Tο KKE μπροστά σε πολιτικά και θεωρητικά αδιέξοδα
Στο τεύχος 4 του 2017 της Κομμουνιστικής Επιθεώρησης, του θεωρητικού και πολιτικού οργάνου της Κ.Ε. του Κ.Κ.Ε., δημοσιεύονται δύο άρθρα με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την νίκη της Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης. Αξίζει να προσεχτούν ιδιαίτερα και να συζητηθούν. Το ένα αποτελεί τη διακήρυξη της Κ.Ε. του Κ.Κ.Ε. με τίτλο «Για τα 100χρονα της Μεγάλης Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης» και το δεύτερο του γ.γ. της Κ.Ε. του Κ.Κ.Ε. Δημήτρη Κουτσούμπα με τίτλο «Η σημασία της Οκτωβριανής Επανάστασης στην εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό κομμουνισμό».
Και στα δύο άρθρα παρουσιάζονται γνωστές θεωρητικές απόψεις του ΚΚΕ, επανάληψη των βασικών θέσεων του, ενώ σε κάποιες άλλες που επιχειρείται να διατυπωθεί κάποια κριτική στα γνωστά, το αποτέλεσμα είναι να βαθαίνουν οι αντιφάσεις και τα αδιέξοδα του αναλυτικού σχήματος που παρουσιάζεται.
Η βασική διαπίστωση που διαπερνά και τα δύο κείμενα είναι η “κλασική” άποψη πως στη Σοβιετική Ένωση ολοκληρώθηκε η οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Τόσο η Διακήρυξη της Κ.Ε. όσο και το άρθρο του Δ. Κουτσούμπα («η νέα έφοδος στους ουρανούς ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΕ το σοσιαλισμό” ) δεν αφήνουν περιθώρια παρερμηνειών. Θυμίζοντας τις καταβολές της αντίληψης αυτής γράφει η Διακήρυξη: «οξύνθηκε η αντιπαράθεση μέσα στο ΠΚΚ ανάμεσα στις δυνάμεις που υποστήριζαν ότι η σοσιαλιστική οικοδόμηση ήταν αδύνατη χωρίς τη νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης στην καπιταλιστικά αναπτυγμένη Δύση (Τρότσκι κ.α.) και τις δυνάμεις που με επικεφαλής το Στάλιν, που υποστήριζαν ότι η σοβιετική εξουσία έπρεπε να προτάξει την κατεύθυνση της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.”
Η λαθροχειρία είναι φανερή. Ποτέ ο Τρότσκι δεν υποστήριξε πως δε μπορεί να αρχίσει να οικοδομείται ο σοσιαλισμός στην ΕΣΣΔ. Αυτό που τόνιζε ήταν πως δε μπορεί να ολοκληρωθεί σε μια μόνο χώρα, και ειδικά στη Ρωσία χωρίς τη νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης στα καπιταλιστικά μητροπολιτικά κέντρα. Όπως γράφει και ο Θ. Κουτσουμπός στην «Κριτική για το 18ο Συνέδριο του Κ.Κ.Ε.» η απόρριψη αυτής της ανάγκης, σημαίνει απόρριψη όχι μόνο του Τρότσκι, αλλά και του Μαρξ, του Ένγκελς και όλων των επαναστατών μαρξιστών συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του Λένιν που μιλούσαν γα την ανάγκη νίκης της σοσιαλιστικής επανάστασης σε παγκόσμια κλίμακα, ή τουλάχιστον σε μια ομάδα των πλέον ανεπτυγμένων χωρών του καπιταλισμού. Αν δεν είναι έτσι, τότε ο κομμουνισμός μπορεί να είναι ένα τοπικό ή χωρικό επεισόδιο χωρίς την αναγκαία παγκόσμια νίκη του. Με άλλα λόγια ανεφάρμοστος, μια ουτοπία.
Παρά την αποθέωση του Οκτώβρη και από τα δύο κείμενα, ιδιαίτερα στο άρθρο του γ.γ. του Κ.Κ.Ε., υποβιβάζεται σε ένα ιστορικό επεισόδιο που συγκέντρωσε μια σειρά τοπικές και συγκυριακές ιδιομορφίες . «Υπάρχει το αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι ήταν τελείως διαφορετικές οι συνθήκες εκείνης της κατάστασης, αφού μιλάμε για επαναστατική κατάσταση, για λαό οργανωμένο στα Σοβιέτ, ένοπλο, μιλάμε για ένα αστικό κράτος που δεν είχε προλάβει ακόμα να συγκροτηθεί στο σύνολο των μηχανισμών του». Για να καταλήξει πως σήμερα μιλάμε σε συνθήκες μη επαναστατικής κατάστασης. Η τεκμηρίωση του μεγάλου γεγονότος Οκτωβριανή Επανάσταση γίνεται ένα άθροισμα διαφορετικών συνθηκών. Και δεν είναι τυχαίο. Για να μην ξανακαθίσει στο εδώλιο του κατηγορουμένου ο σταλινισμός, πρέπει να μείνουν στο σκοτάδι όλα τα νήματα που οδήγησαν στον Οκτώβρη. Η πάλη για διαρκή επανάσταση, η πολιτική ανεξαρτησία της εργατικής τάξης, η εσωκομματική δημοκρατία ακόμα και στις πιο σκληρές συνθήκες της πάλης, ο διεθνισμός, η συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης, η μελέτη και η αδογμάτιστη ανάπτυξη του διαλεκτικού και ιστορικού υλισμού.
