της Μαργαρίτας Κουτσανέλλου
Τις τελευταίες ημέρες εκτυλίσσεται για πολλοστή φορά μπροστά στα εμβρόντητα παρόλα αυτά, μάτια μας, μία τεράστιας κλίμακας οικολογική, οικονομική και κοινωνική καταστροφή με αιτία τις ανεξέλεγκτες πυρκαγιές που απανθρακώνουν σε όλη τη χώρα κάθε υλικό της στοιχείο, δάση, σπίτια, ζώα, καλλιέργειες. Από το μυαλό όλων περνά το εύλογο ερώτημα:
«Μα καλά, τι γίνεται τώρα; Πώς είναι δυνατόν στη σύγχρονη εποχή, με τα τεχνολογικά μέσα και την τεχνογνωσία που υπάρχει, να βρισκόμαστε έκθετοι, χωρίς καμία πραγματική πρόληψη και να γινόμαστε παρανάλωμα του πυρός χωρίς καμία στην πραγματικότητα δυνατότητα άμυνας, ενώ οι πολιτικοί και διοικητικοί εκπρόσωποι του κράτους να σηκώνουν απλώς τους ώμους, λέγοντάς μας εμμέσως πλην σαφώς, ότι πλέον έτσι έχουν τα πράγματα και καλό θα ήταν να το πάρουμε απόφαση. Να μας λένε δηλαδή, ότι στο εξής αυτή είναι η κανονικότητα και δεν μπορεί να γίνει τίποτα περισσότερο, από αυτό που ήδη κάνουν, δηλαδή να αφήνουν στο έλεος της πύρινης καταστροφής τη χώρα, εκκενώνοντας απλώς τις πληττόμενες από τη φωτιά περιοχές, από τους κατοίκους της».
Η θεωρία του “Τhere is no alternative (ΤΙΝΑ) – Δεν υπάρχει εναλλακτική” βλέπουμε να πλασάρεται, με θράσος που σοκάρει, από τους εκπροσώπους του Μνημονιακού Κράτους, σε κάθε πτυχή της ατομικής ύπαρξής μας, ως μέλη του κοινωνικού συνόλου. Ενός Κράτους που με τους ευφημιστικούς προσδιορισμούς που συστηματικά επινοεί για να σερβίρει στους πολίτες τις πιο απάνθρωπες πολιτικές στρατηγικές του, περιγράφει το νέο αυτό δόγμα για τη λειτουργία του, με τον όρο «επιτελικό». Αλήθεια, τι είναι τελικά αυτό το αποτελεσματικό, μικρό, ευέλικτο και επιτελικό κράτος; Για ποιους τελικά είναι αποτελεσματικό, πρέπει να αναρωτηθούμε. Πώς επηρεάζει κάθε πτυχή της ζωής μας και κατά πόσο τελικά λειτούργησε «αποτελεσματικά» ή όχι και στην περίπτωση των πρόσφατων πυρκαγιών;
Η απάντηση στο εύλογο ερώτημα είναι πως «ναι»! Το Κράτος, όσο και αν ακούγεται παράδοξο, λειτούργησε αποτελεσματικά στο θέμα των πρόσφατων πυρκαγιών, γιατί το επιτελικό Κράτος αυτό ακριβώς το σχέδιο έχει και αυτό το ρόλο θέλει να κρατήσει για τον εαυτό του! Η στρατηγική του επιτελικού κράτους είναι να αποσύρεται όλο και περισσότερο από την κρατική ευθύνη, αποσυλλογικοποιώντας τις κοινωνικές υποθέσεις και εναποθέτοντας αυτές στα άτομα, ως ατομική ευθύνη. Παραπέμπει έτσι, τα άτομα – πολίτες για τις “ατομικές” υποθέσεις τους στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Τι είναι αυτό που δεν ξέραμε;
Στο «σύγχρονο, επιτελικό» κράτος, η έννοια του δημόσιου συμφέροντος, η οποία ως αξία και δόγμα αποτελούσε μέχρι τα τώρα τη δικαιολογητική βάση για την “εκχώρηση” της εξουσίας από τους πολίτες στο αστικό Κράτος, εγκαταλείπεται συστηματικά και βάσει προμελετημένου και με την απαιτούμενη θεωρητική στήριξη σχεδίου, από τους έχοντες την πολιτική εξουσία. Όπως γνωρίζουμε, η θεωρία για την κρατική οργάνωση των αστικών πολιτευμάτων, μιλά για το δημόσιο συμφέρον, το οποίο είναι το κοινό συμφέρον με υποκείμενο το λαό που είναι οργανωμένος με την έννομη τάξη σε κράτος. Το δημόσιο συμφέρον δεν είναι στην πραγματικότητα βέβαια παρά μόνο η ηθικοποίηση της ύπαρξης του Κράτους, το οποίο στην πραγματικότητα ένα σκοπό έχει μόνο, να προστατεύει με τις δυνάμεις καταστολής -στρατό, αστυνομία, φυλακές- την κυρίαρχη τάξη από την απειλή ανατροπής της από τους κυριαρχούμενους. Αυτό βέβαια είναι αντικείμενο μιας άλλης συζήτησης.
