυτήν την κατάσταση με όλα τα μέτωπα ανοικτά: προσφυγική κρίση και γεωπολιτικές αναταραχές, πρωτοφανείς εσωτερικές δημοσιονομικές ανισορροπίες, ανισότητες στα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών, κρίση χρέους σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα και την οικονομία συνολικά σε συνθήκες που τύποις μόνο απέχουν από την παγίδα του αποπληθωρισμού.
Πολιτικοί και κυβερνήσεις στέκονται αμήχανοι μπροστά στην κρίση και οι μοναδικές “ανατροπές” πολιτικής που θα μπορούσαν να δώσουν μία προσωρινή έστω ανάπαυλα στο αδιέξοδο θα ισοδυναμούσε με την πολιτική αυτοκτονία αυτών που θα το επιχειρούσαν…
Από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού η κα Γιέλλεν με τις προχθεσινές δηλώσεις της έκανε εμφανές ότι δεν είναι σε θέση να ανατρέψει την “γραμμή” που δρομολογήθηκε το φθινόπωρο του 2013 από τον προκάτοχό της (Μ. Μπερνάνκι) αλλά ταυτόχρονα δεν μπορεί να την “τρέξει” όσο γρήγορα θέλει και όπως την έχει εξαγγείλει. Η αύξηση των επιτοκίων –εφ’ όσον καταφέρει να την κάνει- είναι για την FED η μοναδική της νομισματική διέξοδος για να αποκτήσει και πάλι ένα εργαλείο ανάσχεσης στην κρίση χρέους και αποπληθωρισμού, που έρχεται. Από τις επίσημες δηλώσεις της FED υπογραμμίζεται η αβεβαιότητα για το αν το εσωτερικό και το διεθνές περιβάλλον μπορεί να αντέξει σε ενα τέτοιο σόκ, όπως το 1981 – 82 από τον Πολ Βόλκερ.
Ταυτόχρονα όμως στο διεθνές περιβάλλον έχει προστεθεί και ένας νέος παράγοντας που θα μπορούσε να κάνει τον εφιάλτη πραγματικά αγνώστων διαστάσεων, η Κίνα. Πρέπει να θυμίσουμε ότι από το 2008 και μετά και με τα αμερικάνικα επιτόκια σχεδόν στο μηδέν, η Κίνα είχε προσπαθήσει και είχε καταφέρει να κρατήσει την ισοτιμία του Γουαν με το δολλάριο σχετικά σταθερή μέσα σε μία ζώνη αυξομείωσης της ισοτιμίας που είχαν διασφαλίσει τις διεθνείς συναλλαγές τόσο τις συναλλαγματικές όσο και τις εμπορικές και τραπεζικές. Κάποιοι οικονομολόγοι είχαν ερμηνεύσει αυτήν την σταθερότητα σαν μία σκιώδη νομισματική ένωση μεταξύ ΗΠΑ – Κίνας δηλαδή στο ένα τρίτο της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομίας ! Μπορεί αυτό το “περιβάλλον” να αντέξει στην αλλαγή της ισοτιμίας του γουάν με το δολάριο αν οι ΗΠΑ συνεχίσουν να αυξάνουν τα επιτόκια; Θα μπορέσει η Κίνα να κρατήσει αυτήν την ισοτιμία σταθερή; Και αν δεν το κάνει τί θα συμβεί συμβεί στις διεθνείς συναλλαγές εμπορευμάτων, χρέους, συναλλάγματος;
Αυτός ο εφιάλτης, βρίσκεται πίσω από την επιθετικότητα των παρεμβάσεων της ΕΚΤ και την αμηχανία της Fed.
Σ’ αυτήν την ισορροπία τρόμου οι κεντρικοί τραπεζίτες παρ’ όλα αυτά προς το παρόν μοιάζουν να είναι οι μόνοι που μπορούν ακόμα να παίζουν ένα ρόλο στις εξελίξεις εν όψει της επαπειλούμενης επιστροφής του εφιαλτικού… “Βόλντεμορ”.
