Ήταν πριν 99 ακριβώς χρόνια, στις 5 – 8 Σεπτέμβρη 1915, ένα χρόνο μετά την έναρξη του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου, όταν μερικές δεκάδες σοσιαλιστές οργάνωσαν στο Tσίμερβαλντ της Eλβετίας, μια αντιπολεμική συνδιάσκεψη που έμελλε να μείνει στην ιστορία. Στη συνδιάσκεψη του Tσίμερβαλντ, πήραν μέρος 38 αντιπρόσωποι από 11 ευρωπαϊκές χώρες. Tα μεγάλα κόμματα της B’ Διεθνούς, το γερμανικό Σοσιαλδημοκρατικό Kόμμα και το Γαλλικό σοσιαλιστικό κόμμα δεν αντιπροσωπεύονταν επίσημα στη συνδιάσκεψη. 10 αντιπρόσωποι εκπροσωπούσαν τρεις διαφορετικές τάσεις της αντιπολίτευσης της γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας, ενώ από τη Γαλλία πήραν μέρος αντιπολιτευόμενοι συνδικαλιστές. Yπήρχαν επίσης αντιπρόσωποι από τη Bαλκανική Σοσιαλιστική Oμοσπονδία. Παρόντες ήταν ο Λένιν, ο Τρότσκυ, ο Ζηνόβιεφ και ο Ράντεκ.
Ήταν η πρώτη διεθνιστική αντιπολεμική φωνή, τη στιγμή που ο διεθνής σοσιαλισμός της B’ Διεθνούς, όπως και το μεγαλύτερο μέρος της αναρχίας, βούλιαζαν στον σοσιαλπατριωτισμό και μετέτρεπαν το σύνθημα «προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε» σε «προλετάριοι όλων των χωρών αλληλοσφαχτείτε» για την «υπεράσπιση της (καπιταλιστικής) πατρίδας». Mόνο μια χούφτα επαναστάτες διεθνιστές έσωσαν την τιμή του διεθνούς σοσιαλισμού.
Βεβαίως, οι συμμετέχοντες στο Tσίμερβαλντ δεν είχαν πολιτική ομοιογένεια. Oι θέσεις τους, στην πλειοψηφία ήταν κεντριστικές. O Λένιν άσκησε έντονη κριτική αλλά υπέγραψε τη διακήρυξη. Παρά τους περιορισμούς της, η συνάντηση του Τσίμερβαλντ υπήρξε ουσιώδης κρίκος στην πάλη κατά του Πρώτου Ιμπεριαλιστικού πολέμου και στην ίδρυση της Τρίτης Διεθνούς.
Έναν αιώνα αργότερα, και καθώς ένας πόλεμος έχει ξεσπάσει στην Eυρώπη, στο έδαφος της Oυκρανίας, με ευρύτερες ιμπεριαλιστικές αναμείξεις και με τη Mέση Aνατολή αποσταθεροποιημένη από την ιμπεριαλιστική πολιτική, η ιστορία φαίνεται να επαναλαμβάνεται, έστω κι αν ποτέ δεν επιστρέφει στο ίδιο σημείο. H Oυκρανία στάθηκε το έδαφος για να φανεί η χρεοκοπία της πλειοψηφίας του διεθνούς κεντρισμού και κινηματισμού, των ψευτοτροτσκιστών και των αναρχικών. Στην πλειοψηφία τους οι περισσότερες οργανώσεις και κόμματα είτε υποστήριξαν το υποκινούμενο από τις HΠA και την E.E. Eυρω-Mαϊντάν και συντάχθηκαν με τους φασίστες του Kιέβου είτε φρόντισαν να τηρήσουν πολιτική ίσων αποστάσεων ανάμεσα στην κυβέρνηση του Kιέβου και τους εξεγερμένους της Aνατολικής Oυκρανίας.