Ο Λένιν και οι μπολσεβίκοι, για να νικήσουν μελέτησαν τον καπιταλισμό, στο τελευταίο και ανώτερο στάδιό του τον ιμπεριαλισμό, ως ιστορική εποχή πολέμων και επαναστάσεων. Στην αντίστοιχη ” ανάλυση” της η Διακήρυξη βλέπει μόνο « κυκλικές οικονομικές κρίσεις [που] είναι στο DNA του καπιταλισμού πιο βαθιές και συγχρονισμένες». Άρα και θα ξεπεραστούν. Για αυτό και για το γ.γ. του Κ.Κ.Ε. δεν έχουμε, και ούτε προβλέπονται άμεσα επαναστατικά γεγονότα.
Εκεί όμως που δημιουργείται άβυσσος αδιεξόδων και αντιφάσεων, είναι στα σημεία και των δύο κειμένων που επιχειρείται αυτοκριτική για την πολιτική του σταλινισμού τη δεκαετία του 1930 κατά την άνοδο του ναζισμού και του φασισμού στην Ευρώπη. Η Διακήρυξη κάνει κριτική στο διαχωρισμό των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων από τη μεριά της Κομμουνιστικής Διεθνούς σε αμυντικές και επιθετικές, σε φιλοπόλεμες και φιλειρηνικές, ότι άστοχα εκτιμήθηκε πως στα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα υπήρξε μια αριστερή και μια δεξιά πτέρυγα. Πολύ απλά, ντροπαλά και ημιτελώς, το ΚΚΕ κριτικάρει την πολιτική των Λαϊκών Μετώπων.
Αν όμως απορρίπτεις αυτές τις πολιτικές επιλογές, χωρίς να κάνεις μια ταυτόχρονη ιστορική αποτίμηση για τη γραμμή του Ενιαίου ταξικού Μετώπου απέναντι στο φασισμό, ως του αναγκαίου τακτικού όπλου που μπορεί να υπηρετήσει την ιστορική αποστολή της εργατικής τάξης προς την εξουσία της, γραμμή που δικαιώνεται δεκαετίες μετά, τότε είναι σα να προτείνεις μια διαρκή πολιτική “Τρίτης Περιόδου” … Προτείνεις μια γραμμή διαρκούς απομονωτισμού όχι μόνο και όχι κυρίως απέναντι σε άλλα πολιτικά ρεύματα και κόμματα, αλλά απέναντι στην ίδια την εργατική τάξη, μέχρι να βγάλει τα σωστά συμπεράσματα, τα δικά σου συμπεράσματα. Όσο αίμα και πόνος και αν απαιτηθεί για αυτό. Η επιχείρηση αυτοκριτικής βαθαίνει τις αντιφάσεις του ΚΚΕ, χωρίς να ανοίγει δρόμους στην ιστορική έρευνα και να απαντά στα καίρια ερωτήματα. Η ιστορία και η ταξική πάλη γίνεται έτσι για την εργατική τάξη συνολικά, αλλά και για τους πρωτοπόρους εργάτες μια αίθουσα σωφρονιστηρίου, τιμωρίας, μια φυλακή χωρίς πολιτικές συμμαχίες, και κυρίως χωρίς επανάσταση.
Άλλωστε και μετά τη διάλυση της Διεθνούς το 1943, όταν και πάλι σε ό,τι αφορά την ελληνική επανάσταση 1941-49, όπου όπως λέει και η Διακήρυξη έμπαινε επιτακτικά το καθήκον γα το συνδυασμό της εθνικοαπελευθερωτικής πάλης με την πάλη για εργατική εξουσία, και πάλι το σταλινικό κέντρο οδήγησε το ελληνικό ΚΚ σε συμβιβασμούς με τις ίδιες «αντιφασιστικές» και «φιλειρηνικές» αστικές και ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, και στην ήττα.
Η ίδια η διάλυση της Διεθνούς, φάντασμα του πρώτου επαναστατικού εαυτού της, επισημαίνεται πως ήταν ένα ακόμα λάθος. Συσσωρευμένα λάθη, χωρίς να καταδεικνύεται ο ιστός που τα συνδέει. Ο “σοσιαλισμός σε μια μόνο χώρα”, ο γραφειοκρατικός εκφυλισμός, οι εκτελέσεις των μπολσεβίκων ηγετών κι οι μαζικές εκκαθαρίσεις, η παραμόρφωση της θεωρίας και της πράξης για την επανάσταση και την εργατική εξουσία.
Η “επανεξέταση” της Ιστορίας από το ΚΚΕ, με αφορμή τα 100 χρόνια του Οκτώβρη 1917, της έναρξης της ανολοκλήρωτης ακόμα παγκόσμιας επανάστασης, έχει να κάνει περισσότερο με τρέχουσες ανάγκες μιας γραφειοκρατικής ομάδας παρά για γνήσια κριτική και αυτοκριτική, αναζήτηση της αλήθειας σαν όπλο χειραφέτησης.
Αλλά θα επανέλθουμε.
Νίκος Πελεκούδας