Παρόλα αυτά, στο πλαίσιο λειτουργίας αυτού του κράτους, υπάρχει το δημόσιο ταμείο που υποτίθεται ότι συγκροτείται για το δημόσιο συμφέρον και η διαχείρισή του γίνεται από τις κυβερνήσεις και τη δημόσια διοίκηση που λειτουργεί υπό τις εντολές της.
Οι νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις έχουν ξεκάθαρο όραμα για το ρόλο και τη λειτουργία του κράτους. Στη χώρα μας το διαπιστώνουμε με τον πιο σκληρό τρόπο εδώ και δέκα χρόνια. Με τις πρόσφατες πυρκαγιές αντιλαμβανόμαστε πλέον όλοι, μέχρι πού είναι ικανό το «επιτελικό» κράτος να φτάσει για να υπηρετήσει αυτό το νέο δόγμα, το οποίο αντικαθιστά σε κάθε πτυχή της κοινωνικοοικονομικής ζωής την αρχή της υπηρέτησης του δημόσιου συμφέροντος πάνω στο οποίο δομήθηκαν τα σύγχρονα αστικά κράτη, με την αρχή της υπευθυνοποίησης των πολιτών. Αυτών που προηγουμένως το Κράτος αναγνώριζε απέναντί τους υποχρεώσεις ως “αντάλλαγμα” για να παραμένουν κυβερνήσιμοι (υπήκοοι). Κατ’ αυτή την έννοια, το δημόσιο ταμείο απαλλάσσεται από την ευθύνη να δαπανά για το δημόσιο συμφέρον!
Ένα ακόμα TINA (there is no alternative) λοιπόν, εδραιώνεται μπροστά στα έντρομα μάτια μας. Εκτός από τη φτώχεια, την ανέχεια, την ανεργία, την αρρώστια, την πανδημία, πλέον στο «δε γίνεται αλλιώς» προστίθεται και η παράδοσή μας στις φλόγες.
Με την επίκληση της πράγματι υφιστάμενης κλιματικής αλλαγής, την οποία οι ίδιες πολιτικές ασυδοσίας του παγκόσμιου καπιταλισμού έχουν προκαλέσει, επιστρατεύουν κάθε είδους «αυθεντία» του ιδεολογικού δόγματος της “ατομικής ευθύνης” για να εμφανίσουν φυσιολογική και αναπόφευκτη την απόσυρση στην ουσία του κράτους από την αποστολή του να υπηρετήσει το δημόσιο συμφέρον που είναι μεταξύ άλλων, η αποτελεσματική πρόληψη και έγκαιρη καταστολή των πυρκαγιών.
