Ο ρόλος του προλεταριάτου στην Κουβανική Επανάσταση

Morgana Moura Romão – Marcio Lauria Monteiro¹Η Morgana Moura Romão είναι φοιτήτρια ιστορίας στο Universidade Federal Fluminense και ο Marcio Lauria Monteiro είναι καθηγητής ιστορίας στο δημοτικό σύστημα του Niterói. Ο Monteiro έχει ασχοληθεί με το μεταπολεμικό παγκόσμιο τροτσκιστικό κίνημα και κείμενά του έχουν εμφανιστεί και στο περιοδικό Critique.

Η αριστερά σ’ όλο τον κόσμο φαίνεται να συναινεί για τον αγροτικό χαρακτήρα της Kουβανικής επανάστασης και αυτό δεν είναι λάθος. Αυτή η αντίληψη, ωστόσο, παραγνωνίζει, ακόμα και διαγράφει, τον σημαντικό ρόλο που έπαιξε το Κουβανικό προλεταριάτο στην ανατροπή της δικτατορίας του Μπατίστα, στον προσανατολισμό της επανάστασης σε πιο ριζοσπαστικές κατευθύνσεις και στη μετεξέλιξή της προς μια αντικαπιταλιστική διαδικασία. Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο μπλογκ https://acomunarevista.org/blog-2/.

Η πρώτη ημέρα του Ιανουαρίου του 1959 έγραψε ένα νέο και σημαντικό κεφάλαιο για την ιστορία της Λατινικής Αμερικής και του διεθνούς σοσιαλισμού. Την ημέρα αυτή, ένας λαϊκός στρατός υπό την ηγεσία του Φιντέλ Κάστρο και του Κινήματος της 26ης Ιουλίου (M26J)²Το Κίνημα της 26ης Ιουλίου (Movimiento 26 de Julio, M-26-7) ήταν μία επαναστατική ομάδα με ηγέτη τον Κάστρο, που σχεδίασε και πέτυχε το 1959 την ανατροπή του δικτατορικού καθεστώτος του Φουλχένσιο Μπατίστα στην Κούβα. Η ονομασία του προήλθε μετά από μία αποτυχημένη πολεμική επιχείρηση στη Μονκάδα, η οποία έλαβε χώρα στις 26 Ιουλίου 1953.ανέλαβε την εξουσία, ανατρέποντας τη δικτατορία του Φουλχένσιο Μπατίστα³Ο Φουλχένσιο Μπατίστα (Fulgencio Batista Zaldívar, 16 Ιανουαρίου 1901 – 6 Αυγούστου 1973) ήταν Κουβανός στρατηγός, Πρόεδρος και δικτάτορας με την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Υπήρξε ηγέτης της Κούβας κατά τα διαστήματα 1933-1944 και 1952-1959, οπότε και τελικά ανατράπηκε ως αποτέλεσμα της νίκης της Κουβανικής Επανάστασης. στο μικρό νησί της Καραϊβικής που βρίσκεται τόσο κοντά στα σύνορα με τις ΗΠΑ. Το γεγονός αυτό όχι μόνο ενέπνευσε νέες διαδικασίες λαϊκών αγώνων στις περιφερειακές χώρες της Λατινικής Αμερικής, αλλά και προώθησε θεωρητικά και πρακτικά ζητήματα σχετικά με το πώς μια σοσιαλιστική επανάσταση θα διεξαγόταν σε αυτές τις περιοχές, δίνοντας έμφαση στη διάδοση του αντάρτικου ως μορφής πάλης σε πολλές χώρες.

Τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά της, όπως η μικροαστική ηγεσία της, το αντάρτικο κίνημα και το σημαντικό βάρος της αγροτικής εργατικής δύναμης, συνέβαλαν στο γεγονός ότι η αριστερά στον κόσμο φαίνεται να συναινεί για τον αγροτικό χαρακτήρα της Κουβανικής επανάστασης. Ο επίσημος λόγος του ίδιου του καθεστώτος το ενθάρρυνε, παρουσιάζοντας την επανάσταση ως καρπό μιας μικρής και ηρωικής ομάδας νεαρών ανταρτών που βρήκαν υποστήριξη από τη φτωχή αγροτιά σε έναν αγώνα για τη δημοκρατία και την εθνική απελευθέρωση.

