Με μεγάλη επιτυχία έγινε την Παρασκευή 6 Ιουλίου στον Kήπο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων η εκδήλωση με θέμα: «1941-2016, Χίος –Τσεσμέ -Χαλέπι / Χαλέπι-Τσεσμέ -Χίος, η διπλή όψη των προσφυγικών ροών»
Η εκδήλωση έγινε στα πλαίσια του προγράμματος δράσεων της Ομάδας Συλλογικών Δράσεων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης για το 18 Άνω και του Σωματείου Υποστήριξης του Κοινωνικού και Επιστημονικού Έργου του 18 Άνω για την Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών.
Ο σκοπός της εκδήλωσης ήταν να καταδείξει μέσα από ανέκδοτο ή και άγνωστο στο ευρύ κοινό υλικό έρευνας, την συσχέτιση ανάμεσα στις προσφυγικές ροές που παρατηρήθηκαν κατά την διάρκεια της ναζιστικής κατοχής από την Χίο και άλλα νησιά του Αιγαίου προς την Μέση Ανατολή και τις σύγχρονες προσφυγικές ροές που ακολουθούν την αντίστροφη πορεία.
Συγκλονίζει η διαπίστωση των κοινών μαρτυριών και ομοιοτήτων που δείχνουν οι ιστορίες των προσφύγων του τότε και του σήμερα.
Το καλωσόρισμα στην εκδήλωση έγινε από την πρώην δ/ντρια του 18 ΑΝΩ, Κατερίνα Μάτσα η οποία και αναφέρθηκε στην συνειδητή επιλογή της Ομάδας Συλλογικών Δράσεων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης για το 18 Άνω και του Σωματείου Υποστήριξης στο Κοινωνικό και Επιστημονικό Έργο του 18 Άνω να καταπιαστούν ακριβώς με αυτή την συσχέτιση ανάμεσα στις δύο ιστορικές εποχές της προσφυγιάς και την πάλη ενάντια στις εξαρτήσεις.
Στην εκδήλωση αυτή:
• Έγινε προβολή για πρώτη φορά της βιντεοσκοπημένης προφορικής μαρτυρίας του Θοδωρή Γιαννίρη 96 ετών, από το Πυργί Χίου που έκανε το ταξίδι Χίος –Τσεσμέ -Μέση Ανατολή την εποχή της κατοχής για να σωθεί, παρουσία της οικογένειάς του που παραχώρησε ευγενικά την άδεια για την προβολή, με κάμεραμαν τον νέο και ανερχόμενο ντοκιμαντερίστα Στάθη Γαλαζούλα, που έκανε την λήψη και το μοντάρισμα του υλικού. Ο Θοδωρής Γιαννίρης, που κατοικεί στο Χαϊδάρι Αττικής, βρέθηκε ως πρόσφυγας το 1941 από την Χίο, στον Τσεσμέ, και από εκεί στην Παλαιστίνη και μετά στην Αίγυπτο όπου και κατατάχτηκε στον ανασυγκροτημένο Ελληνικό στρατό της εξόριστης κυβέρνησης. Με αυτή την ιδιότητα συμμετείχε στο δημοκρατικό κίνημα του ΕΑΜ του ελληνικού πολεμικού στόλου κατά των Βρετανών, όπου και συνελλήφθη και μαζί με χιλιάδες ακόμη Έλληνες στρατιώτες στάλθηκε κρατούμενος για δύο χρόνια στην έρημο, «στα σύρματα», όπως λέγανε τότε, πριν τους επιτραπεί να γυρίσουν πίσω στην Ελλάδα μετά την απελευθέρωση το 1944.
