Η ανεργία τα τελευταία χρόνια έχει πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη και τον κόσμο.
Δεν αποτελεί ένα «σχέδιο» της άρχουσας τάξης για να επιτεθεί στην εργατική τάξη και να την εξαθλιώσει παραπέρα. Τα πραγματικά αίτια της ανεργίας σήμερα βρίσκονται μέσα στην ίδια τη καπιταλιστική κρίση. Είναι η καταστροφική ύφεση στην παραγωγή, που σχετίζεται άμεσα με την διόγκωση της ανεργίας, και αποτελεί αντανάκλαση της παρακμής του καπιταλιστικού συστήματος και της λειτουργίας του.
Δεν πρόκειται περί μιας «αναδιάρθρωσης» ή «αναδιοργάνωσης» της καπιταλιστικής οικονομίας με σκοπό τη μεγιστοποίηση των κερδών του μεγάλου κεφαλαίου, αλλά για το βούλιαγμα της στην χρεοκοπία και στην «αποδιοργάνωση».
Ενώ, όμως, η ανεργία διαθέτει αυτά τα αντικειμενικά χαρακτηριστικά, στις συνθήκες της κρίσης, δίνεται η ευκαιρία στην άρχουσα τάξη να την χρησιμοποιεί ταυτόχρονα σαν μοχλό για το τσάκισμα των εργατικών δικαιωμάτων, για την διάλυση των εργασιακών σχέσεων και την αύξηση της εκμετάλλευσης. Έτσι λοιπόν, το ζήτημα της «διαχείρισης» της ανεργίας βρίσκεται στον πυρήνα της πολιτικής του κεφαλαίου και των εκπροσώπων του, απέναντι στην εργατική τάξη συνολικά. Παράλληλα με τον πολλαπλασιασμό των εργατών που μένουν εκτός παραγωγής, δημιουργούνται κακοπληρωμένοι (ή και καθόλου πληρωμένοι) εργαζόμενοι, χωρίς ασφάλιση, χωρίς δικαιώματα και έχοντας κοινά προβλήματα επιβίωσης με έναν άνεργο. Όλα αυτά, στην εποχή των μνημονίων και της χρεοκοπίας, πηγαίνουν χέρι-χέρι με την κατάργηση οποιασδήποτε πολιτικής κοινωνικής πρόνοιας και παροχών, με την εξαφάνιση ακόμα και του πιο ισχνού και υποτυπώδους δικτύου προστασίας της ζωής.
Ο άνεργος πλέον δεν είναι απλά το «περιθώριο», «κάτι» παραδίπλα από την υπόλοιπη «νορμάλ» κοινωνία, αλλά η κατάστασή του αφορά πλέον ολόκληρη την κοινωνία, αντανακλά τους πραγματικούς, υλικούς όρους ζωής ολόκληρης της κοινωνίας, από έναν μαθητή μέχρι ένα συνταξιούχο. Ακριβώς γιατί ένας εργαζόμενος ζει όπως ο άνεργος ή ανά πασά στιγμή θα βρεθεί άνεργος, ενώ ο μαθητής ή ο φοιτητής κινδυνεύει να μην μπει ποτέ στη σφαίρα της παραγωγής. Οι εκτιμήσεις, έτσι και αλλιώς, των ίδιων των αστικών επιτελείων υπολογίζουν ότι το ποσοστό της ανεργίας δεν θα μπορέσει να φτάσει στα επίπεδα του 2008, πριν από το… 2030.
Έτσι λοιπόν, το πρόβλημα της ανεργίας έχει καθολική σημασία για την εργατική τάξη και, κατά μία έννοια, ταυτίζεται με το άλλο, μεγάλο πρόβλημα, που ονομάζεται καπιταλισμός, ιδιαίτερα στην εποχή του σαπίσματος του. Η αντιμετώπιση της ανεργίας, δεν μπορεί παρά να είναι πολιτική αντιμετώπιση, πάλη ενάντια στον ίδιο τον καπιταλισμό.
Την ίδια στιγμή που ο άνεργος δεν πρέπει να σταματά να παλεύει, να διεκδικεί, να απαιτεί, ακόμα και το πιο μικρό καθημερινό αγαθό που του έχουν στερήσει, θα πρέπει να υπερβεί μια λανθασμένη «κλαδική» λογική ξέχωρης οργάνωσης των ανέργων που αναπαράγει τον διχασμό εργαζόμενης και άνεργης εργατικής τάξης σε κινηματική μορφή, πάνω στη βάση διεκδίκησης στενών συνδικαλιστικών αιτημάτων. Ο άνεργος δεν έχει από πάνω του ένα αφεντικό, μια καθημερινά ορατή εκμεταλλευτική σχέση εργοδότη-εργαζόμενου. Έχει από πάνω του απευθείας μια κυβέρνηση κι ένα κράτος της τάξης που κρατά τα ηνία της κοινωνίας στο χέρι, κι αυτοί είναι που του στερούν, με τον πιο ωμό και άμεσο τρόπο, την ίδια τη ζωή.
Το ζήτημα των ανέργων είναι ζήτημα της ίδιας της εργατικής τάξης αφού οι άνεργοι είναι μέρος της εργατικής τάξης. Πρέπει από κοινού, σαν ένα, να παλέψουν για την ίδια τους την ζωή.
Υπάρχουν ιδιαίτερα αιτήματα για τα οποία πρέπει να παλέψουμε, όπως μισθός, περίθαλψη, διαγραφή των χρεών των ανέργων και δωρεάν παροχές. Αλλά όλα αυτά δεν μπορούν να κατακτηθούν, αν δεν τεθεί ξεκάθαρα ποιος είναι ο εχθρός της εργατικής τάξης συνολικά και ποια πρέπει να είναι η αντιμετώπισή του. Η πάλη δεν μπορεί να περιορίζεται μόνο ενάντια στα προβλήματα και τις ελλείψεις των ανέργων, πρέπει να είναι ταυτόχρονα και πάλη ενάντια στην ίδια την ανεργία. Άρα, και στο σύστημα που την γεννά. Πρέπει να είναι πάλη για την εξάλειψη της ανεργίας. Αυτό δεν θα μπορέσουμε να το προσεγγίσουμε αν δεν τεθεί ως στόχος πάλης το ζήτημα του εργατικού έλεγχου στην παραγωγή, του διαμοιρασμού της εργασίας με «λιγότερη δουλειά, δουλειά για όλους», και της αναδιοργάνωσης της παραγωγής κι ολόκληρης της κοινωνίας σε σοσιαλιστικές βάσεις. Ο άνεργος δεν θα έχει δουλειά, στέγη, τροφή, χωρίς τον ριζικό μετασχηματισμό της κοινωνίας, κάτω από την εξουσία της εργατικής τάξης, που είναι προς το συμφέρον ολόκληρης της κοινωνίας.
Άντα Παπαδάτου