Τα μέτρα της Fed και της EKT
Η κα Γιέλλεν, πρόεδρος της FED, προχθές προσπάθησε να πείσει τις “αγορές” ότι παραμένει στη γραμμή της σταδιακής επαναφοράς των επιτοκίων σε “φυσιολογικά” επίπεδα, αλλά ταυτόχρονα υποχρεώνεται να παραδεχθεί πως αυτό δεν μπορεί να γίνει με τους ρυθμούς που προέβλεπε. Η μεγαλύτερη ανησυχία της εντοπίζεται στο ότι στο εσωτερικό μέτωπο το να μειώνεται η ανεργία δεν οδηγεί σε αυξήσεις μισθών και σε αποφυγή του αποπληθωρισμού. Στο εξωτερικό μέτωπο αναγνωρίζει ότι το διεθνές περιβάλλον γεμίζει πάλι ισχυρούς κινδύνους…
Με άλλα λόγια έδωσε σήμα στις “αγορές” ότι θα στηρίξει (με πιό αργούς ρυθμούς) το δολάριο, και κατά συνέπεια όσοι παραμένουν δανεισμένοι σ’ αυτό από τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης που προηγήθηκαν –δηλαδή τα δύο τρίτα του πλανήτη– θα χρειασθεί να πληρώσουν ακριβότερα για να ξεχρεώσουν… Που πάει να πεί ότι η έξοδος κεφαλαίων από την περιφέρεια και τις αναπτυσσόμενες αγορές θα συνεχισθεί, η διολίσθηση της ισοτιμίας των νομισμάτων τους θα έχει συνέχεια, οι συνέπειες στις τιμές των εμπορευμάτων δεν θα σταματήσουν.
Αυτό από μια άποψη ήταν καλά “νέα” για τον κ. Ντράγκι ο οποίος μία εβδομάδα ενωρίτερα προκάλεσε την έκπληξη όλων βάζοντας στο τραπέζι σχετικά “νέα” εργαλεία χρηματοδότησης πλάι στα “παλιά”, επιχειρώντας να πείσει τις αγορές πως αυτό που είπε στα μέσα του 2012 ότι θα κάνει δηλαδή “ό,τι κι αν χρειασθεί” εξακολουθεί να να μπορεί… να το κάνει.
Έτσι επιχείρισε ένα βήμα παράκαμψης της αδυναμίας που είχε δείξει στο να μπορεί να χρηματοδοτήσει σχεδόν κατ’ ευθείαν την οικονομία. Η ΕΚΤ έριξε το βάρος της στη δημιουργία καινούργιου χρήματος και δη χρήματος που απευθύνεται αυτήν τη φορά κατευθείαν στις επιχειρήσεις:
•εισήγαγε την αυξημένη αγορά εταιρικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης και αύξησε αυτό το πρόγραμμα με αγορές κατά 20 δισ. ευρώ μηνιαίως σε σχέση με το προηγούμενο (80 δισ. αγορές έναντι 60 δισ. ευρώ μέχρι τώρα).
•έκανε όμως και κάτι άλλο που για ορισμένους μπορεί να αποδειχθεί πιο αποτελεσματικό: ανακοίνωσε ένα τετραετές πρόγραμμα δανεισμού τραπεζών (TLTROs) με την προϋπόθεση ότι τα δάνεια αυτά θα διατεθούν σε επιχειρήσεις και ιδιώτες. Ξεπέρασε όμως και εδώ τις προσδοκίες των αγορών καθώς προβλέπει ότι πέρνοντας τα δάνεια αυτά οι τράπεζες θα πληρώνονται αντί να πληρώνουν επιτόκιο (0,4%) από την ΕΚΤ!