Αυτή η αντίληψη, ωστόσο, παραγνωρίζει, ακόμη και διαγράφει, τον σημαντικό ρόλο που έπαιξε το Κουβανικό προλεταριάτο στην ανατροπή του καθεστώτος του Μπατίστα, στην ανάληψη πιο ριζοσπαστικών κατευθύνσεων από την επανάσταση και στη μετατροπή της σε αντικαπιταλιστική διαδικασία. Ακόμη και από Μαρξιστική άποψη, μια αντικαπιταλιστική κοινωνική επανάσταση θα ήταν αδιανόητη χωρίς τη συμμετοχή του προλεταριάτου, επειδή η μεγάλης κλίμακας κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής δεν επιτυγχάνεται απλώς με διάταγμα, με μια ειρηνική αποδοχή της απαλλοτρίωσης από την αστική τάξη της ίδια της της απαλλοτρίωσης.

Πρώτα απ’ όλα, αξίζει να αναφερθεί ότι το αρχικό πρόγραμμα του Κάστρο και του M26J δεν είχε σοσιαλιστικό χαρακτήρα. Αυτά στόχευαν στην ανατροπή της δικτατορίας του Μπατίστα, στην επιστροφή του Συντάγματος του 1940, στην απελευθέρωση της χώρας από το ζυγό του Αμερικανικού ιμπεριαλισμού και στην καθιέρωση μιας περιορισμένης αγροτικής μεταρρύθμισης. Αυτοί οι στόχοι, που αποτελούσαν μέρος των ελάχιστων δημοκρατικών καθηκόντων, καθοδήγησαν την Κουβανική Επανάσταση στην πρώτη φάση της. Δεν είναι λοιπόν περίεργο που τμήματα της Αμερικανικής κυβέρνησης υποστήριξαν αρχικά την πτώση του Μπατίστα, δεδομένης της αυξανόμενης αντιδημοτικότητας και αστάθειάς του, και επιδίωξαν μια συνδιαλλαγή με τη νέα Κουβανική κυβέρνηση, η οποία αρχικά αποτελούνταν από έναν συνασπισμό φιλελεύθερων δημοκρατών, με το M26J να περιορίζεται στον έλεγχο των ενόπλων δυνάμεων.

Παρόλα αυτά, η στρατηγική του M26J δεν απομακρύνθηκε από τον μαζικό αγώνα. Σε αντίθεση με την απόπειρα κατάληψης των στρατώνων της Μονκάδα το 1953, που ήταν μια καθαρά στρατιωτική επιχείρηση, η άφιξη του Γκράνμα⁴Τον Νοέμβριο του 1956, 82 Κουβανοί επαναστάτες επιβιβάστηκαν στο μικρό πλοίο Γκράνμα και έβαλαν πλώρη για την Κούβα για να ξεκινήσουν την Κουβανική Επανάσταση. Η θαλαμηγός, σχεδιασμένη για 12 μόνο επιβάτες υποτίθεται ότι είχε μέγιστη χωρητικότητα 25 ατόμων, έπρεπε επίσης να μεταφέρει καύσιμα για μια εβδομάδα καθώς και τρόφιμα και όπλα για τους στρατιώτες. στην Κούβα το 1956 θα έπρεπε να γίνει παράλληλα με μια γενική απεργία στο Σαντιάγο και τα περίχωρά του, ώστε να αποσταθεροποιηθεί το καθεστώς και να επιτραπεί στους αντάρτες να αναλάβουν την εξουσία. Ήταν μια άμεση έμπνευση από τον τρόπο με τον οποίο η δικτατορία του Χερδάδο Ματσάδο ανατράπηκε το 1933 με μια γενική απεργία της εργατικής τάξης. Η απεργία πράγματι πραγματοποιήθηκε – ωστόσο, μια καταιγίδα εμπόδισε τους αντάρτες να φτάσουν στην ακτή του Σαντιάγο τη συμφωνημένη ημέρα, γεγονός που οδήγησε σε μια σύγκρουση που τους μείωσε σε 22 άτομα και τους ανάγκασε να καταφύγουν στη Σιέρα Μαέστρα, όπου, από το 1955, διεξάγονταν αγώνες από πρόσφατα απαλλοτριωμένους αγρότες.

