του Daniel Mecca
Ο Feyisa Lilesa το ήξερε: όλες οι κάμερες, όλα τα φλας, εστίαζαν πάνω του. Ο Αιθίοπας αθλητής θα διέσχιζε σε λίγο τη γραμμή τερματισμού, σε 02:09:54, στον μαραθώνιο των 42.195 χιλιομέτρων των Ολυμπιακών Αγώνων στο Ρίο. Ήρθε δεύτερος, λίγο πάνω από ένα λεπτό πίσω από το νικητή, τον Κενυάτη Έλιουντ Κιτπσόγκε (02:08:44).
Λοιπόν ναι: Ο Lilesa, ενώ έτρεχε, σήκωσε τα χέρια του, κοίταξε μπροστά, στη συνέχεια στο πλάι, και τα σταύρωσε σαν να τον είχαν δέσει με χειροπέδες. Αργότερα, ο ασημένιος ολυμπιονίκης θα συμπλήρωνε με λόγια την καταγγελία: “Έχω συγγενείς στη χώρα μου που είναι στη φυλακή. Αν μιλάς για δημοκρατία σε σκοτώνουν. Αν γυρίσω πίσω στην Αιθιοπία, ίσως και να με σκοτώσουν ή να με χώσουν στη φυλακή.”
“Έκανα αυτή την κίνηση εξαιτίας της στάσης της κυβέρνησης της χώρας μου απέναντι στους Ορόμο. Τους τελευταίους εννέα μήνες, χίλιοι άνθρωποι έχουν σκοτωθεί”, δήλωσε ο Lilesa, σε συνέντευξη Τύπου μετά τον αγώνα. Μίλησε επίσης, για την υπεράσπιση της εθνοτικής ομάδας των Ορόμο, που πλειοψηφούν στη χώρα του και εναντίον της κυβέρνησης του πρωθυπουργού Hailemariam Desalegn. Κατά τη διάρκεια της περασμένης εβδομάδας, η κυβέρνηση προέβη στην καταστολή μιας ειρηνικής διαμαρτυρίας που κατέληξε με 100 νεκρούς.
Ο Feyisa Lilesa, γεννημένος στη δεύτερη πολυπληθέστερη χώρα της Αφρικής, ανέφερε ακόμα: “Στην Αιθιοπία ζουν 15 εκατομμύρια Ορόμο και η κυβέρνηση μας υποχρεώνει να εγκαταλείψουμε τη γη μας, μας φυλακίζει, μας σκοτώνει. Ζητώ οι δημοσιογράφοι που μιλούν για δημοκρατία να ξέρουν ότι αυτή δεν υπάρχει στη χώρα μου, και ότι τα οικονομικά συμφέροντα στηρίζουν την καταστολή. Είναι πολύ επικίνδυνο να ζει κανείς στη χώρα μου. Μπορεί να χρειαστεί να πάμε αλλού.”
Η εθνοτική ομάδα στην οποία ανήκει ο Lilesa είναι μια από τις μεγαλύτερες της Αφρικής, καθώς επίσης η πιο πληγωμένη. Ο αριθμός των προσφύγων Ορόμο στις γειτονικές χώρες όπως την Σομαλία και την Ερυθραία εκτιμάται σε 2,5 εκατομμύρια. Η συμμαχία του Δημοκρατικού Επαναστατικού Μετώπου των Λαών της Αιθιοπίας (EPRDF) κυβερνά τη χώρα από το 1991. Από τους 547 βουλευτές που αποτελούν το αιθιοπικό Κοινοβούλιο, μόνο ένας ανήκει σε κόμμα της αντιπολίτευσης.
Η Human Rights Watch (HRW), τον περασμένο Ιούνιο, ανέφερε ότι οι Αιθιοπικές δυνάμεις ασφαλείας έχουν σκοτώσει περισσότερους από 400 ανθρώπους, κυρίως διαδηλωτές, και συλλάβει χιλιάδες από τον περασμένο Νοέμβριο, καταστέλλοντας στην Ορόμια τις διαδηλώσεις ενάντια στο επίσημο σχέδιο αρπαγής της γης. Μια έκθεση που δημοσιεύθηκε από την New World Wealth αποκάλυψε ότι ο αριθμός των εκατομμυριούχων αυξήθηκε σε αυτή τη χώρα από οπουδήποτε αλλού στην ήπειρο (El País, 06/11/14).
“Το Ομοσπονδιακό Κογκρέσο των Ορόμο, που αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη εθνοτική ομάδα στην Αιθιοπία, είναι ενάντια στο ‘master plan’ της κυβέρνησης για να επεκτείνει την Αντίς Αμπέμπα (την πρωτεύουσα), και βεβαιώνει ότι 150.000 Ορόμο αγρότες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα εδάφη τους χωρίς αποζημίωση. Ενώ εκατομμυριούχοι όπως ο Tesfakiros πλουτίζουν χάρη στην έκρηξη της αγοράς ακινήτων” (ό.π.). Ο Mulugeta Tesfakiros είναι ο ιδιοκτήτης της κτηματομεσιτικής Muller, δημιουργός μιας εμπορικής αυτοκρατορίας που αποτελείται από εταιρείες logistics, μεταφορών και μεταποίησης των προϊόντων διατροφής. “Είναι απλά ένας σφετερισμός των εδαφών των αυτοχθόνων φυλών που χάνουν τον πολιτισμό και την ταυτότητά τους”, παραπονέθηκε ο μαραθωνοδρόμος αθλητής.
Μια ζωντανή εικόνα
Ο μαραθωνοδρόμος υποτίμησε την πιθανότητα η χειρονομία του να του επιφέρει κυρώσεις από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ), της οποίας το άρθρο 50 του Ολυμπιακού Χάρτη απαγορεύει τις διαδηλώσεις ή πολιτικές διαμαρτυρίες.
Το 1968, οι αφροαμερικανοί δρομείς Tommie Smith και John Carlos αποβλήθηκαν αφού έκαναν στο βάθρο τον χαιρετισμό του black power (“μαύρη δύναμη”) κατά την παραλαβή του χρυσού και χάλκινου μεταλλίου, αντίστοιχα, στους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Μεξικό.
Οι αθλητές, σε μια φλογερή εικόνα που έχει καταγραφεί στην ιστορική μνήμη, κατέβασαν τα κεφάλια τους και σήκωσαν τις ερμητικά κλειστές γροθιές τους, φορώντας μαύρα γάντια. Το 1936, η Ολυμπιακή Επιτροπή δεν προέβη σε καμία κυρωτική δράση κατά των Γερμανών αθλητών που παρέλασαν κατά τη διάρκεια των Αγώνων του Βερολίνου κάνοντας το χαιρετισμό των Ναζί.
Ο Γερμανός δοκιμιογράφος Walter Benjamin είχε πει ότι η εικόνα είναι εκεί όπου ό,τι έχει συμβεί συνδέεται με το παρόν, σαν αστραπή, σε έναν αστερισμό. Με άλλα λόγια, συνόψιζε, κάθε εικόνα είναι η διαλεκτική σε κατάσταση ηρεμίας. Ο Feyisa Lilesa χρησιμοποίησε τη δυνατότητα αναπαραγωγής της εικόνας ως εργαλείο καταγγελίας: μια φωτογραφία, η οποία αυτές τις μέρες κάνει τον γύρο του κόσμου, που επικαλείται ένα καταπιεστικό καθεστώς και τη δύναμη ενός παρελθόντος αγώνα κατά της εισβολής των ευρωπαϊκών δυνάμεων.
22 Αυγούστου 2016
http://www.po.org.ar
Μετάφραση ΝΑΛ