Σε επίπεδο τακτικής, πάντως, ο Ντράγκι “έκαψε” τα δάχτυλα όσων είχαν σορτάρει το ευρώ ποντάροντας στην πτώση του. Πώς το έκανε αυτό παρά το “χρήμα” που έρριξε στην αγορά; Με μία δήλωση ότι δεν θα ακολουθήσει άλλη μείωση του επιτοκίου καταθέσεων overnight (το μείωσε ήδη στο -0,40% από -0,30%). Και το ευρώ αναπήδησε εκεί που είχε αρχίσει να διολισθαίνει… Γιατί το έκανε αυτό ο πρόεδρος της ΕΚΤ αφού είναι περισσότερο από βέβαιο ότι η Ευρωζώνη θέλει περισσότερο και από την ρευστότητα ένα φθηνότερο ευρώ; Γιατί περίμενε με βεβαιότητα ότι η στάση της Fed για το δολάριο θα ευνοούσε τις προσδοκίες του, με άλλα λόγια περίμενε ότι η Γιέλλεν έτσι κι αλλιώς θα έκανε την δουλειά γι’ αυτόν με μία μικρή υστέρηση χρόνου…
Γιαν. Αγγ.
Μια προσέγγιση στη σημασία των μέτρων της FED και της ΕΚΤΜια προσεκτική ανάγνωση των ανακοινώσεων Ντράγκι και Γιέλλεν το τελευταίο δεκαήμερο αναγνωρίζει εύκολα μία κοινή βάση στους επίσημους “συλλογισμούς” των δύο μεγάλων κεντρικών τραπεζών, της EKT και της FED : η διεθνής καπιταλιστική οικονομία διολισθαίνει όσον αφορά τους ρυθμούς ανάπτυξης συμπαρασύροντας τις μεγάλες οικονομίες σε ενα φαύλο κύκλο αρνητικών προσδοκιών που επιδεινώνεται από τις αυξανόμενες ανισορροπίες στο διεθνές νομισματικό σύστημα.Η εκτίμηση αυτή θα αποτελεί την “καρδιά” της ανάλυσης του ΔΝΤ στην Εαρινή του Έκθεση τον ερχόμενο μήνα. Και είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από τις επιθετικές επιλογές ή την αμηχανία των μεγάλων κεντρικών τραπεζών.Η εκτίμηση αυτή έχει ονοματεπώνυμο ακόμα και αν αυτό δεν καταγράφεται σε καμμία δήλωση των κεντρικών τραπεζιτών ή των επίσημων Εκθέσεων: “Χρόνια Στασιμότητα”.Η άποψη που παρά τις επιμέρους διαφορές “ενοποίησε” το Συμβούλιο της ΕΚΤ σε μία “επιθετική” παρέμβαση την περασμένη εβδομάδα, είναι ότι η παγκόσμια οικονομία μαζί και η Ευρωζώνη έχουν αρχίσει να διολισθαίνουν σε μια περίοδο οικονομικής επιβράδυνσης και αποπληθωρισμού, χωρίς εμφανείς εν δυνάμει παράγοντες που να μπορούν να την αναστρέψουν, κάτι που ο τέως υπ. Οικονομικών των ΗΠΑ Larry Summers έχει περιγράψει σε δύο άρθρα του στο πρόσφατο παρελθόν σαν “χρόνια στασιμότητα”, ένα όρο που είχε πρωτο-χρησιμοποιηθεί στην δεκατία του τριάντα.Η Ευρωζώνη… γλιστράει σ’ αυτήν την κατάσταση με όλα τα μέτωπα ανοικτά: προσφυγική κρίση και γεωπολιτικές αναταραχές, πρωτοφανείς εσωτερικές δημοσιονομικές ανισορροπίες, ανισότητες στα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών, κρίση χρέους σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα και την οικονομία συνολικά σε συνθήκες που τύποις μόνο απέχουν από την παγίδα του αποπληθωρισμού.