Εργάτες της Αλουμίνιον της Ελλάδος
Δεν διαπραγματευόμαστε την αξιοπρέπεια μας
Στις 15 Δεκέμβρη, με ένα συντριπτικό ΝΑΙ στις συνδικαλιστικές κινητοποιήσεις που προτείνει το ΔΣ του σωματείου «Ένωση», οι εργάτες της Αλουμίνιον της Ελλάδος (πρώην Πεσινέ), έστειλαν καθαρό μήνυμα: δεν είναι διαπραγματεύσιμη η αξιοπρέπεια τους. 436 ΝΑΙ, 76 ΟΧΙ και 3 ΛΕΥΚΑ ήταν ο τελικός απολογισμός της συνέλευσης που συνέπεσε να γίνει την ίδια ημερομηνία που το 1981 έγινε η ιστορική συνέλευση που πήρε την απόφαση να ενώσει τα οκτώ σωματεία που δρούσαν στο χώρο του εργοστασίου.
Στο τέλος Οκτωβρίου 2015, το Δ.Σ. του σωματείου «Ένωση» στο Αλουμίνιο της Ελλάδος κατέθεσε στη διεύθυνση του εργοστασίου τα αιτήματα για το 2016. Αντί όμως μιας απάντησης που θα άνοιγε τον διάλογο, τους είπαν πως «αυτά τα αιτήματα δεν είναι βάση για συζήτηση». Στην δεύτερη συνάντηση που έγινε μετά από την επιμονή του σωματείου, αντί απάντησης επί του πακέτου των αιτημάτων που της κατέθεσαν, η διεύθυνση πρότεινε… «-15% μείωση αποδοχών»!
Η πρώτη αντίδραση του ΔΣ ήταν να κηρύξει μια 3ωρη στάση εργασίας που με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε, έξω από το γραφείο του σωματείου.
Από την μεριά της η διεύθυνση προχώρησε σε μια επικοινωνιακή διαχείριση της προκλητικής της απάντησης. Την παρουσίασε σαν διαπραγματευτικό αντίβαρο στα αιτήματα των εργατων. Η μεσαία ιεραρχία σκόρπιζε φράσεις του τύπου «μα είναι στα καλά τους τέτοια εποχή, τόσα πολλά αιτήματα;», «δεν έχουν το θεό τους, τόσο τυχοδιώκτες είναι;», «μην τους ακούτε θα καταστραφείτε». Οργάνωσαν ταυτόχρονα ενημερώσεις για την κρίση στην παγκόσμια αγορά του αλουμινίου, την πτώση της τιμής και τις διαρκώς αυξανόμενες δυσκολίες για την επιβίωση της βιομηχανίας. Στην ημερησία διάταξη του τρόμου που σέρβιραν ήταν η Κινεζική επιθετικότητα στην παραγωγή αλουμινίου.
Ο απώτερος στόχος της διεύθυνσης με την κατηγορία για τυχοδιωκτισμό του σωματείου, έγινε φανερό πως ήταν να αποδυναμώσει τους εργάτες που στη γενική συνέλευση είχαν ψηφίσει με ποσοστό 93% τα αιτήματα που είχε προτείνει η πλειοψηφία του ΔΣ. Ήθελαν να δημιουργήσουν αμφιβολίες στους εργάτες όσον αφορά στην ικανότητα του ΔΣ του σωματείου τους, να διαχειριστεί τις διαπραγματεύσεις με ένα τόσο βαρύ πακέτο. Σε αυτήν την πολιτική πιστεύει πως την βοηθά πολύ η συγκυρία που διαμορφώνεται από τις εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία, όπως εκφράζεται στις τιμές αλουμινίου του χρηματιστηρίου του Λονδίνου LEM σε συνδυασμό με την Ελληνική πιστωτική ασφυξία.
Έτσι, η θέση της δεν άλλαξε καθόλου παρά τις τρεις διαδοχικές συναντήσεις με το ΔΣ του σωματείου που σε αντίστοιχες προτάσεις μετά το αρχικό πακέτο, προσπάθησε να βρει λύση για να ικανοποιηθούν τα αιτήματα χωρίς σύγκρουση. Στην δε τέταρτη πρόταση η διεύθυνση αρνήθηκε να απαντήσει.