• Έγινε προβολή για πρώτη φορά στην Ελλάδα ντοκουμενταρισμένων βιντεοσκοπημένων αφηγήσεων Σύρων, Ιρακινών και Αφρικανών προσφύγων, αντρών, γυναικών, παιδιών που βρέθηκαν εγκλωβισμένοι στην Χίο, που έκαναν το ταξίδι από την Μέση Ανατολή προς Τσεσμέ και Χίο για να σωθούν (2015-2017)
• Διαβάστηκαν από μέλη της Συνέλευσης των Συλλογικών Δράσεων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης για το 18 Άνω, με την μορφή θεατρικού αναλογίου, και με επιμέλεια της ηθοποιού-εκπαιδευτικού Χριστίνας Λυκοτσέτα, αποσπάσματα από το βιβλίο του Χιώτη συγγραφέα, Γιάννη Μακριδάκη «Συρματένιοι – Ξεσυρματένιοι» (εκδ. ΕΣΤΙΑ) με ιστορίες Χιωτών προσφύγων στη Μέση Ανατολή την εποχή της κατοχής, καθώς επίσης και αποσπάσματα από τα προσωπικά ημερολόγια ασυνόδευτων ανήλικων προσφύγων που εγκλωβίστηκαν στην Ελλάδα (ειδική εκδ. Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ – 2017). Αν εξαιρέσει κανείς την διαφορά ανάμεσα στην χιώτικη ντοπιολαλιά στην οποία έχει καταγραφεί με ζωντανό τρόπο από τον Γιάννη Μακριδάκη η διήγηση των Χιωτών, και στην τρέχουσα καθομιλουμένη στην οποία μεταφράστηκαν τα ημερολόγια των ασυνόδευτων ανηλίκων από την Μέση Ανατολή, δύσκολα θα καταλάβαινε κανείς τις διαφορές στις ιστορίες τους, που περιγράφουν κοινά βιώματα προσφυγιάς, κοινές εμπειρίες πόθους, όνειρα κι ελπίδες για το μέλλον.
• Έγιναν τρεις παρεμβάσεις εργαζομένων και αλληλέγγυων με βιωματικές εμπειρίες μέσα από την δράση τους στην Χίο στις δομές φιλοξενίας προσφύγων το διάστημα 2015-2017.
Η πρώτη από την Ισπανίδα ψυχολόγο, Άννα-Μαρία Μεσιέρ η οποία αναφέρθηκε ιδιαίτερα στις νέες μορφές ψυχικών ασθενειών των προσφυγικών πληθυσμών ως αποτέλεσμα των ιδιαίτερων συνθηκών που αντιμετωπίζουν στο παρατεταμένο ταξίδι κάτω από αντίξοες συνθήκες, όπως π.χ. το λεγόμενο «Σύνδρομο του Οδυσσέα». H εισηγήτρια παρουσίασε περιληπτικά ορισμένα συμπεράσματα από την έρευνά της που γίνεται αυτήν την εποχή για το θέμα και που θα μπορεί κανείς να τα διαβάσει σε προσεχές τεύχος των «Τετραδίων Ψυχιατρικής».
Η δεύτερη εισήγηση ήταν από την ηθοποιό-εκπαιδευτικό Χριστίνα Λυκοτσέτα που εξιστόρησε με πολύ μεταδοτικό τρόπο, την καθημερινότητα που αντιμετωπίζουν τα μικρά ανήλικα παιδιά, ασυνόδευτα και μη, στις εγκαταστάσεις-κολαστήρια της Χίου, όπως την ΒΙΑΛ και την Σούδα. Στο τέλος έδωσε και μερικές ζωντανές εικόνες που καταδεικνύουν την τραυματισμένη ψυχοσύνθεση των παιδιών με την προβολή επιλεγμένων ζωγραφιών που έχουν φτιάξει τα ίδια τα παιδιά.
Η τρίτη εισήγηση έγινε από τον νομικό Νίκο Σούζα, ο οποίος αναφέρθηκε περισσότερο σε μερικά βασικά συμπεράσματα και τάσεις που έχουν καταγραφεί από την πορεία εξέτασης των αιτήσεων ασύλου των προσφύγων. Όπως χαρακτηριστικά σημείωσε, η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας εκτός από αντιδραστική και αντιδημοκρατική, είναι και εντελώς αποτυχημένη ως προς τους στόχους που η ίδια έθεσε.
Ακολούθησε διάλογος, με ερωτήσεις και τοποθετήσεις από τον κόσμο που παρακολουθούσε την εκδήλωση.
Ανάμεσα στους παραβρισκόμενους, εκτός από την οικογένεια του Θοδωρή Γιαννίρη, βρέθηκαν εργαζόμενοι και θεραπευτές στο 18ΑΝΩ, καλλιτέχνες, εργαζόμενοι σε διάφορες δομές του προσφυγικού, η πρόεδρος του Συλλόγου Πυργουσών Αττικής κ. Μαρία Μπρη-Παπαμακάριου κ.ά.
Γ. Χλ.
