Εδώ και μήνες, μαίνεται ένα προσφυγικό κύμα από τη Μέση Ανατολή, και ιδιαίτερα τη Συρία. Ένα κύμα που σε αριθμούς μπορεί να συγκριθεί με όλα τα μεγάλα προσφυγικά κύματα του 20ου αιώνα. Είναι ίδιος ο πόνος, το αδιέξοδο, το ξεκλήρισμα και η αλλαγή της ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων, όσων καταφέρνουν να περάσουν ζωντανοί τον «τάφο» του Αιγαίου, και γενικά της Μεσογείου, από τα περάσματά της. Οι ομοιότητες όμως σταματούν εκεί.
Υπάρχουν όμως δύο σημαντικές ποιοτικές διαφορές, που αν τις δούμε, γενικά η επαναστατική αριστερά θα μπορέσει να παρέμβει με άλλους όρους και στοχεύσεις στο μεγάλο ζήτημα.
Από τη μια λοιπόν, μεγάλο κομμάτι της αριστεράς, αλλά όχι μόνο, ακόμα και οι «αντιπολεμικές»μερίδες τμημάτων του κεφαλαίου, εστιάζουν στον «υπαίτιο» πόλεμο, για όλα τα δεινά που εξελίσσονται το τελευταίο διάστημα. Σαφώς ένα από τα αίτια είναι και αυτό. Η περίπτωση όμως του ISIS, δεν αποτελεί ένα παράδειγμα του τύπου όλων τω κλασσικών ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων που έχουμε ζήσει τις τελευταίες δεκαετίες. Πιστεύουμε περισσότερο, πως αποτελεί την απόδειξη, για αυτό που γράφει ο Τρότσκι στο Μεταβατικό Πρόγραμμα, όταν επιχειρεί για την παρακμή του καπιταλισμού, ενός συστήματος που δε μπορεί πλέον να δώσει ελπίδα και προοπτική. Εκεί λοιπόν αναφέρεται, πως το σύστημα που βρίσκεται σε κρίση, καταστρέφει την οικονομία του, την κοινωνία, το πολιτικό σύστημα, και ιδιαιτέρως τις διεθνείς σχέσεις του. Το προσφυγικό κύμα που ζούμε, είναι ακριβώς αποτέλεσμα αυτής της καταστροφής των διεθνών σχέσεων, όπου όχι μόνο ένα από τα γεννήματα των ίδιων των ιμπεριαλιστών και των πιονιών τους στην περιοχή, χρηματοδοτούμενο και ενισχυόμενο σε μια προηγούμενη εποχή από αυτούς, αναλαμβάνει δράση έξω από τους γεωστρατηγικούς σχεδιασμούς μιας προηγούμενης εποχής, αλλά από ό,τι φαίνεται μπορεί να εξελιχθεί και σε ένα «γήπεδο» εκδήλωσης νέων ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, μετά και τη στρατιωτική συμμετοχή της Ρωσίας. Οι πρόσφυγες, επιστρέφουν στα μητροπολιτικά κέντρα του καπιταλισμού, τονίζοντας τη στρατηγική του αδυναμία, και την αποτυχία του να «τακτοποιήσει» την περιοχή της Μέσης Ανατολής. Για να μην προσθέσουμε εδώ και τις χαίνουσες πληγές από την Αφρική, που πολύ λιγότερο έχει στραφεί η προσοχή των μέσων ενημέρωσης.
Η δεύτερη σημαντική ποιοτική διαφορά είναι η εξής. Στις αρχές του 20ου αιώνα οι πρόσφυγες και μετανάστες που έφταναν στις Η.Π.Α., ακόμα και οι ξεριζωμένοι των δύο μεγάλων πολέμων του 20ου αιώνα, είχαν τη βεβαιότητα πως υπάρχει κάπου στον κόσμο μια γωνιά να τους δεχτεί, έστω και με δυσκολία, η σιγουριά πως θα μπορέσουν να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους, παρόλες τις δυσκολίες. Σήμερα, οι πρόσφυγες που επιχειρούν να περάσουν από την Ελλάδα, για να φτάσουν σε κάποια χώρα της Δυτικής Ευρώπης, κυρίως τη Γερμανία, τη Γαλλία και τη Γερμανία, συναντούν καπιταλιστικά κέντρα που βρίσκονται τα ίδια σε τεράστια κρίση. Για αυτό και η αντιμετώπιση από την πλευρά τους μέχρι τώρα είναι η τρομοκράτηση και επαναπροώθηση των προσφύγων, από τη μια μεριά, και από την άλλη ο εγκλεισμός τους πίσω από τις πλάτες της κοινωνίας, στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των ναζί, ή η μοιρασιά της εξαθλίωσης, όταν η Μέρκελ πετάει στο δρόμο άστεγους, για να στεγαστούν προσωρινά πρόσφυγες.