Ταυτόχρονα, ενώ στο εργοστάσιο σερβίρεται ο τρόμος, στο εξωτερικό και στο εσωτερικό της χώρας ο πρόεδρος του ομίλου Μυτιληναίος και κάτοχος του πλειοψηφικού πακέτου των μετοχών της, με επανειλημμένες συνεντεύξεις παρουσιάζει με υπερηφάνεια το Αλουμίνιον της Ελλάδος, σαν ένα από τα καλύτερα εργοστάσια της Ευρώπης. Κεφαλαιακή επάρκεια, κόστος παραγωγής και τεχνογνωσία ανθρώπινου δυναμικού, οι κορωνίδες του εργοστασίου. Όταν το 2016 θα ολοκληρωθεί το «Αριστεία» (νέο πρόγραμμα περικοπών κόστους), θα βρίσκεται μεταξύ των καλύτερων στην Ευρώπη. Το Αλουμίνιον της Ελλάδος συγκρίνεται κατά τα λεγόμενά του στα ίσια με το εργοστάσιο του Μπαχρέιν που έχει μηδαμινό κόστος ενέργειας, την στιγμή που η Αλουμίνιον πληρώνει την ακριβότερη τιμή ενέργειας στην Ευρώπη.
Τι συμβαίνει;
Πριν τις τελευταίες εθνικές εκλογές, ήταν πρόταση της εταιρίας προς το Δ.Σ. του σωματείου οι διαπραγματεύσεις για τα αιτήματα του 16 να ξεκινήσουν από το 2015. Η πρόταση έγινε επανειλημμένα και πριν, αλλά και μετά την συμφωνία για την επαναφορά των 37,33 ωρών εργασίας στην ηλεκτρόλυση (επιτυχία που κατέγραψε η επιμονή του σωματείου στο αίτημα).
Ταυτόχρονα η εταιρία εξαγγέλλοντας το νέο πρόγραμμα, το επονομαζόμενο «Αριστεία», δεσμευόταν και στους εργάτες μέσα από τις ενημερωτικές συναντήσεις κατα 25αδες εργαζομένων, αλλά και στο Δ.Σ. του σωματείου, πως δεν περιέχει περικοπές που να αφορούν το εργασιακό κόστος. Έτσι η θέληση της διεύθυνσης να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις, πριν το τέλος του έτους, έγινε αποδεκτή από το Δ.Σ. του σωματείου.
Το σωματείο λοιπόν στις αρχές Οκτωβρίου, μετά το τέλος των καλοκαιρινών διακοπών και την εκλογή της νέας κυβέρνησης, έκανε την γενική του συνέλευση και ψήφισε αιτήματα για το 2016. Τα οποία κατέθεσε στη διεύθυνση μέσα στον ίδιο μήνα.
Όμως, ο Οκτώβριος του 2015, δεν είναι Ιανουάριος, ούτε Ιούλιος· η υποταγή της νέας κυβέρνησης του «μεταλλαγμένου» Σύριζα στις απαιτήσεις του κουαρτέτου και στο ξένο και ντόπιο κεφάλαιο άλλαξε άρδην τα δεδομένα.
Από ό,τι φαίνεται, ο επιχειρηματίας του εργοστασίου που το 2012 έσπασε πρόωρα την τριετή συμφωνία και ζήτησε μείωση αποδοχών, επειδή η πολιτική συγκυρία τον βόλευε (μνημονικά μέτρα που νομοθετούσαν οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ), τώρα σκοπεύει και πάλι να εκμεταλλευτεί την υποταγή του Σύριζα στο κουαρτέτο (με το νέο τρίτο κατά σειρά μνημόνιο). Θέλει λοιπόν να περιορίσει για άλλη μια φορά την πληρωμένη εργασία. Και δεν τον ενδιαφέρει ότι έτσι οι υπογραφές και οι προφορικές υποσχέσεις των διευθυντών του θα είναι κενές και χωρίς αντίκρισμα για τους εργάτες.
Ο σχεδιασμός τους πλέον είναι «πάση θυσία όσο πιο πολύ κέρδος μπορούμε»
Έτσι βέβαια γκρεμίζεται κάθε δυνατότητα συνδικαλιστικής συνεννόησης ανάμεσα στους εργάτες και τη διοίκηση του εργοστασίου. Kαι μαζί γκρεμίζεται και η μίνιμουμ δυνατότητα συνεννόησης και συνεργασίας σε επίπεδο λειτουργίας· το «συμμετοχικό μάνατζμεντ» καταρρέει. Το μοντέλο του «συμμετοχικού μάνατζμεντ» είναι το εργαλείο οργάνωσης της εργασίας στο συγκεκριμένο εργοστάσιο και ουσιαστικά το εργαλείο παραγωγής του «κέρδους» για τον καπιταλιστή.