Εκείνη την εποχή, το καθεστώς του Μπατίστα αντιμετώπιζε ήδη μεγάλη φθορά από των αγώνα των λαϊκών μαζών και σημειώνονταν σημαντικές απεργίες, όπως αυτή των τραπεζικών υπαλλήλων το 1955 και των εργατών στον τομέα της ζάχαρης το 1956 – οι οποίες είχαν τόσο οικονομικά αιτήματα όσο και το αίτημα για τον τερματισμό της δικτατορίας. Η εξάντληση αυτή επιδεινώθηκε περαιτέρω με την αυξανόμενη αστυνομική καταστολή από το 1955 και μετά, η οποία οδήγησε επίσης στην αποξένωση των μεσαίων στρωμάτων – για παράδειγμα, οι εκλογές της 3ης Νοεμβρίου 1958 σημαδεύτηκαν από την αποχή άνω του 80% του πληθυσμού, παρόλο που η ψήφος ήταν υποχρεωτική. Το 1957-58, ακόμη και τμήματα της επιχειρηματικής τάξης της Κούβας και πράκτορες της CIA που συνεργάζονταν με την πρεσβεία των ΗΠΑ ήταν εναντίον του Μπατίστα. Χωρίς αυτή την κατάσταση κρίσης της ηγεμονίας του καθεστώτος του Μπατίστα, οι αντάρτες του M26J δύσκολα θα μπορούσαν να μετατραπούν τόσο γρήγορα από ένα μικρό αγροτικό αντάρτικο σε έναν επαναστατικό στρατό και θα ήταν αδύνατο για έναν τέτοιο στρατό να νικήσει τους 50.000 ένοπλους του Μπατίστα.

Γνωρίζοντας ότι ο στρατιωτικός αγώνας δεν ήταν αρκετός, το M26J δεν σταμάτησε ποτέ τις δραστηριότητές του στις πόλεις, τις οποίες αρχικά συντόνιζε ο Φρανκ Παϊς ⁵Ο Φρανκ Παΐς Γκαρθία (7 Δεκεμβρίου 1934 – 30 Ιουλίου 1957) ήταν Κουβανός επαναστάτης που διεξήγαγε εκστρατεία για την ανατροπή της κυβέρνησης του στρατηγού Μπατίστα στην Κούβα. Ο Παΐς ήταν ο συντονιστής του «αστικού» κινήματος της 26ης Ιουλίου και βασικός οργανωτής στο πλαίσιο του αστικού παράνομου κινήματος, συνεργαζόμενος με τις αντάρτικες δυνάμεις του Φιντέλ Κάστρο, οι οποίες διεξήγαγαν δραστηριότητες στα βουνά της Σιέρα Μαέστρα. Ο Παΐς σκοτώθηκε στους δρόμους του Σαντιάγο ντε Κούβα από την αστυνομία του Σαντιάγο στις 30 Ιουλίου 1957..

Αυτή η δράση στις πόλεις περιελάμβανε διαπραγματεύσεις με τμήματα της φιλελεύθερης αντιπολίτευσης για μια ενιαία δράση κατά του καθεστώτος, απαλλοτριώσεις για τον εφοδιασμό του Επαναστατικού Στρατού και τρομοκρατικές ενέργειες για την αποσταθεροποίηση του καθεστώτος. Δεν περιοριζόταν, ωστόσο, μόνο στο “αντάρτικο πόλης”. Από νωρίς, το M26J οργάνωσε μια παράνομη συνδικαλιστική δύναμη, το Sección Obrera (Εργατικό Τμήμα), το οποίο συντόνιζαν ο Παΐς και ο Αντόνιο Τόρες (Νίκο), και το οποίο πέτυχε παρουσία σε όλες σχεδόν τις συνδικαλιστικές κατηγορίες, οργανώνοντας περίπου 15.000 εργαζόμενους κατά την πτώση του Μπατίστα. Η δράση τους καθοδηγήθηκε τόσο από οικονομικούς λόγους όσο και από την ανάγκη να μπει τέλος στο καθεστώς, καθώς και από την αντίθεση στη συνδιαλλαγή της ηγεσίας της Confederación de Trabajadores de Cuba⁶Η Κεντρική Ένωση Εργαζομένων της Κούβας (CTC) είναι η συνδικαλιστική ομοσπονδία της Κούβας. Ξεκίνησε ως Confederación de Trabajadores de Cuba (Συνομοσπονδία Κουβανών Εργαζομένων) το 1939 και άλλαξε το όνομά της σε Κεντρική Ένωση Κουβανών Εργαζομένων το 1961. (CTC) με τα αφεντικά και τη δικτατορία.

