Η ανακοίνωση του οίκου αξιολόγησης S&P την Παρασκευή 13/12012, σύμφωνα με την οποία υποβαθμίστηκε η πιστοληπτική ικανότητα πολλών χωρών της Ευρωζώνης με πρώτη την Γαλλία, ακολουθήθηκε με μία νέα, την Δευτέρα 16/1, η οποία δημοσιοποιούσε την πρώτη υποβάθμιση του Ταμείου διάσωσης της Ευρωζώνης, του περιβόητου EFSF από την ανώτατη βαθμίδα του ΑΑΑ σε ΑΑ+.
Πρόκειται για την πρώτη κίνηση των οίκων αξιολόγησης με την οποία επισημαίνεται ότι η κρίση χρέους της Ευρωζώνης διεισδύει πλέον στον κεντρικό της πυρήνα, δηλαδή στα θεσμικά της όργανα με τα οποία αυτή και το ευρώ αυτο-προστατεύονται.
Η πιστοληπτική αξιοπιστία EFSF εξαρτάται από εκείνη των χωρών που το χρηματοδοτούν και οι βασικές εξ αυτών είναι η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία.
Από αυτές μόνο η Γερμανία παρέμεινε στην ανώτατη βαθμίδα, ενώ η Γαλλία και η Ιταλία υποβιβάσθηκαν στο ΑΑ+ και ΒΒΒ+ αντίστοιχα. Η υποβάθμιση αυτή προκάλεσε την συνολική υποβάθμιση και του EFSF το οποίο μετά από αυτό είναι περίπου βέβαιο ότι θα χρειασθεί να πληρώνει υψηλότερους “τόκους” για να δανείζεται τα κεφάλαια με τα οποία χρηματοδοτεί τα πακέτο “διάσωσης” στην Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία. Αν η εικόνα “πάγωνε” στο σημείο αυτό θα μπορούσε να ισχυρισθεί κανείς ότι το μπαράζ αυτών των υποβαθμίσεων δεν άλλαξε και πολλά στην Ευρωζώνη.
Η αλήθεια όμως είναι εντελώς διαφορετική.
Η “ρήξη” του απόλυτου της αξιοπιστίας της Γαλλίας αφ’ ενός και η καταβαράθρωση της πιστοληπτικής ικανότητας της Πορτογαλίας σε “σκουπίδια” έχει βάλει φωτιά στο κερί της κρίσης χρέους της ευρωζώνης και από τις δύο πλευρές, προδικάζοντας νέες υποβαθμίσεις που περιορίζουν πλέον την πιστοληπτική ισχύ της ευρωζώνης σε έναν πολύ στενό πυρήνα γύρω από την Γερμανία.
Σε πρώτη φάση οι υποβαθμίσεις αυτές ενεργοποίησαν την αποχώρηση μεγάλων επενδυτικών ταμείων τα οποία ενεργούν αυτόματα από ευρω-ομόλογα όταν αυτά πέσουν κάτω από ορισμένες βαθμίδες. Αυτό έγινε την Δευτέρα και συνεχίσθηκε τις επόμενες ημέρες.
Η μεγαλύτερη ανησυχία πλέον –παρά την διατήρηση από την Moody’s της ανώτατης βαθμίδας για την Γαλλία– είναι το πόσο γρήγορα θα έρθουν οι επόμενες υποβαθμίσεις κρατικών ομολόγων στην Ευρωζώνη.
Στις Βρυξέλλες ήδη παραδέχονται ότι το EFSF με τη νέα υποβαθμισμένη αξιολόγηση μπορεί μεν να αντιμετωπίσει τις υποχρεώσεις του απέναντι στα πακέτα που έχουν αποφασισθεί για Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία, αλλά είναι αδύνατο να καλύψει οποιαδήποτε ανάγκη παρουσιασθεί πέραν αυτών, π.χ. στην Ιταλία, την Ισπανία, το Βέλγιο ή αλλού, ή ακόμα αν χρειασθεί να αναθεωρηθούν προς τα πάνω τα πακέτα για Πορτογαλία – Ιρλανδία !
