Από τις φλόγες της Βραζιλίας…
ως τις κάλπες της Αργεντινής
[Η Νέα Προοπτική, στα πλαίσια της Διεθνούς Συνάντησης στην Αθήνα, είχε την ευκαιρία να πάρει συνέντευξη από δύο στελέχη του Partido Obrero, του Αργεντίνικου τμήματος της Συντονιστικής Επιτροπής για την Επανίδρυση της Τετάρτης Διεθνούς. Συνομιλήσαμε με τον σ. Οσβάλντο Κοτζιόλα (καθηγητή ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο της Βραζιλίας) και τον σ. Πάμπλο Χέλερ, μέλος της K.E. του Παρτίδο Oμπρέρο και καθηγητή οικονομικών στο πανεπιστήμιο του Mπουένος Άιρες, για την κατάσταση στις δύο μεγαλύτερες χώρες της Λατινικής Αμερικής: στη Βραζιλία, που μόλις αυτό το καλοκαίρι γνώρισε μια πρωτόγνωρη, για τα δεδομένα της χώρας, εξέγερση, αλλά και για την μεγάλη επιτυχία του Mετώπου της Αριστεράς και του Τροτσκιστικού P.O., που κατάφερε να εισέλθει στο Αργεντίνικο κοινοβούλιο στις πρόσφατες Προεδρικές εκλογές.
Το πρώτο μέρος της συνέντευξης, δημοσιεύτηκε στο προηγούμενο φύλλο της NΠ.]
Ν.Π.: Μέσα στο 2013, ο πλανήτης μπήκε σε μια νέα φάση της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης, που σημαδεύτηκε από μεγάλα πολιτικά γεγονότα και εξεγέρσεις στις λεγόμενες αναπτυσσόμενες οικονομίες, όπως στη Βραζιλία και στη Τουρκία. Ποια είναι η πολιτική και οικονομική κατάσταση τώρα, στη πρώτη οικονομία της Λατινικής Αμερικής, καθώς μάλιστα ετοιμάζονται για το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου;
O.K.: Η Βραζιλιάνικη οικονομική κρίση είναι πολύ βαθιά. Είναι ο αδύναμος κρίκος στην αλυσίδα των αναπτυσσόμενων χωρών, με προβλήματα και με το μεγάλο χρέος, εσωτερικό κι εξωτερικό, και με την ανάπτυξη. Αυτή η οικονομική κατάσταση, τα τελευταία χρόνια, μέσα από διάφορες μορφές φορτωνόταν στο λαό. Μία από αυτές ήταν η αύξηση των εισιτηρίων. Το 27% του μισθού ενός μέσου εργαζόμενου ξοδευόταν στις μετακινήσεις. Σε μια χώρα που αναλογεί ένα αμάξι ανά δύο άτομα, και που το Σάο Πάολο των 20.000.000 κατοίκων, είναι η πόλη με το μεγαλύτερο «στόλο» αυτοκινήτων στο κόσμο, κάθε άνθρωπος ήθελε 3-4 ώρες καθημερινά για να πάει και να έρθει στη δουλειά του.
Η σπίθα που άναψε τη φωτιά σε όλη τη Βραζιλία ήταν η αύξηση των εισιτηρίων στις μεγάλες πόλεις κατά 20 cents. O αγώνας οργανώθηκε κατά βάση από το κίνημα της νεολαίας, με το σύνθημα “Tariffa Zero”, δηλαδή μηδενικό εισιτήριο, ελεύθερες μετακινήσεις για όλους, τους εργάτες, τους φοιτητές κλπ.