Πολιτικοί και κυβερνήσεις στέκονται αμήχανοι μπροστά στην κρίση και οι μοναδικές “ανατροπές” πολιτικής που θα μπορούσαν να δώσουν μία προσωρινή έστω ανάπαυλα στο αδιέξοδο θα ισοδυναμούσε με την πολιτική αυτοκτονία αυτών που θα το επιχειρούσαν…Από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού η κα Γιέλλεν με τις προχθεσινές δηλώσεις της έκανε εμφανές ότι δεν είναι σε θέση να ανατρέψει την “γραμμή” που δρομολογήθηκε το φθινόπωρο του 2013 από τον προκάτοχό της (Μ. Μπερνάνκι) αλλά ταυτόχρονα δεν μπορεί να την “τρέξει” όσο γρήγορα θέλει και όπως την έχει εξαγγείλει. Η αύξηση των επιτοκίων –εφ’ όσον καταφέρει να την κάνει- είναι για την FED η μοναδική της νομισματική διέξοδος για να αποκτήσει και πάλι ένα εργαλείο ανάσχεσης στην κρίση χρέους και αποπληθωρισμού, που έρχεται. Από τις επίσημες δηλώσεις της FED υπογραμμίζεται η αβεβαιότητα για το αν το εσωτερικό και το διεθνές περιβάλλον μπορεί να αντέξει σε ενα τέτοιο σόκ, όπως το 1981 – 82 από τον Πολ Βόλκερ.Ταυτόχρονα όμως στο διεθνές περιβάλλον έχει προστεθεί και ένας νέος παράγοντας που θα μπορούσε να κάνει τον εφιάλτη πραγματικά αγνώστων διαστάσεων, η Κίνα. Πρέπει να θυμίσουμε ότι από το 2008 και μετά και με τα αμερικάνικα επιτόκια σχεδόν στο μηδέν, η Κίνα είχε προσπαθήσει και είχε καταφέρει να κρατήσει την ισοτιμία του Γουαν με το δολλάριο σχετικά σταθερή μέσα σε μία ζώνη αυξομείωσης της ισοτιμίας που είχαν διασφαλίσει τις διεθνείς συναλλαγές τόσο τις συναλλαγματικές όσο και τις εμπορικές και τραπεζικές. Κάποιοι οικονομολόγοι είχαν ερμηνεύσει αυτήν την σταθερότητα σαν μία σκιώδη νομισματική ένωση μεταξύ ΗΠΑ – Κίνας δηλαδή στο ένα τρίτο της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομίας ! Μπορεί αυτό το “περιβάλλον” να αντέξει στην αλλαγή της ισοτιμίας του γουάν με το δολάριο αν οι ΗΠΑ συνεχίσουν να αυξάνουν τα επιτόκια; Θα μπορέσει η Κίνα να κρατήσει αυτήν την ισοτιμία σταθερή; Και αν δεν το κάνει τί θα συμβεί συμβεί στις διεθνείς συναλλαγές εμπορευμάτων, χρέους, συναλλάγματος;Αυτός ο εφιάλτης, βρίσκεται πίσω από την επιθετικότητα των παρεμβάσεων της ΕΚΤ και την αμηχανία της Fed.Σ’ αυτήν την ισορροπία τρόμου οι κεντρικοί τραπεζίτες παρ’ όλα αυτά προς το παρόν μοιάζουν να είναι οι μόνοι που μπορούν ακόμα να παίζουν ένα ρόλο στις εξελίξεις εν όψει της επαπειλούμενης επιστροφής του εφιαλτικού… “Βόλντεμορ”.Τα μέτρα της Fed και της EKTΗ κα Γιέλλεν, πρόεδρος της FED, προχθές προσπάθησε να πείσει τις “αγορές” ότι παραμένει στη γραμμή της σταδιακής επαναφοράς των επιτοκίων σε “φυσιολογικά” επίπεδα, αλλά ταυτόχρονα υποχρεώνεται να παραδεχθεί πως αυτό δεν μπορεί να γίνει με τους ρυθμούς που προέβλεπε. Η μεγαλύτερη ανησυχία της εντοπίζεται στο ότι στο εσωτερικό μέτωπο το να μειώνεται η ανεργία δεν οδηγεί σε