H ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΑΚΑΔΗΜΙΑ, H ΡΩΣΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Ο… ΤΡΟΤΣΚΥ
Ήταν αναμενόμενο ότι στα 100 χρόνια από τη Ρωσική Επανάσταση, η Βασιλική Ακαδημία Tεχνών της M. Βρετανίας θα οργάνωνε έκθεση για την ρωσική επαναστατική τέχνη. H έκθεση με τίτλο «Επανάσταση: Ρωσική Τέχνη 1917-1932» εγκαινιάστηκε στις 11 Φεβρουαρίου και θα διαρκέσει μέχρι τις 17 Aπριλίου.
Η πρώτη αίθουσα είναι αφιερωμένη στην ηγεσία. Kυριαρχούν μεγάλοι πίνακες του Λένιν κι ακόμα μεγαλύτεροι του Στάλιν. Και ο Τρότσκι; Α, ο Τρότσκι φαίνεται στην περιβόητη φωτογραφία που στέκεται στην άκρη του βάθρου, ενώ μιλά ο Λένιν – σ’ εκείνη τη γνωστή εικόνα που οι Σταλινικοί αποφάσισαν να «φτιάξουν» για να εξαφανίσουν τον Τρότσκι. Ο Σταλινισμός και η γραφειοκρατία ήθελαν να εξαλείψουν τον Τρότσκι από την ιστορία και την μνήμη της της επανάστασης του Οκτώβρη του 1917.
Γιατί όμως η Βασιλική Ακαδημία ακολουθεί τη «λογική» του Σταλινισμού και «εξαφανίζει» κι αυτή με τον τρόπο της τον Τρότσκι; Προφανώς, η ιστορία του Τρότσκι, από την ηγεσία του Κόκκινου Στρατού μέχρι την εξορία και τελικά τη δολοφονία του από τους Σταλινικούς, δεν συνάδει με το γνωστό παραμύθι της συνέχειας μεταξύ της επανάστασης του 1917 και της φρίκης του Σταλινισμού, ένα μύθο που προσπαθεί να διαιωνίσει και η Βασιλική Ακαδημία με τον τρόπο που οργανώνει την έκθεση.
Παρόλα αυτά υπάρχουν εκπληκτικοί πίνακες και άλλα δημιουργήματα που φωτίζουν το νέο κόσμο που πολλοί καλλιτέχνες προσπαθούσαν να οικοδομήσουν. Σε μια αίθουσα βλέπουμε πίνακες του Μαλέβιτς, αλλού βλέπουμε το δυναμισμό του Καντίνσκι, την αίσθηση χαράς που δημιουργεί ο Μαρκ Σαγκάλ, αλλού βλέπουμε την «καθολική άνθηση» του Πάβελ Φιλόνωφ, αποσπάσματα από τις ταινίες του Αϊζενστάιν και τέλος το εκπληκτικό ανεμόπτερο του Τάτλιν.
Κι αυτά είναι μονάχα ένα δείγμα της καλλιτεχνικής δημιουργίας τον καιρό της Οκτωβριανής Επανάστασης. Η έκθεση παρουσιάζει, μ’ ένα περιορισμένο βέβαια τρόπο, το πώς οι καλλιτέχνες έθεσαν την τέχνη τους στη διάθεση της επανάστασης και των μαζών. Προφανώς η αληθινή ιστορία όλου αυτού του εγχειρήματος δεν ταιριάζει με τη λογική ούτε του Σταλινισμού ούτε της Βασιλικής Ακαδημίας.
Προφανώς δεν περιμένουμε η Ακαδημία να κατανοεί τις κοινωνικές συνθήκες που πρώτα δημιούργησαν τις επαναστατικές δυνάμεις και στη συνέχεια στραγγάλισαν τις άπειρες επαναστατικές δυνατότητες. Η θεματική οργάνωση της έκθεσης δημιουργεί μια χαοτική και ασυνεπή αίσθηση που μπερδεύει καλλιτεχνικές απαντήσεις με διάφορες φάσεις της επανάστασης και προκαλεί σύγχυση.
Η σκιά και η εικόνα του Στάλιν παραμονεύει σε κάθε δωμάτιο, σε κάθε γωνιά ώστε να μας θυμίσει παντού ότι οι απεριόριστες δυνατότητες του 1917 οδήγησαν στα Γκουλάγκ. Ωστόσο, ο Στάλιν δεν ήταν ο φυσικός κληρονόμος του Οκτώβρη, αλλά δολοφόνος της.
Aρ.M.