Ουσιαστικό σημείο της εξέλιξης αυτής είναι ότι η ανάλυση της S&P στη βάση της οποίας ανακοινώθηκαν μαζικά οι υποβαθμίσεις έξι χωρών της Ευρωζώνης, στηρίχθηκε στην εκτίμηση ότι η πολιτική που εφαρμόζεται στην Ευρωζώνη οδηγεί την οικονομία της σε ύφεση το 2012 και κατά συνέπεια αυξάνει τις δυσκολίες αντιμετώπισης της κρίσης χρέους και των ελλειμμάτων τους…
Η εξέλιξη αυτή έρχεται να αποδείξει έμπρακτα ότι η συνδυασμένη πρωτοφανής κινητοποίηση της ΕΚΤ και της FED να “ρίξουν” στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα περί το μισό τρισ. ευρώ και κάπου 600 δισ. δολ. τις τελευταίες εβδομάδες, με την μορφή τριετών (!) δανείων, το μόνο που κατάφερε ήταν να αποφύγουν το “τραπεζικό κραχ” στο γύρισμα του χρόνου όχι όμως και να δώσουν απάντηση στην κρίση του χρέους.
Αντίθετα, με τα όσα ακολούθησαν αποδείχθηκε ότι σχεδόν τίποτα από τα κεφάλαια αυτά δεν έφθασε στην οικονομία και παρέμεινε σε “δρομολόγια” μεταξύ των τραπεζών και της ΕΚΤ. Τα στοιχεία της ΕΚΤ δείχνουν ότι από τα 600 περίπου δισ. ευρώ που έδωσε δανεικά στις τράπεζες για να δανείσουν η μία την άλλη και να καλύψουν τις δανειακές ανάγκες της οικονομίας τα 502 εξ αυτών είναι και πάλι “παρκαρισμένα” στα θησαυροφυλάκια της ΕΚΤ ! Ελάχιστα εξ αυτών πήγαν για να χρηματοδοτήσουν όχι επιχειρήσεις ή “νοικοκυριά” αλλά αναχρηματοδότηση δανείων τραπεζών…
Με άλλα λόγια παρά την πρωτοφανή επιχείρηση ιδιότυπης “ποσοτικής χαλάρωσης” που έκανε η ΕΚΤ, καμμιά χρηματοδότηση δεν έφθασε στην οικονομία της ευρωζώνης, η οποία, την ίδια στιγμή, σύμφωνα με την S&P, αρχίζει να βυθίζεται επισήμως σε “τεχνική ύφεση” όπως παραδέχθηκε και ο Ζ.Κ. Γιουνκέρ και γνωρίζει την πρώτη “μαζική” υποβάθμιση του κρατικού χρέους που φθάνει στον κεντρικό πυρήνα της με υψηλότερο σημείο αναφορά την Γαλλία.
Η… δυναμική αυτής της εικόνας έχει πανικοβάλει Βερολίνο και Παρίσι πολύ περισσότερο μάλιστα που τις τελευταίες ημέρες αυξάνεται με ρυθμό πολυβόλου ο όγκος των κεφαλαίων που θα χρειασθούν τελικά οι ευρωτράπεζες για να κρατήσουν τα… γκισέ τους ανοικτά τα επόμενα χρόνια.
Στην συνολική αυτή εικόνα αδιεξόδου Παρίσι και Βερολίνο φαίνεται να κινούνται στην κατεύθυνση μερικής αναθεώρησης των στόχων που είχαν για την Σύνοδο Κορυφής στα τέλη του Ιανουαρίου. Ο στόχος ήταν να περάσουν το περιβόητο διακυβερνητικό σύμφωνο δημοσιονομικής πειθαρχίας έστω και ξεδοντιασμένο όπως παραδέχονται κοινοτικοί αξιωματούχοι. Τώρα μπροστά στο φάσμα της ύφεσης που αρχίζει να σκεπάζει την ευρωζώνη και όχι μόνο τις επίσημα χρεοκοπημένες οικονομίες όπως η ελληνική, η ιρλανδική και η πορτογαλική, αναζητούν ψήγματα πολιτικής “ανάπτυξης” και μιλάνε για ένα “αναπτυξιακό” ταμείο το οποίο θα χρηματοδοτηθεί από τα μη εκταμιευμένα ποσά του ΕΣΠΑ ! Άλλο ένα ανέκδοτο από τις Βρυξέλλες…