Πυρκαγιές, οι οποίες ούτε αιφνίδιες είναι, ούτε αδύνατον να ελεγχθούν είναι και ο κρατικός προϋπολογισμός θα έπρεπε να τις λαμβάνει υπόψη στο σχεδιασμό του, ως μετά βεβαιότητας και μάλιστα σπουδαίο, επερχόμενο άμεσο κίνδυνο. Δεν το πράττει όμως! Βλέπουμε να μη συμβαίνει καθόλου αυτό, αλλά το αντίθετο. Σαν να έλειψε η κοινή λογική από αυτούς που φέρουν την ευθύνη και τους έχει παραχωρηθεί η εξουσία να διαχειρίζονται τα δημόσια ταμεία.
Ποιος αλήθεια από εμάς, στη σφαίρα της δικής του ευθύνης, για το σπίτι που ζει και τα περιουσιακά στοιχεία που διαθέτει για να βιοπορίζεται – ζώα, χωράφια, καλλιέργειες, υποδομές – θα εφείδετο πόρων προκειμένου να προστατέψει τα επαπειλούμενα μετά βεβαιότητας υλικά στοιχεία που του επιτρέπουν να επιβιώνει; Και όμως… Οι νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις και οι υποταγμένες στους νόμους της ελεύθερης οικονομίας και της αγοράς, άλλο κράτος οραματίζονται, άλλο κράτος δομούν, σε άλλο κράτος καθημερινά και με όλους τους τρόπους μεταλλάσσουν αυτό που μέχρι σήμερα ξέραμε ότι υπάρχει για να υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον.
To Κράτος στη σύγχρονη μορφή του, το επιτελικό όπως αυτοπεριγράφεται, ιδιαίτερα υπό τη μπαγκέτα των μνημονιακών κυβερνήσεων, όλων των τάσεων, συμμαχιών και «μειγμάτων πολιτικής», από τη Νέα Δημοκρατία έως βεβαίως και το ΣΥΡΙΖΑ, ΔΕΝ λειτουργεί για το δημόσιο συμφέρον.
Παρά τις διακηρύξεις του, δεν υπάρχει (και αυτό πρέπει να συνειδητοποιηθεί απ’ όλους μας), για να υπηρετεί καθέναν από εμάς˙ τα φυσικά πρόσωπα που απαρτίζουν το λαό και τα οποία υποτίθεται ότι στο πλαίσιο της αστικής δημοκρατίας εκλέγουν σε τακτά χρονικά διαστήματα, τους εκπροσώπους τους για να διαχειριστούν το δημόσιο προϋπολογισμό υπέρ του δημοσίου συμφέροντος!
Πίσω από το νομικό πρόσωπο του αστικού Κράτους, (στη μία ή την άλλη του μορφή, και σήμερα ως «σύγχρονο, επιτελικό») δεν κρύβονται παρά άνθρωποι – φυσικά πρόσωπα που κάθε φορά παίρνουν την εξουσία μέσω του αστικού κοινοβουλευτικού συστήματος στο όνομα του λαού, για να την ασκήσουν όμως υπέρ των συμφερόντων της τάξης τους, της ολιγαρχίας του πλούτου. Ο λαός υποτίθεται ότι είναι ο κυρίαρχος, χωρίς ποτέ πραγματικά όμως αυτό να ισχύει. Αν ίσχυε αυτό, προτεραιότητα στη διαχείριση του δημόσιου ταμείου θα δινόταν στις ανάγκες του λαού. Είναι ολοφάνερο πλέον στα μάτια όλων μας, πως οι άνθρωποι του επιτελικού κράτους με επικεφαλής τις κυβερνήσεις του πράττουν το ακριβώς αντίθετο!