Πρόκειται για την καρδία λειτουργίας της συγκεκριμένης επιχείρησης.
Συγκεκριμένα το «συμμετοχικό μάνατζμεντ» απέδωσε τα αποτελέσματα, τόσο σε τεχνικό, όσο και επίπεδο ασφάλειας, για τα οποία και ο ίδιος καυχιέται. Το σύστημα κτίστηκε επενδύοντας σε βάθος χρόνου από τα τέλη της δεκαετίας του 80, με πολλές εργατο-ώρες σε συμμετοχικές δράσεις, σεμινάρια, ομάδες εργασίας, με θέματα που αφορούσαν κύρια την ασφάλεια στην εργασία. Έτσι εμπεδώθηκε ένα μίνιμουμ εμπιστοσύνης που απέδωσε καρπούς από τα μισά του ‘90. Στηριζόταν πάντα στη δυνατότητα των εργαζόμενων να παρεμβαίνουν στην παραγωγική διαδικασία και να την διορθώνουν στη βάση της δικής τους εκτίμησης και εμπειρίας. Ειδικά το σημερινό επίπεδο τεχνογνωσίας και τα καλά αποτελέσματα, οφείλονται σε ένα αίσθημα ασφάλειας που έκανε δυνατό να αλλάξει τη νοοτροπία του μυστικοπαθή εργαζόμενου που προσπαθούσε να διασφαλίσει την ύπαρξή του ως «απαραίτητου» στην επιχείρηση κρατώντας κρυφή την εμπειρία του. Η εθελοντική ένταξή του στις ομάδες εργασίας και το μοίρασμα της εμπειρίας του με όλη την ομάδα, έγινε η βάση ενός αποτελεσματικότερου επιπέδου χρήσης της γνώσης στην παραγωγή. Η συλλογική δράση έδωσε νέα ζωή στο εργοστάσιο παρά την παλαιωμένη τεχνολογία. Αυτή η δράση εμπέδωσε και την εμπιστοσύνη των εργατών στον εαυτό τους ότι όχι μόνο μπορούν να δουλεύουν σε μία θέση εργασίας αλλά και την συνείδηση ότι μπορούν να οργανώνουν οι ίδιοι την παραγωγή συλλογικά πέρα από τον εργοδοτικό σχεδιασμό.
Τώρα πλέον η διοίκηση με το πρόγραμμα “Αριστεία” και με στόχο την εμφάνιση “κερδοφορίας” στα μάτια των μετόχων απορρυθμίζει την καρδιά του εργοστασίου που με τόσο κόπο οικοδομήθηκε. Και τη ζημιά αυτή την παρουσιάζουν στους εργάτες σαν ενδιαφέρον για την μακροβιότητα της επιχείρησης. Ενώ ταυτόχρονα τους καλούν να θυσιάσουν και άλλο μέρος της ζωής τους, για την ανάγκη της επιβίωσης του εργοστασίου.
Τι βρίσκεται πίσω από μια τέτοια κοντόθωρη πολιτική;
Η διεύθυνση παρουσιάζει σαν πρόβλημα την καθίζηση της ζήτησης με την ταυτόχρονη αδυναμία συνεννόησης για ελεγχόμενη μείωση της παγκόσμιας παραγωγής, κυρίως λόγω της άρνησης της Κίνας, που σε συνδυασμό με την διεθνή ύφεση έχει προκαλέσει μια πρωτοφανή καταβαράθρωση των τιμών στο αλουμίνιο. Ταυτόχρονα, η Κίνα με τις κρατικές επιδοτήσεις κάνει ικανές τις κινέζικες εταιρίες να φέρνουν φθηνότερο αλουμίνιο και στην Ευρώπη. Η κατάσταση φαίνεται να ξεφεύγει τελείως αν αναλογιστούμε πως μέσα σε μια περίοδο που ο ρυθμός αύξησης της ζήτησης του μετάλλου έχει αρνητικό πρόσημο, η κινέζικη παραγωγή αυξάνεται με τους ρυθμούς που σχεδιάστηκαν προ κρίσης. Το «όποιος αντέξει» είναι ο μόνος δρόμος που βλέπουν οι βιομηχανίες αυτές κάτω από την καπιταλιστική ιδιοκτησία. Αυτήν την πραγματικότητα ο Μυτιληναίος, σχεδιάζει να την αντιμετωπίσει με μειώσεις και του κόστους εργασίας, διακινδυνεύοντας ακόμα και την ύπαρξη του εργοστασίου από έμφραγμα στην οργάνωση της εργασίας.