αυξήσεις μισθών και σε αποφυγή του αποπληθωρισμού. Στο εξωτερικό μέτωπο αναγνωρίζει ότι το διεθνές περιβάλλον γεμίζει πάλι ισχυρούς κινδύνους…Με άλλα λόγια έδωσε σήμα στις “αγορές” ότι θα στηρίξει (με πιό αργούς ρυθμούς) το δολάριο, και κατά συνέπεια όσοι παραμένουν δανεισμένοι σ’ αυτό από τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης που προηγήθηκαν –δηλαδή τα δύο τρίτα του πλανήτη– θα χρειασθεί να πληρώσουν ακριβότερα για να ξεχρεώσουν… Που πάει να πεί ότι η έξοδος κεφαλαίων από την περιφέρεια και τις αναπτυσσόμενες αγορές θα συνεχισθεί, η διολίσθηση της ισοτιμίας των νομισμάτων τους θα έχει συνέχεια, οι συνέπειες στις τιμές των εμπορευμάτων δεν θα σταματήσουν.Αυτό από μια άποψη ήταν καλά “νέα” για τον κ. Ντράγκι ο οποίος μία εβδομάδα ενωρίτερα προκάλεσε την έκπληξη όλων βάζοντας στο τραπέζι σχετικά “νέα” εργαλεία χρηματοδότησης πλάι στα “παλιά”, επιχειρώντας να πείσει τις αγορές πως αυτό που είπε στα μέσα του 2012 ότι θα κάνει δηλαδή “ό,τι κι αν χρειασθεί” εξακολουθεί να να μπορεί… να το κάνει.Έτσι επιχείρισε ένα βήμα παράκαμψης της αδυναμίας που είχε δείξει στο να μπορεί να χρηματοδοτήσει σχεδόν κατ’ ευθείαν την οικονομία. Η ΕΚΤ έριξε το βάρος της στη δημιουργία καινούργιου χρήματος και δη χρήματος που απευθύνεται αυτήν τη φορά κατευθείαν στις επιχειρήσεις:•εισήγαγε την αυξημένη αγορά εταιρικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης και αύξησε αυτό το πρόγραμμα με αγορές κατά 20 δισ. ευρώ μηνιαίως σε σχέση με το προηγούμενο (80 δισ. αγορές έναντι 60 δισ. ευρώ μέχρι τώρα).•έκανε όμως και κάτι άλλο που για ορισμένους μπορεί να αποδειχθεί πιο αποτελεσματικό: ανακοίνωσε ένα τετραετές πρόγραμμα δανεισμού τραπεζών (TLTROs) με την προϋπόθεση ότι τα δάνεια αυτά θα διατεθούν σε επιχειρήσεις και ιδιώτες. Ξεπέρασε όμως και εδώ τις προσδοκίες των αγορών καθώς προβλέπει ότι πέρνοντας τα δάνεια αυτά οι τράπεζες θα πληρώνονται αντί να πληρώνουν επιτόκιο (0,4%) από την ΕΚΤ!Σε επίπεδο τακτικής, πάντως, ο Ντράγκι “έκαψε” τα δάχτυλα όσων είχαν σορτάρει το ευρώ ποντάροντας στην πτώση του. Πώς το έκανε αυτό παρά το “χρήμα” που έρριξε στην αγορά; Με μία δήλωση ότι δεν θα ακολουθήσει άλλη μείωση του επιτοκίου καταθέσεων overnight (το μείωσε ήδη στο -0,40% από -0,30%). Και το ευρώ αναπήδησε εκεί που είχε αρχίσει να διολισθαίνει… Γιατί το έκανε αυτό ο πρόεδρος της ΕΚΤ αφού είναι περισσότερο από βέβαιο ότι η Ευρωζώνη θέλει περισσότερο και από την ρευστότητα ένα φθηνότερο ευρώ; Γιατί περίμενε με βεβαιότητα ότι η στάση της Fed για το δολάριο θα ευνοούσε τις προσδοκίες του, με άλλα λόγια περίμενε ότι η Γιέλλεν έτσι κι αλλιώς θα έκανε την δουλειά γι’ αυτόν με μία μικρή υστέρηση χρόνου… Γιαν. Αγγ.