Yπό τις παρούσες συνθήκες, μια νέα συνδιάσκεψη όπως στο Tσίμερβαλντ, στη γραμμή που παλεύει το ΕΕΚ και το Κέντρο Ρακόφσκυ θα μπορούσε να συσπειρώσει τους διεθνιστές επαναστάτες ενάντια στην επιθετικότητα του ιμπεριαλιστικού καπιταλισμού και τους φασίστες που λόγω της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης ξεθάβονται για να αντιμετωπίσουν την απειλή της κοινωνικής επανάστασης.
Θ.K.
ΤΟ ΑΝΤΙΠΟΛΕΜΙΚΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΤΟΥ ΤΣΙΜΒΕΡΛΑΝΤ
Εργάτες της Ευρώπης!
Ο πόλεμος διαρκεί πάνω από ένα χρόνο. Εκατομμύρια πτώματα κείτονται στα πεδία των μαχών, εκατομμύρια άνθρωποι έχουν μείνει ανάπηροι. Η Ευρώπη έχει μετατραπεί σε ένα γιγάντιο ανθρωποσφαγείο. Όλη η επιστήμη, το έργο πολλών γενιών, αφιερώνεται στην καταστροφή. Η πιο άγρια βαρβαρότητα γιορτάζει το θρίαμβό της σε ο,τιδήποτε παλιότερα ήταν η τιμή της ανθρωπότητας.
Οποιαδήποτε κι αν είναι η αλήθεια σχετικά με την άμεση ευθύνη για το ξέσπασμα του πολέμου, ένα είναι βέβαιο: ο πόλεμος που έχει προκαλέσει αυτό το χάος είναι το αποτέλεσμα του Ιμπεριαλισμού, των προσπαθειών των καπιταλιστικών τάξεων κάθε έθνους να ικανοποιήσουν την απληστία τους για κέρδη από την εκμετάλλευση της ανθρώπινης εργασίας και των θησαυρών της Φύσης.
Eκείνα τα έθνη, τα οποία είναι οικονομικά καθυστερημένα ή πολιτικά αδύναμα, απειλούνται με υποδούλωση από τις μεγάλες Δυνάμεις, που προσπαθούν δια πυρός και σιδήρου να αλλάξουν τον χάρτη του κόσμου σύμφωνα με τα εκμεταλλευτικά συμφέροντά τους. Ολόκληροι λαοί και χώρες, όπως το Βέλγιο, η Πολωνία, τα Βαλκανικά κράτη και η Αρμενία, στο σύνολό τους ή εν μέρει, απειλούνται από τις προσαρτήσεις ως λάφυρα στο παζάρι των αποζημιώσεων.
Καθώς ο πόλεμος συνεχίζεται, οι πραγματικές κινητήριες δυνάμεις του γίνονται εμφανείς σε όλη τη χυδαιότητά τους. Κομμάτι κομμάτι το κάλυμμα που απέκρυπτε τη σημασία αυτής της παγκόσμιας καταστροφής από την κατανόηση των λαών πέφτει. Σε κάθε χώρα οι Καπιταλιστές, που σφυρηλατούν το χρυσάφι των πολεμικών κερδών με το αίμα των λαών, διακηρύσσουν ότι ο πόλεμος γίνεται για την εθνική άμυνα, τη δημοκρατία και την απελευθέρωση των καταπιεσμένων εθνικοτήτων. ΨΕΥΔΟΝΤΑΙ.
Στην πραγματικότητα, θάβουν στα πεδία της καταστροφής τις ελευθερίες των λαών τους, μαζί με την ανεξαρτησία των άλλων εθνών. Νέα δεσμά, νέες αλυσίδες, νέα βάρη μπαίνουν σε εφαρμογή και οι εργάτες όλων των χωρών, των νικηφόρων καθώς και των ηττημένων θα πρέπει να τα υποφέρουν. Η ανύψωση του πολιτισμού σε ένα υψηλότερο επίπεδο ήταν ο σκοπός που ανακοινώθηκε στην αρχή του πολέμου: αθλιότητα και ένδεια, ανεργία και έλλειψη, υποσιτισμός και αρρώστιες είναι τα πραγματικά αποτελέσματα. Για ολόκληρες δεκαετίες το κόστος του πολέμου θα καταβροχθίζει τη δύναμη των λαών, θα θέτει σε κίνδυνο το έργο της κοινωνικής μεταρρύθμισης και θα εμποδίζει κάθε βήμα στο δρόμο της προόδου.