Η δύναμη του Sección Obrera εκφράστηκε με τη λαϊκή αντίδραση στη δολοφονία του Παΐς τον Ιούλιο του 1957, η οποία οδήγησε στο ξέσπασμα γενικής απεργίας στο Σαντιάγο κατά του Μπατίστα, που διήρκεσε πέντε ημέρες και επεκτάθηκε στο Οριέντε, το Καμαγκέι και το Λας Βίλλας. Στην απεργία αυτή συμμετείχαν πολλοί έμποροι και σε ορισμένες περιπτώσεις εργοστάσια καταλαμβάνονταν από τους εργάτες τους.

Τον Απρίλιο του 1958, ποντάροντας και πάλι στη γενική απεργία ως τρόπο ανατροπής του καθεστώτος, το M26J οργάνωσε το Frente Obrera Nacional (Εθνικό Εργατικό Μέτωπο) μαζί με άλλους τομείς της αντιπολίτευσης, αλλά άφησε εκτός το σταλινικό Λαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα (PSP, το “Κομμουνιστικό Κόμμα” της Κούβας), το οποίο ήταν η κύρια αντιπολιτευτική δύναμη στο συνδικαλιστικό κίνημα. Τα μέλη του M26J ήταν εξαιρετικά καχύποπτα απέναντι στο PSP λόγω του ιστορικού της συνεργασίας του με την πρώτη κυβέρνηση Μπατίστα, όταν ήλεγχε την CTC. Η απεργία ήταν ισχυρή στο Σαντιάγο και σε άλλες πόλεις, αλλά απέτυχε σε εθνικό επίπεδο. Ως αποτέλεσμα, το PSP συμπεριλήφθηκε στο Frente, το οποίο μετατράπηκε σε Frente Obrera Nacional Unida (FONU).

Εκτός από τη γενική απεργία του Απριλίου, το 1958 ήταν επίσης μια χρονιά σημαντικών συνδικαλιστικών συναντήσεων που οργανώθηκαν από το M26J και άλλες δυνάμεις της αντιπολίτευσης στα εδάφη που είχαν ήδη απελευθερωθεί από τον Επαναστατικό Στρατό, όπως η εθνική συνάντηση του Sección Obrera και η Πρώτη Εθνική Συνδιάσκεψη των Εργατών Ζάχαρης σε Ελεύθερη Περιοχή. Μεταξύ αυτών των συναντήσεων, αξίζει επίσης να αναφερθεί το συνέδριο των Εργατών στα Όπλα, το οποίο προωθήθηκε από τους τομείς που αποτελούσαν τη FONU, με 110 αντιπροσώπους που εκλέχθηκαν από τη βάση μεταξύ διαφόρων κατηγοριών, συμπεριλαμβανομένων των πιο στρατηγικών, όπως οι αγροτικοί και βιομηχανικοί εργάτες από τον τομέα της ζάχαρης και οι εργάτες από τους τομείς των σιδηροδρόμων, των λιμανιών, της ηλεκτρικής ενέργειας, των ορυχείων, των κατασκευών κ.λπ.

Αυτό το Συνέδριο των Εργαζομένων στα Όπλα έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην προώθηση της γενικής απεργίας της 31ης Δεκεμβρίου-1ης Ιανουαρίου 1959, η οποία εξασφάλισε ότι οι ένοπλες δυνάμεις δεν θα εγκαθίδρυαν καθεστώς συνέχειας μετά την φυγή του Μπατίστα. Σε συνδυασμό με την απεργία αυτή, ο γενικός πληθυσμός κλήθηκε να βγει στους δρόμους και να καταλάβει δημόσιες υπηρεσίες, στρατώνες και αστυνομικά τμήματα, γεγονός που επέτρεψε στον Επαναστατικό Στρατό να φτάσει στην πρωτεύουσα. Το μίσος του λαού για τον Μπατίστα ήταν τόσο μεγάλο που οι ίδιοι οι στρατιώτες του αρνήθηκαν να πολεμήσουν και λιποτάκτησαν σε διάφορα μέρη, ενώ πολλοί εντάχθηκαν στον Επαναστατικό Στρατό, ο οποίος αυξήθηκε από περίπου 400 στρατιώτες στις αρχές του 1958 σε μερικές δεκάδες χιλιάδες μέχρι το τέλος του έτους. Η πτώση του Μπατίστα ήταν, επομένως, το αποτέλεσμα πολύ περισσότερων από την απλή δράση μερικών ανταρτών, όπως προπαγανδίζει ο επίσημος λόγος.

