του Γιάννη Αγγέλη
Ο κ. Πάουελ σήμερα Τετάρτη 3 Νοεμβρίου του 2021, αλλά και οι άλλοι κεντρικοί τραπεζίτες στη συνέχεια, θα ήθελαν πολύ να μπορούσαν να κάνουν το ίδιο με τον Βόλκερ το 1981. Τότε που με την κατακόρυφη αύξηση των επιτοκίων από την Fed δρομολόγησε την πλέον μακρόχρονη περίοδο συρρίκνωσης του πληθωρισμού μεταπολεμικά.
Θα ήθελαν, αλλά… δεν μπορούν.
Η πανδημία που ξέσπασε πριν από 18 μήνες και η συνεχιζόμενη κορύφωσή της -αντί της προβλεπόμενης εκτόνωσης με την εμφάνιση των εμβολίων- έχουν προκαλέσει μια άνευ προηγουμένου “συμφόρηση”, πέρα από τα μεγάλα διαμετακομιστικά λιμάνια του πλανήτη και στην “εργαλειοθήκη” της κλασικής νομισματικής θεωρίας, με την οποία δουλεύουν οι κεντρικοί τραπεζίτες.
Το βασικό εργαλείο ανάσχεσης των πληθωριστικών πιέσεων, ήτοι η ανατίμηση του χρήματος μέσω της αύξησης των επιτοκίων, ένα εργαλείο του οποίου η αποτελεσματικότητα δοκιμάστηκε και επιβεβαιώθηκε από τον Πωλ Βόλκερ το 1981, βάζοντας ένα τέλος στην πληθωριστική έκρηξη της δεκαετίας του ‘70, αμφισβητείται πλέον ευθέως.
Και ο λόγος γι’ αυτό, είναι ότι οι κεντρικές τράπεζες μπορούν να προσθέσουν (ποσοτική χαλάρωση – QE), ή να αφαιρέσουν (tapering/αύξηση επιτοκίων) χρήμα στην αγορά και μάλιστα με εξαιρετική ταχύτητα και όγκο.
Αλλά δεν μπορούν να… παράγουν chips, φυσικό αέριο, σιτηρά, καφέ, ή… ντομάτες!
Στην παρούσα συγκυρία, τόσο από την συσσωρευμένη συμφόρηση στις διεθνείς τροφοδοτικές αλυσίδες, όσο και λόγω της δραματικής επιβράδυνσης στην παραγωγή από την πανδημία και την μεγάλη αύξηση των τιμών, οι πληθωριστικές πιέσεις έχουν εκτιναχθεί μέσα στο τελευταίο δεκάμηνο σε πρωτοφανή για τις τελευταίες δεκαετίες επίπεδα και με μεγάλη ταχύτητα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα και η Ελλάδα στην οποία οι συνέπειες αυτών των εξελίξεων έχουν εκτινάξει τον πληθωρισμό από το χαμηλότερο επίπεδο της Ευρώπης πριν από ένα χρόνο σε ένα από τα υψηλότερα σήμερα. Και συνεχίζει στην ίδια κατεύθυνση.
Πέραν αυτού εάν οι κεντρικές τράπεζες προχωρήσουν σε μία επιπλέον αύξηση του κόστους του χρήματος σήμερα, θα ήταν σαν να ρίχνεις βενζίνη στη… φωτιά, καθώς από την μία πλευρά θα δημιουργήσουν ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα στην χρηματοδότηση της ασθμαίνουσας να ανακάμψει παραγωγικής αλυσίδας και από την άλλη γιατί θα δημιουργήσει ασφυκτική πίεση στον υπερχρεωμένο δημόσιο και κυρίως στον ιδιωτικό τομέα, με απρόβλεπτες συνέπειες και στο τραπεζικό σύστημα και την ωρολογιακή βόμβα των κόκκινων δανείων.
Στο ακόλουθο διάγραμμα του Bloomberg φαίνεται καθαρά που βρίσκεται η πληθωριστική πίεση σήμερα σε σχέση με την δεκαετία του ‘70, όπως επίσης και η αποτελεσματικότητα της τότε χρήσης του εργαλείου της αύξησης του επιτοκιακού κόστους του χρήματος, κάτι που σήμερα αν χρησιμοποιηθεί θα μπορούσε να προκαλέσει τα αντίθετα αποτελέσματα.
Αυτό το νομισματικό αδιέξοδο, του γνωστού “μπρός γκρεμός και πίσω ρέμα”, είναι που τροφοδοτεί εδώ και αρκετό καιρό την “θεωρία” περί αναμενόμενου στασιμοπληθωρισμού (Larry Summers, κ.ά.), ως προοπτική όχι πλέον μόνο στις ΗΠΑ, αλλά διεθνώς.
Απέναντι στα αδιέξοδα αυτά οι κεντρικές τράπεζες… ανασκαλεύουν χωρίς αποτέλεσμα την “εργαλειοθήκη” της κλασικής νομισματικής θεωρίας.