Το βασικό πρόβλημα είναι ότι οι εταιρείες των λεωφορείων είναι ιδιωτικές, που εισπράττουν λεφτά και από τους επιβάτες αλλά και πιστώσεις από το κράτος. Οι πρώτες εκρήξεις γι’ αυτό το ζήτημα ήταν το 2003 στη Μπαΐα, το 2005 στη Φλοριανόπολις κλπ., όλες νεολαιΐστικες εκρήξεις, που παρέμειναν απομονωμένες, σε μια τεράστια χώρα όπως η Βραζιλία. Αυτή τη φορά, η νεολαία οργάνωσε το «Κίνημα για την ελεύθερη μετακίνηση» και κάλεσε στη πρώτη διαδήλωση, με την Αριστερά της αντιπολίτευσης να μένει απ’ έξω λέγοντας πως δεν υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες για κάτι τέτοιο. Η πρώτη διαδήλωση είχε 2.000 ανθρώπους, και δέχτηκε σκληρή αστυνομική καταστολή. Τρεις μέρες μετά κάλεσαν και δεύτερη διαδήλωση, με 5.000 άτομα. Καταστολή. Πολιτικά κόμματα και προσωπικότητες ήταν ακόμα έξω από αυτό. Τρίτη διαδήλωση, 10.000 άτομα, πάλι καταστολή, με πλαστικές σφαίρες, συλλήψεις, κλπ. Στην τέταρτη διαδήλωση, για πρώτη φορά ήταν παρών ένας ηγέτης της Αριστεράς, ένας 87χρονος Αριστερός Καθολικός. Η άκρα Αριστερά ήταν πάντα απούσα, λέγοντας πως «αυτοί είναι Αναρχικοί». Αυτή τη φορά, ο κόσμος ήταν 50.000 και υπέστη πάλι άγρια καταστολή. Μετά από αυτό, υπήρξε μεγάλη λαϊκή αντίδραση, θεωρώντας το «αδύνατο να σκοτώνουν τη νεολαία μας». Όλος ο πληθυσμός απέκτησε συνείδηση του τι συνέβαινε, και κρέμασαν λευκά πανό στα παράθυρα τους ως ειρηνική απάντηση στην βία της αστυνομίας. Στην πέμπτη διαδήλωση στις 17/6 (της οποίας την αφίσα έφτιαξε η κόρη μου) διαδήλωσαν 250.000 άνθρωποι, φτάνοντας συνολικά ως και πάνω από 1.000.000. Στις επόμενες μέρες περισσότερες από 600 μεγάλες πόλεις της Βραζιλίας είχαν γιγάντιες διαδηλώσεις. Παντού η αύξηση των 20 cents ακυρώθηκε. Σε διάφορες πόλεις όμως, όπως στο Σάο Πάολο, ο Δήμαρχος «έσβησε» την αύξηση, αυξάνοντας ταυτόχρονα τα δημοτικά τέλη. Αμέσως, φοιτητές και άλλοι νεολαίοι, στο Πόρτο Αλέγκρε και αλλού, κατέλαβαν το Δημαρχείο, απαιτώντας να ακυρωθεί η αύξηση του εισιτηρίου, χωρίς όμως να υπάρχει επιβάρυνση στη δημοτική φορολόγηση. Η κατάληψη έληξε μόνο όταν οι αρχές αναγκάστηκαν να συμφωνήσουν σε αυτό.
Ήταν το πιο σημαντικό κοινωνικό κίνημα στην ιστορία της Βραζιλίας. Μέχρι τώρα ήταν αδύνατο να έχεις διαδηλώσεις σε πάνω από 600 πόλεις μαζί.
Την ίδια περίοδο, ήταν το Confederation’s Cup. Για πρώτη φορά, στον τελικό, στο στάδιο Μαρακανά, που νίκησε η Βραζιλία την Ισπανία, δεν υπήρχε κανένα πολιτικό πρόσωπο από τη κυβέρνηση. 100.000 άνθρωποι έβλεπαν το ματς, και άλλοι τόσοι κοντά στο γήπεδο συγκρούονταν με την αστυνομία. Είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό, στη Βραζιλία το ποδόσφαιρο είναι θρησκεία, όταν έχει ματς τα γήπεδα είναι γεμάτα με κόσμο και οι υπόλοιποι είναι στα σπίτια τους παρακολουθώντας από την τηλεόραση.