Η διάλυση του στρατού και της αστυνομίας δεν είναι μόνο ένα κλασικό στοιχείο της προλεταριακής επανάστασης, αλλά ένα κρίσιμο βήμα για την επιτυχία της. Από τη στιγμή που ο ένοπλος βραχίονας του αστικού κράτους αντικαταστάθηκε από τον Επαναστατικό Στρατό και τις λαϊκές πολιτοφυλακές, η ραχοκοκαλιά του αστικού κράτους καταστράφηκε. Όσο κι αν η φιλελεύθερη αντιπολίτευση κυριαρχούσε στη νέα επαναστατική κυβέρνηση, η εξουσία βρισκόταν στα χέρια του M26J, και αυτή βασιζόταν σε μια ευρεία λαϊκή μάζα, που ενδιαφερόταν για ριζική αγροτική μεταρρύθμιση στην ύπαιθρο και ουσιαστική βελτίωση των συνθηκών εργασίας στα εργοστάσια και τις επιχειρήσεις.

Η επακόλουθη οικονομική πολιορκία που επιβλήθηκε από τις ΗΠΑ στην Κούβα και ο ριζοσπαστισμός αυτής της λαϊκής μάζας ώθησαν τη διαδικασία πέρα από τους αρχικούς στόχους του M26J, την αποκατάσταση του αστικού συντάγματος του 1940, η οποία έπρεπε να βασιστεί σε έναν τέτοιο ριζοσπαστισμό για να αποτρέψει τη θριαμβευτική επικράτηση της ιμπεριαλιστικής αντεπανάστασης. Αντιμέτωποι με την αντεπαναστατική απειλή, η οποία εκδηλώθηκε πιο έντονα το 1961 με την εισβολή στην Playa Girón⁷Η Playa Girón είναι μια παραλία και ένα χωριό στην ανατολική όχθη της Bahia de Cochinos (Κόλπος των Χοίρων), η οποία βρίσκεται στην επαρχία Matanzas, στη νότια ακτή της Κούβας. Αποτελεί μέρος του δήμου Ciénaga de Zapata. Τον Απρίλιο του 1961, η Playa Girón ήταν ένας από τους δύο τόπους αποβίβασης των θαλάσσιων δυνάμεων των περίπου 1.500 ένοπλων Κουβανών εξόριστων στην εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων, μια αμερικανική προσπάθεια που χρηματοδοτήθηκε από τη CIA για την ανατροπή της νέας Κουβανικής κυβέρνησης του Κάστρο. Επί 72 ώρες, σημειώθηκαν μάχες σε πολλά μέρη της Cienaga de Zapata, με την Playa Girón να είναι η τελευταία εναπομείνασα περιοχή που είχε καταληφθεί από τους εισβολείς. Σήμερα, το Museo Girón είναι ένα μικρό μουσείο αφιερωμένο στην ιστορική εκείνη σύγκρουση., πραγματοποιήθηκε μια ευρεία εκκαθάριση του κρατικού μηχανισμού (ένοπλες δυνάμεις, πολιτική, δικαστική εξουσία, διοικητικός μηχανισμός) και οι ντόπιες και ξένες επιχειρήσεις που σαμποτάριζαν τη νέα κυβέρνηση εθνικοποιήθηκαν σε ολοένα και μεγαλύτερο βαθμό.