Τα σύγχρονα αστικά Κράτη δομούν το δίκαιό τους με τρόπο ώστε όλο το σύστημα, η εκτελεστική εξουσία, οι άνθρωποι της κυβέρνησης και της δημόσιας διοίκησης, να δουλεύουν στην πραγματικότητα για τα συμφέροντα των νομικών προσώπων και οντοτήτων και μάλιστα αυτών που έχουν σκοπό τους το κέρδος, τα οποία αν και κανένα πολιτικό δικαίωμα δεν διαθέτουν, παρόλα αυτά κυβερνάνε τη χώρα και τον κόσμο! Το βλέπουμε τώρα και με τις πυρκαγιές. Πριν καλά-καλά σβήσουν τα λαμπαδιασμένα δάση, ο ανεκδιήγητος πρωθυπουργός Μητσοτάκης αυτού του περιβόητου επιτελικού κράτους βγήκε να ανακοινώσει χασκογελώντας ότι την ανάνηψη των δημοσίων δασών θα αναλάβουν ως νονοί, οι ιδιωτικές επιχειρήσεις! Σαν να λέμε, «για τη φουκαριάρα τη μάνα τους», οι εταιρείες των ιδιωτών θα αναλάβουν το βάρος της υπηρέτησης του δημοσίου συμφέροντος…
Εννοείται βέβαια, πως πίσω από αυτά τα νομικά πρόσωπα, υπάρχουν άνθρωποι, οι οποίοι κινούν τα νήματα, καθοδηγούν και δίνουν εντολές στο πολιτικό προσωπικό, το οποίο κατά τ’ άλλα εκλέγεται από και για το λαό! Πρόκειται για πολιτική εξαπάτηση ολκής που η συνειδητοποίησή της από τους εξαπατώμενους, μόνο επαναστατικές διεργασίες μπορεί να προκαλέσει.
Με αυτό το δόγμα να κυριαρχεί, οι βασικές κοινωνικές ανάγκες που αφορούν όλα τα μέλη της κοινωνίας, τα οποία μέλη θα έπρεπε λογικά να υπηρετεί το κράτος με το δημόσιο ταμείο στη διάθεσή του, αξιολογούνται διαφορετικά και αλλάζουν προτεραιότητα. Ασφάλεια, υγιεινή και υγεία, διατροφή, παιδεία, συγκοινωνία, επικοινωνία, εργασία, προστασία του περιβάλλοντος, ασφαλιστικό σύστημα εμφανίζονται ως ανεπιθύμητο φορτίο για το Κράτος, το οποίο υιοθετεί τις αρχές λειτουργίας της επιχείρησης. Σαν ένας κοινός επιχειρηματίας, το Κράτος λογαριάζει ως ζημία και κόστος ό,τι πρέπει να δαπανηθεί για το δημόσιο συμφέρον, αρνούμενο ότι έχει ευθύνη γι αυτό.
Αποσύρεται από ό,τι ενδιαφέρει το σύνολο, όπως και στην περίπτωση της πρόληψης και προστασίας από τις πυρκαγιές. Παραδίδει τους πολίτες του στις εταιρείες, οι οποίες γίνονται οι ίδιες και τυπικά το κράτος όλο και περισσότερο. Ο δημόσιος χώρος συρρικνώνεται, καταστρέφεται, απαξιώνεται. Η ιδιωτική σφαίρα γιγαντώνεται, θεοποιείται, κυριαρχεί. Γίνεται η ίδια Κράτος (και επισήμως και ανεπισήμως) και τελικά όπως στην περίπτωση του COVID19, έτσι και οι πυρκαγιές μετατρέπονται σε ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΓΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ!
