O εφιάλτης είναι εδώ!
Επτά χρόνια από την κρίση που ξέσπασε το 2008 με αφορμή τα αμερικάνικα παράγωγα στα στεγαστικά δάνεια και την κατάρρευση της μεγάλης επενδυτικής τράπεζας Lehman Brothers, ο καπιταλιστικός εφιάλτης αποδεικνύει ότι ποτέ δεν έφυγε.
Όπως έδειξε ο Αυγουστιάτικος σεισμός στις διεθνείς αγορές, αφ’ ενός η αδύναμία του κινέζικου μοντέλου να συντηρήσει τους ρυθμούς “ανάπτυξης” και τον ρόλο του στην τροφοδοσία του αμερικάνικου χρέους και αφ’ ετέρου η απόφαση της αμερικάνικης κεντρικής τράπεζας (Fed) να ανατρέψει την νομισματική της πολιτική, πυροδοτούν τις άλυτες αντιφάσεις της κρίσης που σοβεί με ανεξέλεγκτες συνέπειες.
Η Fed είτε την επόμενη εβδομάδα, είτε τον Δεκέμβριο, ετοιμάζεται να αυξήσει τα επιτόκια αποσύροντας το βασικό “εργαλείο”, με το οποίο προσπάθησε να στήσει τα αναχώματα στην κρίση που ξέσπασε το 2007 – 2008. Η “απόσυρση” αυτή έχει αρχίσει σταδιακά από την άνοιξη του 2013 όταν ο κ. Μπεν Μπερνάνκι άρχισε να μιλά για την ανάγκη σταδιακής διακοπής των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης που ξεκίνησαν από το 2010 – 2011.
Όταν η “απειλή” Μπερνάκι άρχισε να υλοποιείται από την διάδοχό του, την κα Γιέλλεν, στις αρχές του 2014, τα πρώτα συμπτώματα άρχισαν να προκαλούν σεισμούς στις αναδυόμενες οικονομίες καθώς οι διεθνείς αγορές κεφαλαίων άρχισαν να ετοιμάζονται για την “μεγάλη έξοδο” από αυτές. Οι “καμπάνες” άρχισαν να χτυπάνε για οικονομίες που μέχρι τότε φάνταζαν σαν οι “μηχανές” της παγκόσμιας ανάπτυξης, όπως η Βραζιλία, η Κίνα, η Ρωσία και οι μεγάλες αναδυόμενες οικονομίας της Ασίας.
Τα πρώτα σημάδια των συνεπειών της σταδιακής διακοπής των επενδυτικών ροών κεφαλαίου προς την Κίνα φάνηκαν από το 2014. Οι πιο αδύναμοι, όπως η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ν. Αφρική και η Τουρκία, ήδη από το 2014 άρχισαν να πιέζονται ασφυκτικά σε συναλλαγματικό επιπεδο καθώς οι τιμές των εμπορευμάτων προεξοφλούσαν τις συνέπειες από την σταδιακή διακοπή της τροφοδοσίας από τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης και τις συνέπειες στην παγκόσμια οικονομική επιβράδυνση που επέστρεφε σαν φαύλος κύκλος στις εξαγωγικές αναπτυσσόμενες οικονομίες.
Οταν το 2015 η Fed επιβεβαίωσε την πρόθεσή της όχι μόνο να διακόψει τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης αλλά και να προχωρήσει σε αύξηση των επιτοκίων, ο φαύλος κύκλος επιταχύνθηκε πυροδοτώντας όλες τις “φούσκες” στο εσωτερικό του κινέζικου οικονομικού “θαύματος”.
Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο στο δεύτερο τρίμηνο φέτος οι έξοδος κεφαλαίων από την κινέζικη οικονομία ξεπέρασαν τα 220 δισ. δολ. Η πίεση στην κινέζικη οικονομία μεταδόθηκε πολύ γρήγορα στους “τροφοδότες” της με πρώτες ύλες, χτυπώντας από δύο μεριές το ύψος των τιμών και τον όγκο των εξαγωγών που μπορούσε να απορροφήσει η κινέζικη παραγωγική μηχανή. Η “έξοδος” αυτή έχει απότομα διευρυνθεί από όλες τις αναπτυσσόμενες οικονομίες καθώς η προοπτική αύξησης των αμερικάνικων επιτοκίων σημαίνει αύξηση του κόστους εξυπηρέτησης ενός χρέους που ξεπερνά τα 9 τρισ. δολάρια!
Το “επεισόδιο” του Αυγούστου δεν ήταν παρά η προειδοποίηση για το τσουνάμι που έρχεται με αφορμή που θα εκδηλωθεί είτε στην Ουάσιγκτον με την ανακοίνωση της αύξησης των αμερικάνικων επιτοκίων είτε στα χρηματιστήρια της Σαγκάης και του Χογκ Κόγκ από το σπάσιμο της τερατώδους χρηματοπιστωτικής φούσκας.
Το ενδεχόμενο να ξεκινήσει η αύξηση των αμερικάνικων επιτοκίων την επόμενη εβδομάδα, κατά ορισμένους αναλυτές, έχει μάλλον απομακρυνθεί μετά το σοκ του Αυγούστου. Κάποιοι περισσότερο προσεκτικοί υποστηρίζουν ότι η Fed αποκλείεται να αυξήσει τα επιτόκια αν δεν βεβαιωθεί με απόλυτο τρόπο ότι η αμερικάνικη οικονομία έχει πάρει χωρίς επιστροφή την πάνω βόλτα και αυτό δεν έχει ακόμα υπάρξει σαν βεβαιότητα…
Στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, πάντως, σιωπηρά ετοιμάζονται να αυξήσουν και το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης και την διάρκειά του αν οι εξελίξεις πάρουν τις διαστάσεις που τον Αύγουστο φάνηκε ότι μπορούν να πάρουν. Οι κεντρικοί τραπεζίτες τις τελευταίες ημέρες στην Ευρώπη βγαίνουν με δηλώσεις να βεβαιώσουν ότι η ΕΚΤ θα κάνει ότι χρειασθεί για να προλάβει ανεξέλεγκτες καταστάσεις…
Το συμπέρασμα όμως από όλα αυτά είναι ότι η καπιταλιστική κρίση κι ο εφιάλτης που άνοιξε το 2008 δεν έχει φύγει. Eπιπλέον, τα “εργαλεία” που χρησιμοποιήθηκαν μέχρι τώρα και βασικά τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης (δηλαδή το τύπωμα χρήματος) έχουν εξαντλήσει την αποτελεσματικότητά τους. Κι ακόμη, πολύ περισσότερο, κάθε απόπειρα να σταματήσουν να τα χρησιμοποιούν, όπως πάει να γίνει τώρα με την Fed, αναζωπυρώνει αμέσως τις φωτιές που άναψαν και καίνε από το 2008 μέχρι και σήμερα…
Γ. Aγγ.