Πνευματική και ηθική εγκατάλειψη, οικονομική καταστροφή, πολιτική αντίδραση – αυτές είναι οι ευλογίες αυτής της φρικτής πάλης μεταξύ των εθνών.
Με αυτόν τον τρόπο ο πόλεμος αποκαλύπτει την αμεταμφίεστη μορφή τού σύγχρονου Καπιταλισμού, που έχει γίνει ασυμβίβαστος, όχι μόνο με τα συμφέροντα των εργαζόμενων μαζών, όχι μόνο με τις συνθήκες ιστορικής ανάπτυξης αλλά ακόμα και με τους στοιχειώδεις όρους της ανθρώπινης ύπαρξης.
Οι κυρίαρχες δυνάμεις της Καπιταλιστικής κοινωνίας, στα χέρια των οποίων βρίσκεται η τύχη των εθνών, οι μοναρχικές και οι δημοκρατικές κυβερνήσεις, η μυστική διπλωματία, οι μεγάλες οργανώσεις των εργοδοτών, τα αστικά κόμματα, ο Καπιταλιστικός Τύπος, η Εκκλησία – όλες αυτές οι δυνάμεις φέρουν την πλήρη ευθύνη γι’ αυτόν τον πόλεμο, που έχει προκύψει από την κοινωνική τάξη που τους τρέφει και τους προστατεύει και που για τα συμφέροντά τους διεξάγεται.
Εργάτες!
Εκμεταλλευόμενοι, στερημένοι των δικαιωμάτων σας, περιφρονημένοι – αναγνωριστήκατε ως αδέρφια και σύντροφοι στο ξέσπασμα του πολέμου, πριν σας προσκαλέσουν να βαδίσετε προς το σφαγείο, προς το θάνατο. Τώρα, που ο μιλιταρισμός σάς έχει σακατέψει, ξεσχίσει, εξαθλιώσει και καταστρέψει, οι κυρίαρχοι απαιτούν από εσάς την εγκατάλειψη των συμφερόντων σας, των σκοπών σας, των ιδανικών σας – με μια λέξη δουλική υποταγή στην «εθνική ανακωχή». Σας εμποδίζουν να εκφράσετε τις απόψεις σας, τα αισθήματά σας, τον πόνο σας. Δεν σας επιτρέπεται να διατυπώνετε τα αιτήματά σας και να παλεύετε για αυτά. Ο τύπος είναι φιμωμένος, πολιτικά δικαιώματα και ελευθερίες τσαλαπατώνται – με αυτόν τον τρόπο η στρατιωτική δικτατορία διοικεί με σιδερένια πυγμή.
Δεν μπορούμε και δεν πρέπει να παραμένουμε αδρανείς μπροστά σ’ αυτή την κατάσταση που απειλεί ολόκληρο το μέλλον της Ευρώπης και της ανθρωπότητας. Για πολλές δεκαετίες το Σοσιαλιστικό προλεταριάτο διεξήγαγε πάλη κατά του μιλιταρισμού. Με αυξανόμενη ανησυχία οι εκπρόσωποί του στις εθνικές και διεθνείς συνδιασκέψεις ασχολήθηκαν με τον κίνδυνο πολέμου, ως συνέπεια ενός Ιμπεριαλισμού που γινόταν ολοένα και πιο απειλητικός. Στη Στουτγκάρδη, την Κοπεγχάγη και τη Βασιλεία, τα Διεθνή Σοσιαλιστικά Συνέδρια υπέδειξαν την πορεία που θάπρεπε ν’ ακολουθήσουν οι εργάτες.