Η αντιμετώπιση του προσφυγικού ζητήματος, το αν και πως θα ενσωματωθούν στην Ευρώπη, το πώς θα τους αντιμετωπίσει το εργατικό κίνημα και συνολικά τα κοινωνικά κινήματα, θα καθορίσει την επόμενη ιστορική περίοδο τον ίδιο το χαρακτήρα και τους όρους της πάλης των εργαζόμενων στην Ευρώπη, θα καθορίσει την πορεία της πάλης για την επαναστατική και σοσιαλιστική αλλαγής της ίδιας της Ευρώπης.
Σε αυτό το πλαίσιο, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, χωρίς να διαταράσσει τις συμμαχίες της και τις συμφωνίες της με την Αίγυπτο και το Ισραήλ, τηρώντας όλες τις συμφωνίες για το προσφυγικό, καλεί την Ε.Ε. να αντιμετωπίσει από κοινού το πρόβλημα. Μέχρι τότε συμφωνεί με την τελευταία απόφάση κοροϊδία για την μετεγκατάσταση των προσφύγων, που πρακτικά σημαίνει πως 122.000 πρόσφυγες, θα μοιραστούν στις χώρες της Ε.Ε. σε ορίζοντα δύο ετών. Είναι ακριβώς, που πάνω στο πεδίο της αντιμετώπισης του προσφυγικού, αποτυπώνεται η διάλυση της ίδιας της Ε.Ε., και της αδυναμίας της, σε ένα ακόμα ζήτημα να διαμορφώσει κοινή γραμμή. Ταυτόχρονα βλέπουμε εικόνες ντροπής με τον πρωθυπουργό Τσίπρα να γίνεται ευπρόσδεκτος από πρόσφυγες στη Μυτιλήνη και να του προσφέρεται καφές, ενώ στην Αθήνα διεξάγεται ένα συστηματικό κρυφτό, με τη μεταγωγή των προσφύγων στο Γαλάτσι, πίσω από τις πλάτες της κοινωνίας. Μιας κοινωνίας, που έχοντας η ίδια τη δική της εσωτερική προσφυγιά, από κάθε όνειρο και ελπίδα, πρόσφερε σε εκατοντάδες σημεία σε όλη την Ελλάδα την αλληλεγγύη και την ανθρωπιά της.Η ενίσχυση της αλληλεγγύης είναι μια κρίσιμη πλευρά, όχι μόνο από την άποψη της προσπάθειας ανακούφισης, στο βαθμό που μπορεί κάτι τέτοιο να συμβαίνει, για τους ίδιους τους πρόσφυγες, αλλά κυρίως για την παρέμβαση στους εργαζόμενους και τους άνεργους των πόλεων, της κατάδειξης των πολιτικών αιτίων, και των υπεύθυνων για τα αδιέξοδα των προσφύγων και τα δικά μας.
Είναι ένα ζήτημα του εργατικού κινήματος στο σύνολό του. Η αδυναμία περίθαλψής τους στα δημόσια νοσοκομεία, διαλυμένα έπειτα από μια πενταετία μνημονιακής λεηλασίας, θέτει κρίσιμα ζητήματα συνολικά για την δημόσια υγεία. Υπενθυμίζει τη ανάγκη της αξιοπρεπούς στέγασης, ακριβώς σε μια στιγμή που βρισκόμαστε στις παραμονές πλειστηριασμών κατοικιών, και ξεκληρίσματος εργαζομένων από κόκκινα δάνεια.
Υπενθυμίζει, από μια ακόμα σκοπιά, πως η διεθνιστική πάλη και συνεργασία του εργατικού κινήματος σε όλη την Ευρώπη, πρέπει να είναι βασικός προγραμματικός στόχος του εργατικού κινήματος. Πως η διαμόρφωση των ανεξάρτητων κέντρων οργάνωσης και αγώνα του εργατικού κινήματος, για την εξουσία της εργατικής τάξης, μπορεί να θέσει οριστικά τέλος στον πόνο και την προσφυγιά.
Νίκος Πελεκούδας