Στον αγώνα ενάντια στην αντεπανάσταση, το προλεταριάτο έπαιξε καθοριστικό ρόλο με απεργίες για καλύτερες συνθήκες εργασίας και την επαναπρόσληψη συναδέλφων που απολύθηκαν σε προηγούμενες κινητοποιήσεις, με την κατάληψη των επιχειρήσεων, με την απαίτηση της εθνικοποίησής τους υπό τον έλεγχο των απεργιακών επιτροπών και βγαίνοντας στους δρόμους με μαζικές διαδηλώσεις. Οι μικροί και μεσαίοι αγρότες, ιδίως εκείνοι που είχαν απαλλοτριωθεί από τους γαιοκτήμονες καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950, έπαιξαν επίσης σημαντικό ρόλο καταλαμβάνοντας γη και επιβάλλοντας μια ευρεία αγροτική μεταρρύθμιση. Με αυτό τον τρόπο, η αστική τάξη καταστράφηκε στην Κούβα και το ελεγχόμενο από το M26J καθεστώς ανέλαβε την υπεράσπιση της κοινωνικοποιημένης ιδιοκτησίας ως μορφή επιβίωσης. Το γεγονός ότι τα δημοκρατικά αιτήματα και τα αιτήματα για εθνική απελευθέρωση μπορούσαν να επιτευχθούν στην Κούβα μόνο μέσω της απαλλοτρίωσης του ντόπιου και ιμπεριαλιστικού κεφαλαίου αποτελεί σημαντική απόδειξη της θεωρίας της Διαρκούς Επανάστασης του Λέοντος Τρότσκι, η οποία είχε ήδη επιβεβαιωθεί στη Ρωσία το 1917, με την Επανάσταση των Σοβιέτ.

Παρά το γεγονός ότι είχε χρησιμοποιήσει τον επαναστατικό αγώνα του προλεταριάτου και των αγροτών προς όφελός του, το M26J δεν ήταν πρόθυμο να αφήσει αυτά τα κοινωνικά τμήματα να αναλάβουν τον έλεγχο του καθεστώτος. Η συμμαχία του με το PSP, επομένως, δεν αποσκοπούσε μόνο στην απόκτηση οικονομικής και πολιτικής υποστήριξης από την ΕΣΣΔ, αλλά και στον περιορισμό και την καθοδήγηση της προλεταριακής δράσης, μοιράζοντας με το PSP τον έλεγχο της CTC[ΓΣΕΕ] και των συνδικάτων.

Έτσι, οι απεργιακές επιτροπές και οι πολιτοφυλακές που προέκυψαν από αυτόν τον αγώνα περιορίστηκαν γρήγορα σε συμβουλευτικά όργανα, αν δεν διαλύθηκαν, και ο αυτόνομος αγώνας αποθαρρύνθηκε. Οι Επιτροπές για την Υπεράσπιση της Επανάστασης, που δημιουργήθηκαν το 1960, βοήθησαν στη διοχέτευση της εξέγερσης των πληβείων στον κρατικό έλεγχο και στη νομιμοποίηση του νέου καθεστώτος με ψευδοδημοκρατική επίφαση, ενώ τα πιο ριζοσπαστικά τμήματά τους διώκονταν. Ο σχηματισμός των Organizaciones Revolucionarias Integradas (Ενιαίων Επαναστατικών Οργανώσεων) το 1961 (προκάτοχο του σημερινού ΚΚΚ) ήταν το πρώτο βήμα για την παρεμπόδιση της ύπαρξης άλλων πολιτικών οργανώσεων με την επιβολή του σημερινού μονοκομματικού καθεστώτος.