Aλλά τα Σοσιαλιστικά Κόμματα και οι εργατικές οργανώσεις που βοήθησαν να προσδιοριστεί αυτή η πορεία, έχουν, από την αρχή του πολέμου, παραβλέψει τις υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτήν. Οι εκπρόσωποί τους ζητούν από τους εργάτες να σταματήσουν την ταξική πάλη, το μόνο δυνατό και αποτελεσματικό μέσο για την εργατική χειραφέτηση. Έχουν ψηφίσει υπέρ των πιστώσεων για τη διεξαγωγή του πολέμου. Έχουν θέσει τους εαυτούς τους στη διάθεση των Κυβερνήσεών τους για να προσφέρουν διάφορες υπηρεσίες. Έχουν προσπαθήσει μέσω του τύπου τους και των απεσταλμένων τους να κερδίσουν τους ουδέτερους στις κυβερνητικές πολιτικές των αντίστοιχων χωρών τους. Έχουν δώσει στην Κυβέρνηση τους Σοσιαλιστές Υπουργούς ως ομήρους για την επιτήρηση της εθνικής ανακωχής και έτσι έχουν πάρει πάνω τους την ευθύνη γι’ αυτόν τον πόλεμο, τους σκοπούς του, τις μεθόδους του. Και όπως τα Σοσιαλιστικά Κόμματα απέτυχαν χωριστά, το ίδιο έγινε και με τους πιο υπεύθυνους εκπροσώπους των Σοσιαλιστών όλων των χωρών, το Διεθνές Σοσιαλιστικό Γραφείο.
Αυτά τα γεγονότα συνιστούν έναν από τους λόγους [που εξηγούν] γιατί το διεθνές εργατικό κίνημα, ακόμα και εκεί όπου τμήματά του δεν έπεσαν θύματα του εθνικού πανικού της πρώτης περιόδου του πολέμου ή όπου ανυψώθηκαν πάνω από αυτόν, έχει αποτύχει, ακόμα και τώρα, τον δεύτερο χρόνο της σφαγής των εθνών, να αρχίσει ταυτόχρονα σε όλες τις χώρες μια δραστήρια πάλη για ειρήνη.
Σε αυτήν την αφόρητη κατάσταση έχουμε συναντηθεί, εμείς οι εκπροσώποι των Σοσιαλιστικών Κομμάτων, των Συνδικάτων ή των μειοψηφιών τους, Γερμανοί, Γάλλοι, Ιταλοί, Ρώσοι, Πολωνοί, Λεττονοί, Ρουμάνοι, Βούλγαροι, Σουηδοί, Νορβηγοί, Ολλανδοί και Ελβετοί, εμείς που στεκόμαστε στο έδαφος, όχι της εθνικής αλληλεγγύης με την εκμεταλλευτική τάξη αλλά της διεθνούς αλληλεγγύης των εργατών και της ταξικής πάλης. Έχουμε συναντηθεί για να ανανεώσουμε τους σπασμένους δεσμούς των διεθνών σχέσεων και να καλέσουμε την εργατική τάξη να αναδιοργανωθεί και να ξεκινήσει την πάλη για την ειρήνη.
Αυτή η πάλη είναι επίσης πάλη για την ελευθερία, για την Αδερφότητα των εθνών, για τον Σοσιαλισμό. Το καθήκον είναι να ξεκινήσουμε την πάλη αυτή για ειρήνη, για μια ειρήνη χωρίς προσαρτήσεις και πολεμικές αποζημιώσεις. Μια τέτοια ειρήνη είναι δυνατή μόνο όταν κάθε σκέψη παραβίασης των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των εθνών είναι καταδικαστέα. Δεν πρέπει να υπάρχει βίαιη ενσωμάτωση είτε ολική είτε μερική των κατεχόμενων χωρών. Όχι προσαρτήσεις είτε απροκάλυπτες είτε καλυμμένες, όχι βίαιη οικονομική ένωση που θα γίνεται ακόμα πιο αφόρητη από την καταστολή των πολιτικών δικαιωμάτων. Το δικαίωμα των εθνών να επιλέξουν τη δική τους κυβέρνηση πρέπει να είναι η αμετακίνητη θεμελιώδες αρχή των διεθνών σχέσεων.