Η ελληνική Διοίκηση υποταγμένη και αυτή στο νεοφιλελεύθερο δόγμα αλλάζει ολοταχώς. Το δίκαιο του ανταγωνισμού, υπό τη βαρύνουσα επίδραση και της κοινοτικής νομοθεσίας, επικρατεί. Η μετάλλαξη αυτή του κράτους δεν αφορά μόνο στο δίκαιο, αφορά κυρίως και πριν από τις αλλαγές αυτές, στην ίδια του την κουλτούρα. Πλέον, το Κράτος δεν αποδέχεται στην πράξη το δημόσιο συμφέρον ως λόγο της ύπαρξής του. Το επικαλείται υποκριτικά, αλλά άλλα υλοποιεί. Δεν αναγνωρίζει ότι στη διανομή του προϋπολογισμού του πρέπει να πρυτανεύουν οι κοινωνικές ανάγκες. Ξεκινάει ακόμα με τη συρρίκνωση των εσόδων του κράτους. Υποτίθεται ότι μειώνοντας τη φορολογία των επιχειρήσεων (προφανώς αναφέρομαι στις μεγάλες επιχειρήσεις), δημιουργείται ευνοϊκό περιβάλλον για επενδύσεις. Αποδεικνύεται καθημερινά ότι τίποτα τέτοιο δε συμβαίνει! Καμία επένδυση από τις καλονταντεμένες επιχειρήσεις δεν προκύπτει. Το αντίθετο. Όσα κεφάλαια είναι δυνατόν να εγκαταλείψουν τη χώρα και το ΑΕΠ της, αυτό γίνεται χωρίς καμία δυσκολία και αντίρρηση. Από την άλλη, οι κυβερνήσεις – θεραπαινίδες του ιδιωτικού συμφέροντος και του ιδιωτικού κέρδους φροντίζουν να καταστήσουν σαφές στα στρώματα εκείνα των πολιτών που δεν είναι παρά οι «αναλώσιμοι πόροι» του επιτελικού Κράτους, ότι γι αυτούς είναι αναπόφευκτη μοίρα η φτώχεια και η εξαθλίωση. Κατ’ αυτούς, πλέον, είναι αναπόφευκτη και η μοίρα μας να καούμε ζωντανοί. Αυτό μας διαμηνύουν!
Δεν γίνεται αλλιώς λοιπόν, κατ’ αυτούς και στις πυρκαγιές, όπως και στον COVID19, όπως και στο δημόσιο χρέος, όπως σε όλα!
Δεν γίνεται αλλιώς κατ’ αυτούς και στο θέμα των πυρκαγιών, όχι μόνο γιατί ο προϋπολογισμός τους έχει λεφτά μόνο για να γεμίζουν οι τσέπες των εμπόρων όπλων και των διαφόρων ιδιωτών αφεντικών τους και συνεταίρων τους και δεν χαλαλίζουν ούτε σεντ για το πραγματικό δημόσιο συμφέρον. Δεν γίνεται αλλιώς και για «παιδαγωγικούς» λόγους των αναλώσιμων υπηκόων για το μέλλον και τη νέα κατάσταση που θέλουν να επιβάλλουν. Οι φετινές πυρκαγιές και ο τρόπος με τον οποίο τις διαχειρίστηκε το αποτελεσματικό, επιτελικό Κράτος τους, είναι ένα πικρό και σκληρό μάθημα με τίτλο: «Η ατομική ευθύνη, μετά τον COVID19, μετά το ασφαλιστικό, μετά την υγεία και την παιδεία τώρα περνά και στις πυρκαγιές! Ο σώζων εαυτόν σωθήτω!»
Ποια θα είναι άραγε η αναμενόμενη εξέλιξη μετά από τα φετινά δραματικά συμβάντα; Το μήνυμα είναι σαφές. Το Κράτος θα διαθέσει πόρους μέχρι του σημείου να μην καεί ο άνθρωπος σωματικά (και αυτό μένει να αποδειχτεί ότι ισχύει και για τη συνέχεια, όταν οι υπολογισμοί κόστους/οφέλους που κάνει απαιτήσουν άλλους χειρισμούς…). Από κει και πέρα, κάνετε ό, τι καταλαβαίνετε. Τι ωραία θεωρία για να ανοίξουν οι δουλειές των επιχειρήσεων πολλών κλάδων, του ασφαλιστικού κλάδου ιδιαιτέρως. Αυτοί οι άνθρωποι και αυτή την καταστροφή τη βλέπουν σαν ΕΥΚΑΙΡΙΑ για ΚΕΡΔΟΣ!