Έτσι, οι Κουβανοί τροτσκιστές του Partido Obrero Revolucionario (Εργατικό Επαναστατικό Κόμμα) (POR), για παράδειγμα, επειδή υποστήριζαν τη διεθνή επέκταση της επανάστασης και ένα καθεστώς προλεταριακής δημοκρατίας βασισμένο σε μια κυβέρνηση εργατικών συμβουλίων, διώχθηκαν σκληρά και αναγκάστηκαν να διαλύσουν την οργάνωσή τους. (Το κουβανικό POR δεν έχει καμία σχέση με το σημερινό βραζιλιάνικο ή το βολιβιανό POR, που προέρχονται από διαφορετικούς “ιστορικούς κορμούς” του μεταπολεμικού τροτσκισμού: το κουβανικό συνδέθηκε με το λατινοαμερικάνικο γραφείο του Ποσάδα ενώ τα άλλα συνδέονται με τον αείμνηστο Γκιγιέρμο Λόρα). Ακόμα και το M26J, ιδίως το Sección Obrera, είχε εκκαθαριστεί από τα πιο ριζοσπαστικά του τμήματα. Έτσι, μέχρι σήμερα, η κουβανική εργατική τάξη εμποδίζεται να καθορίσει την κατεύθυνση της χώρας, παρά τις σημαντικές κοινωνικές κατακτήσεις που έχει επιτύχει, τις οποίες πρέπει να υπερασπιστεί από την καπιταλιστική παλινόρθωση. Είναι αποκαλυπτικό ότι ο ίδιος ο Γκεβάρα κατέληξε να απομακρυνθεί από το καθεστώς λόγω των όλο και πιο γραφειοκρατικών και αυταρχικών μεθόδων του καθεστώτος, καθώς και λόγω της εγκατάλειψης της προοπτικής διεθνούς επέκτασης της επανάστασης.

Με βάση αυτά τα στοιχεία, δεν είναι δυνατόν να πούμε ότι η Κουβανική Επανάσταση ήταν μια “αγροτική επανάσταση” και ότι ο ηγετικός ρόλος έπεσε σε μια μικρή ομάδα ανταρτών. Η επανάσταση θριάμβευσε μόνο χάρη στην οργάνωση ισχυρών γενικών απεργιών, καταλήψεων εργοστασίων και στη συγκρότηση ενός λαϊκού επαναστατικού στρατού. Είναι επομένως αδύνατο να διαγραφεί η σημασία της εργατικής τάξης που διαμόρφωσε αποφασιστικά αυτή την επανάσταση. Ο ακόμα κυρίαρχος λόγος που ισχυρίζεται ότι η εργατική τάξη δεν είχε κανένα ρόλο στην Κουβανική Επανάσταση, ή ότι ο ρόλος αυτός ήταν δευτερεύων, εξυπηρετεί μόνο τους σκοπούς της γραφειοκρατικής κλίκας που παραμένει στην εξουσία, η οποία εκμεταλλεύεται αμέτρητα προνόμια και εμποδίζει την αυτοδιοίκηση των εργαζομένων. Δεν υπάρχει «σοσιαλισμός σε ένα μόνο νησί». Η ουσιαστική μετάβαση της Κούβας στο σοσιαλισμό θα είναι δυνατή μόνο με το ξέσπασμα νέων προλεταριακών επαναστάσεων σε όλο τον κόσμο και με την κατάληψη της εξουσίας από τα εργατικά συμβούλια. Διαφορετικά, η καστρική γραφειοκρατία θα ανοίξει το δρόμο για την παλινόρθωση του καπιταλισμού, όπως ακριβώς συνέβη στην ΕΣΣΔ μεταξύ 1989 και 1991, ώστε να οδηγήσει εκατομμύρια εργαζόμενους στην πείνα και τη δυστυχία. Ζήτω η Κουβανική επανάσταση και η εργατική τάξη! Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα!

Προτεινόμενη βιβλιογραφία:

ALEXANDER, Robert J. A History of Organized Labor in Cuba. Westport: Praeger, 2002.

CUSHION, Steve. A Hidden History of the Cuban Revolution. How the Working Class Shaped the Guerilla’s Victory. New York: Monthly Review, 2016.

JUST, Stéphane. A revolução proletária e os Estados operários burocráticos. São Paulo: Palavra Editora, 1980.

LISTER, John. Cuba. Radical Face of Stalinism. London: Left View Books, 1985.

MONTEIRO, Marcio Lauria. As revoluções sociais do pós-guerra: algumas reflexões sobre suas dinâmicas, sujeitos políticos e sociais. Trabalho de conclusão de curso (especialização em História das Revoluções e Movimentos Sociais). Universidade Estadual de Maringá, Programa de Pós-graduação em História. Maringá, 2017.

PÉREZ-STABLE, Marifeli. The Cuban Revolution. Origins, Course, and Legacy. New York, Oxford: Oxford University Press, 1999.

WINOCUR, Marcos. Historia social de la Revolución Cubana (1952-1959). Las clases olvidadas en el análisis histórico. Ciudad de Mexico: UNAM, 1989.