Οργανωμένοι εργάτες!
Από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος έχετε θέσει την ενεργητικότητά σας, το κουράγιο σας, την αντοχή σας, στην υπηρεσία των κυρίαρχων τάξεων. Τώρα το καθήκον είναι να ενταχθείτε στις γραμμές του δικού σας σκοπού, για τους ιερούς σκοπούς του Σοσιαλισμού, για τη σωτηρία των καταπιεσμένων εθνών και των υπόδουλων τάξεων μέσω της ασυμβίβαστης ταξικής πάλης.
Είναι καθήκον και υποχρέωση των Σοσιαλιστών των εμπόλεμων χωρών να ξεκινήσουν αυτήν την πάλη με όλη τους τη δύναμη. Είναι καθήκον και η υποχρέωση των Σοσιαλιστών των ουδέτερων χωρών να υποστηρίξουν τα αδέρφια τους με όλα τα αποτελεσματικά μέσα σε αυτήν την πάλη ενάντια στην αιματηρή βαρβαρότητα.
Ποτέ στην παγκόσμια ιστορία δεν έχει υπάρξει πιο επείγον, πιο ευγενικό, πιο υψηλό καθήκον, η πραγμάτωση του οποίου θα πρέπει να είναι το κοινό μας έργο. Καμιά θυσία δεν είναι τόσο μεγάλη, κανένα βάρος τόσο βαρύ για την επίτευξη αυτού του σκοπού: τη δημιουργία ειρήνης μεταξύ των εθνών.
Εργαζόμενοι και εργαζόμενες! Μητέρες και πατέρες! Χήρες και ορφανά! Tραυματίες και ανάπηροι! Σε όλους όσους υποφέρουν από τον πόλεμο ή τις συνέπειες του πολέμου, φωνάζουμε πάνω από τα σύνορα, πάνω απ’ τα γεμάτα καπνούς πεδία των μαχών, πάνω από τις κατεστραμμένες πόλεις και χωριά:
«Εργάτες όλων των χωρών ενωθείτε»
Στο όνομα της Διεθνούς Σοσιαλιστικής Συνδιάσκεψης:
Για την Γερμανική αντιπροσωπεία: Georg Ledebour, Adolf Hoffmann.
Για την Γαλλική αντιπροσωπεία: Α. Merrheim, Bourderon.
Για την Ιταλική αντιπροσωπεία: G.E. Modigliani, Κοnstantino Lazzari.
Για την Ρωσική αντιπροσωπεία: Ν. Lenin, Paul Axelrod, M. Bobrov.
Για την Πολωνική αντιπροσωπεία: St. Lapinski, A. Warski, Cz. (Jacob) Hanecki.
Για την Δια-βαλκανική Σοσιαλιστική Ομοσπονδία: στο όνομα της Ρουμανικής αντιπροσωπείας C. Rakovsky, στο όνομα της Bουλγαρικής αντιπροσωπείας Wassil Kolarov.
Για την Σουηδική και Νορβηγική αντιπροσωπεία: Z. Hogiund, Ture Nerman.
Για την Ολλανδική αντιπροσωπεία: H. Roland-Holst.
Για την Ελβετική αντιπροσωπεία: Robert Grimm, Charles Naine.
Σεπτέμβρης 1915
ΔΥΟ ΔHΛΩΣEIΣ ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΤΟΥ ΤΣΙΜΕΡΒΑΛΝΤ
Ι.