Το Κράτος εγκαταλείπει το λαό, τα φυσικά πρόσωπα που είναι οι πολίτες του. Είναι αναλώσιμοι αυτοί. Οι σημερινοί θα παρέλθουν. Άλλοι θα τους αντικαταστήσουν. Σημασία έχει να μην αλλάξει χέρια η εξουσία, την οποία το σύγχρονο δίκαιο παραχωρεί ολοταχώς στα νομικά πρόσωπα, εταιρείες, επιχειρήσεις. Όσο για τα άτομα, όποιος θέλει, ας προστατεύσει μόνος και όσο μπορεί τους υλικούς πόρους στους οποίους βασίζει τη ζωή του. Ας απευθυνθεί σε κάποια ασφαλιστική εταιρεία παραδείγματος χάριν. Ο κυνικός δημοσιογράφος του ΣΚΑΪ (ποιου άλλου), Πορτοσάλτε χωρίς περιστροφές ανέλαβε να υποδείξει δια τηλεοράσεως στο εμβρόντητο ακροατήριο την προφανή λύση για όσους διαθέτουν βεβαίως το ανάλογο βαλάντιο. Όπως και σε όλα άλλωστε. Ο έχων να πληρώσει, ας ασφαλιστεί. Και από το κάψιμο στην πυρά!
Συμπέρασμα: Η πολιτική θέση “Δεν υπάρχει εναλλακτική” που εμφανίζεται εδώ και δεκαετίες ως η κυρίαρχη θεωρία από τις αστικές κυβερνήσεις, ιδιαίτερα από όλες τις μνημονιακές κυβερνήσεις της τελευταίας δεκαετίας, είναι ασύμβατη και ανταγωνιστική προς τη θεωρία της υπηρέτησης του δημοσίου συμφέροντος από το Κράτος. Το δημόσιο συμφέρον, έστω και ως πρόσχημα, εγκαταλείπεται και αυτό.
Μετά από όλα αυτά, είναι πλέον σαφές ότι και για την καταστροφή των πυρκαγιών, όπως και για κάθε άλλη συμφορά που πέφτει στους ώμους του λαού, ο Λαός μόνο θα σώσει το Λαό! Το αστικό Κράτος είναι πιο ξεκάθαρο από ποτέ ότι υπάρχει, λειτουργεί και εργάζεται εις βάρος των συμφερόντων του Λαού. Εργάζεται για την παράδοση των κοινωνιών και ολόκληρων χωρών στις ανύπαρκτες ως πολιτικά υποκείμενα, αλλά γιγάντιες στην υλική πραγματικότητα επιχειρήσεις, οι οποίες καταβροχθίζουν σαν ζόμπι μέσα στον παρακμασμένο καπιταλισμό και σε συνθήκες ανυπέρβλητης και αναπόδραστης μακροχρόνιας ύφεσης κάθε υλικό πόρο, ερημοποιώντας τον πλανήτη και τις κοινωνίες. Με αυτό το Κράτος πρέπει να τελειώνουμε. Η εργατική τάξη είναι επείγον περισσότερο από ποτέ να πάρει στα χέρια της την εξουσία και να εγκαθιδρύσει το δικό της κράτος, στο οποίο προτεραιότητα θα έχει το κοινωνικό συμφέρον, με βάση το οποίο θα διαμορφώνονται οι πολιτικές του. Με πραγματικό σεβασμό στο περιβάλλον και με την αντίληψη ότι οι ανθρώπινες κοινωνίες αποτελούν μέρος του που πρέπει να λειτουργεί σε ισορροπία με αυτό και όχι σε συνθήκες βιασμού του.
Οι κάτοικοι στα χωριά της χώρας έδειξαν στην πράξη πώς αγωνίζονται οι απλοί άνθρωποι για τη Ζωή. Έδειξαν τον τρόπο να σώζει ο ίδιος ο Λαός τον εαυτό του και να παλεύει για τη ζωή, μη αποδεχόμενος ότι ο θάνατος, η καταστροφή και η διαχείρισή τους είναι η μόνη επιλογή μας, όπως οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης και του Κράτους επιμένουν σήμερα με αήθεια να ισχυρίζονται, τη στιγμή που οι φλόγες καταβροχθίζουν ολόκληρη τη χώρα!
