του Άρη Μαραβά
Κάπου στις Ηνωμένες Πολιτείες, ένα παιδί από το Ραμάλα, μια φοιτήτρια από το Κάιρο, ένας νεαρός Εβραίος ακτιβιστής από το Μπρούκλιν και μια κόρη Μεξικανών μεταναστών, βρέθηκαν μαζί κάτω από τις βελανιδιές του Χάρβαρντ, κρατώντας πλακάτ για την Παλαιστίνη, φωνάζοντας για ελευθερία, αρνούμενοι να σιωπήσουν.
Εκεί ακριβώς ξεκινά ο εφιάλτης του κατεστημένου.
Ο Ντόναλντ Τραμπ –πρόεδρος ξανά– δεν βλέπει νέους ανθρώπους με ιδανικά, αλλά εχθρούς. Δεν ακούει φωνές διαμαρτυρίας, αλλά απειλές. Δεν αναγνωρίζει καμία αξία στο να μορφώνεται κανείς, να ταξιδεύει, να συνυπάρχει, να σκέφτεται. Βλέπει μόνο έναν μηχανισμό που πρέπει να ελεγχθεί, να κατασταλεί, να τιμωρηθεί.
Η απειλή του να αποσύρει 3 δισεκατομμύρια δολάρια από τα πανεπιστήμια και να τα δώσει σε «κέντρα επαγγελματικής κατάρτισης» δεν έχει τίποτα το κοινωνικό ή ουσιαστικά εκπαιδευτικό. Είναι μια ταξική δήλωση: «Δεν σας θέλουμε να σκέφτεστε. Σας θέλουμε να υπακούτε. Όχι πανεπιστήμια, αλλά εργοστάσια. Όχι πολιτικά συνθήματα, αλλά σιωπή».
Ο πραγματικός του στόχος δεν είναι το Χάρβαρντ αυτό καθαυτό. Είναι τα πρόσωπα. Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες από όλο τον κόσμο που διαδηλώνουν, που λένε “όχι” στον ιμπεριαλισμό, που υψώνουν τη φωνή τους όταν βλέπουν ένα παιδί να θάβεται κάτω από τα ερείπια στη Γάζα. Είναι αυτοί που δεν φοβούνται να συνδέσουν τον αγώνα για την Παλαιστίνη με τον δικό τους αγώνα: ενάντια στην επισφάλεια, τον ρατσισμό, την κρατική βία, την απανθρωπιά του συστήματος.
Αυτό φοβάται ο Τραμπ – και κάθε Τραμπ. Όχι το πανεπιστήμιο ως θεσμό, αλλά το πανεπιστήμιο ως κοινότητα που γεννά πολιτικές συνειδήσεις.
Κι όμως, τα ίδια τα πανεπιστήμια, όπως το Χάρβαρντ, δεν είναι άμοιρα ευθυνών. Για δεκαετίες ήταν εργαστήρια του ιμπεριαλισμού, φυτώρια για συμβούλους τού Πενταγώνου, για CEO τραπεζών, για πολιτικούς της διαχείρισης. Η υποκρισία τους είναι πασίγνωστη. Τώρα, όμως, βρίσκονται αντιμέτωπα με το τέρας που οι ίδιοι βοήθησαν να θεριέψει.
Το διακύβευμα είναι βαθύτερο. Δεν πρόκειται για έναν προϋπολογισμό, αλλά για την ίδια τη δυνατότητα της νεολαίας να μιλήσει, να διαμαρτυρηθεί, να μάθει. Η στοχοποίηση φοιτητών από άλλες χώρες, η απαίτηση να δοθούν λίστες, η απειλή απέλασης για όσους τολμούν να εκφράσουν γνώμη, θυμίζει άλλες εποχές – πιο σκοτεινές, πιο κυνικές, πιο ωμές.
Ο Τραμπ δεν πολεμά τον «αντισημιτισμό» – τον εργαλειοποιεί. Δεν τον νοιάζουν οι θρησκευτικές διακρίσεις – τον νοιάζει να εξοντώσει την αλληλεγγύη. Και το πιο επικίνδυνο είναι πως δεν είναι μόνος. Ένα κομμάτι της αμερικανικής αστικής τάξης –φοβισμένο από την κρίση, την πτώση της παγκόσμιας ηγεμονίας, την κοινωνική αναταραχή– είναι έτοιμο να θυσιάσει κάθε ελευθερία για να διασώσει τα προνόμιά του. Και τότε, το ερώτημα τίθεται καθαρά: ποιον κόσμο θέλουμε;
Έναν κόσμο όπου τα πανεπιστήμια είναι κέντρα καταγραφής, παρακολούθησης και πειθαρχίας; Ή έναν κόσμο όπου ο νεαρός φοιτητής από τη Βηθλεέμ μπορεί να σταθεί δίπλα στον συμφοιτητή του από το Τέξας και να φωνάξουν μαζί: «Καμία ειρήνη χωρίς δικαιοσύνη»;
Δεν μπορούμε να υπερασπιστούμε την ελευθερία σκέψης αν δεν υπερασπιστούμε και το δικαίωμα στην ανυπακοή. Δεν μπορούμε να μιλάμε για ακαδημαϊκή ελευθερία και να σιωπούμε όταν οι φοιτητές διώκονται. Δεν μπορούμε να αφήσουμε τη νεολαία μόνη απέναντι στην κρατική βία. Αυτός ο αγώνας, από τις κατασκηνώσεις του Χάρβαρντ ως τις στέγες της Γάζας, είναι κοινός.
Κι αν το κεφάλαιο φοβάται τη νεολαία, τότε είμαστε στη σωστή πλευρά.
Όχι επειδή το λέει η αριστερά, όπως τα διάφορα φερέφωνα του συστήματος κραυγάζουν, αλλά επειδή το δείχνει η ιστορία.
Για τα πανεπιστήμια των ονείρων μας, όχι των στρατοπέδων.
Για μια μόρφωση ελεύθερη, δημόσια και χειραφετητική.
Για μια γενιά που δεν θα γονατίσει – και δεν θα ξεχάσει.
Για την Παλαιστίνη, για τη νεολαία, για το αύριο που αξίζουμε.