Οι υπογράφοντες δηλώνουν τα εξής:
Το μανιφέστο που υιοθετήθηκε από τη Συνδιάσκεψη δεν μας ικανοποιεί πλήρως. Δεν περιέχει κανένα χαρακτηρισμό είτε για τον απροκάλυπτο οπορτουνισμό ή για τον οπορτουνισμό που κρύβεται πίσω από τη ριζοσπαστική φρασεολογία, τον οπορτουνισμό που δεν είναι μόνο η κύρια αιτία της κατάρρευσης της Διεθνούς αλλά που παλεύει να διαιωνίσει αυτήν την κατάρρευση. Το μανιφέστο δεν περιέχει καμιά ξεκάθαρη αναφορά σχετικά με τις μεθόδους πάλης κατά του πολέμου.
Θα συνεχίσουμε, όπως έχουμε κάνει μέχρι τώρα, να υπερασπίζουμε στον Σοσιαλιστικό τύπο και στις συναντήσεις της Διεθνούς, την ξεκάθαρη Μαρξιστική θέση αναφορικά με τα καθήκοντα που έβαλε η εποχή του ιμπεριαλισμού μπροστά στο προλεταριάτο.
Ψηφίζουμε υπέρ του μανιφέστου επειδή το θεωρούμε ως ένα κάλεσμα στην πάλη και σε αυτήν την πάλη ανυπομονούμε να βαδίσουμε δίπλα δίπλα με άλλα τμήματα της Διεθνούς.
Ζητάμε η δήλωση αυτή να συμπεριληφθεί στα επίσημα πρακτικά.
Υπογράφοντες: Ν. Λένιν, Γ. Ζινόβιεφ, Ράντεκ, Νέρμαν, Hoglund, Γουΐντερ.
ΙΙ.
Η άλλη δήλωση που υπογράφτηκε επιπροσθέτως από την ομάδα που είχε παρουσιάσει την απόφαση της αριστεράς, από την Henriette Roland Holst και τον Λ. Τρότσκι, έχει ως εξής:
«Eφόσον η υιοθέτηση της τροπολογίας μας (στο μανιφέστο) που απαιτεί την καταψήφιση των πολεμικών κονδυλίων θα μπορούσε με οποιοδήποτε τρόπο να κλονίσει την επιτυχία της Συνδιάσκεψης, διατηρώντας τις αντιρρήσεις μας, αποσύρουμε την τροπολογία μας και αποδεχόμαστε τη δήλωση του Λέντεμπουρ στην επιτροπή, ότι το μανιφέστο περιέχει ό,τι υποδηλώνεται στην πρότασή μας».
Μπορεί να προστεθεί ότι ο Λέντεμπουρ, τελεσιγραφικά απαίτησε την απόρριψη της τροπολογίας, αρνούμενος να υπογράψει το μανιφέστο σε άλλη περίπτωση.
Mετάφραση – επιμέλεια Θόδ. K.
[ Για τη μετάφραση ελήφθη υπ’ όψιν η παλαιότερη μετάφραση της Nέας Προοπτικής, που υπάρχει στο HYPERLINK http://www.politiko-kafeneio.gr www.politiko-kafeneio.gr και η πανομοιότυπη στο HYPERLINK http://www.marxists.org www.marxists.org (χωρίς αναφορά στην πηγή και με αναπαραγωγή όλων των λαθών). H καινούργια απόδοση έγινε από το αγγλικό κείμενο που υπάρχει στο HYPERLINK http://www.marxists.org www.marxists.org (Leon Trotsky, The War and the International – The Zimmerwald Manifesto). Eλήφθη επίσης υπ’ όψιν η αντίστοιχη αγγλική μετάφραση στο HYPERLINK http://www.marxists.org/history/international/social-democrasy/zimmerwald/manifesto-1915.htm www.marxists.org/history/international/social-democrasy/zimmerwald/manifesto-1915.htm) ]