Αυτό είναι δείγμα μιας νέας πολιτικής συνείδησης στη Βραζιλία. Κι αυτό ήταν μόνο ο πρώτος γύρος και μια νίκη του λαϊκού κινήματος. Γιατί είναι λαϊκό, κι όχι ταξικό κίνημα. Τα πάντα οργανώθηκαν από την νεολαία κι όχι από το εργατικό κίνημα ή πολιτικά κόμματα. Η Αριστερά, εν γένει, έφτασε στο κίνημα πολύ καθυστερημένα.
Ν.Π.: Δεν υπήρξε κάποια κήρυξη απεργίας εκείνες τις ημέρες;
O.K.: Όχι. Η πρώτη απεργία ήταν ενάμιση μήνα μετά. Υπάρχουν επτά εθνικές συνδικαλιστικές ενώσεις στη Βραζιλία. Μόνο η μία είναι της Αριστεράς, η Conlutas. Αυτοί υποστήριξαν την γενική απεργία που κήρυξε η γραφειοκρατία ενάμιση μήνα μετά, χωρίς καμιά κριτική. Το κίνημα της νεολαίας την αγνόησε. Την θεώρησε ως οπορτουνιστική μανούβρα της γραφειοκρατίας με σκοπό να υποκαταστήσει το κίνημα, αντιπαραθέτοντας τη γενική απεργία στο λαϊκό κίνημα. Ήταν μια καταστροφή, η απεργία ήταν εντελώς ασήμαντη, και οι διαδηλώσεις συγκέντρωσαν μόνο 20.000 κόσμο (σε σύγκριση με το 1.000.000). Είναι κωμικό, αλλά όλοι αυτοί πληρώθηκαν από τη γραφειοκρατία για να βρίσκονται εκεί. Αν πήγαινες, κέρδιζες την ελεύθερη μετακίνηση σου και φαγητό, ενώ αν κρατούσες και μια σημαία της Κεντρικής Ένωσης κέρδιζες επιπλέον κι ένα μικρό «χαρτζιλίκι». Κανένας αυθορμητισμός, καμιά μαχητικότητα.
Γενικά μιλώντας, και η Conlutas (η οποία φυσικά δεν πλήρωσε τους διαδηλωτές) και η Αριστερά εν γένει, δεν έπαιξαν σημαντικό ρόλο στις κινητοποιήσεις. Και αυτό είναι πρόβλημα, διότι ήταν ένα τεράστιο νεολαιΐστικο-λαϊκό κίνημα, χωρίς καμιά πολιτική αναφορά. Εξαιτίας αυτού, η κυβέρνηση του P.T., άρχισε να λέει πως είναι φασιστικές κινητοποιήσεις, κι ακόμα κάποιοι δημοσιογράφοι του P.T., έλεγαν πως οργανώθηκαν από τη CIA. Εντελώς ηλίθιοι, η CIA κατάφερε να κινητοποιήσει εκατομμύρια ανθρώπων! Αυτό δείχνει και την τρέλα αυτής της «Αριστεράς». Αλλά και η έλλειψη μιας πολιτικής αναφοράς, δείχνει την απουσία μιας Αριστεράς, και στη Βραζιλία, που θα μπορέσει να εκφράσει αυτές τις κινητοποιήσεις σε ένα άλλο πολιτικό επίπεδο, ακόμα και εκλογικά. Γι’ αυτό και σίγουρα θα δούμε στις επόμενες εκλογές τη βασική τάση να είναι η αποχή, όπως στη Χιλή. Κι εκεί, έζησαν μια παρόμοια διαδικασία τα τελευταία χρόνια με νεολαιίστικες κινητοποιήσεις για τη δημόσια παιδεία, και το αποτέλεσμα ήταν μια αποχή περίπου 50%.
Κ. Αποστολόπουλος – Άντα Π.