Αυτό είναι, όμως, η μισή αλήθεια. Η άλλη μισή που δεν λένε όμως είναι πως με το σταμάτημα της “ποσοτικής χαλάρωσης” και ιδιαίτερα με την επερχόμενη αύξηση των αμερικανικών επιτοκίων, δρομολογείται μια αντίστροφη στροφή στη ροή κεφαλαίων. Κεφάλαια φεύγουν από της αναδυόμενες αγορές και από την Κίνα, προς τα μητροπολιτικά καπιταλιστικά κέντρα. Αυτό κάνει εξαιρετικά δύσκολο πλέον στην Κίνα να συνεχίσει να χρηματοδοτεί την επιθετική τακτική που αφορά και τον τομέα του αλουμινίου στη βάση των προ κρίσης σχεδιασμών.
Ταυτόχρονα δίνει την δυνατότητα σε εργοστάσια που έχουν έξυπνα οργανώσει την παραγωγή τους σε απαιτητικά ειδικευμένα προϊόντα, όχι μόνο να αντέξουν αλλά και να κερδίσουν νέα κομμάτια της αγοράς. Και για να το κάνουν αυτό στηρίζονται στην υψηλή τεχνολογική κατάρτιση του προσωπικού τους που εύκολα μπορεί να προσαρμόζει την τεχνική του στην παραγωγή στις νέες ανάγκες της αγοράς. Ένα τέτοιο εργοστάσιο είναι η Αλουμίνιον της Ελλάδος.
Γιατί λοιπόν να θέλουν να κάνουν ζημιά στην οργάνωση της εργασίας που μπορεί να αποβεί μοιραία για την μακροημέρευση της δραστηριότητας;
Η επιβολή της απειλούμενης ζημιάς επιβεβαιώνει το καπιταλιστικό αδιέξοδο να αντιμετωπιστεί η κρίση με μέτρα που να συμπεριλαμβάνουν και τις ανάγκες των εργατών.
Η διάλυση του «συμμετοχικού μάνατζμεντ» με επιστροφή σε συστήματα μεγαλύτερου ελέγχου των εργατών στην παραγωγική δραστηριότητα θα σημάνει την αύξηση του κόστους παραγωγής γιατί θα χρειαστεί την επανασύσταση ιεραρχικών βαθμίδων ελέγχων, που έχουν από χρόνια καταργηθεί. Και καταργήθηκαν γιατί κρίθηκαν ανεπαρκείς για να κρατήσουν το εργοστάσιο ανοικτό.
Είναι με άλλα λόγια ο βέβαιος δρόμος στην καταστροφή. Γι’ αυτό οι εργάτες δεν τους εμπιστεύονται ότι μπορούν με αυτά που προγραμματίζουν να “σώσουν” το εργοστάσιο και την εργασία.
Ταυτόχρονα κάθε συμβιβασμός με αυτού του είδους τα μέτρα αποδιοργανώνει πάρα πέρα την ζωή μας καταδικάζοντας εμάς και τα παιδιά μας στην ανέχεια.
Δεν είμαστε διατιθέμενοι να χάσουμε και άλλο κομμάτι από την ζωή μας. Ζωή μισή, δεν είναι ζωή.
Αν δεν βρουν ικανοποίηση οι ανάγκες μας θα πρέπει να προχωρήσουμε και χωρίς αυτούς σε μια μορφή οργάνωσης της ζωής που θα τις ικανοποιεί. Μια μορφή οργάνωσης που θα ικανοποιεί τις ανάγκες της κοινωνίας. Μιας κοινωνίας που θα μπορεί να ζει στην εποχή της αξιοπρεπώς και όχι σαν σκιά. Στην κοινωνία που οι ελεύθεροι συνεταιριστές θα παράγουν και θα ανταλλάσουν τα προϊόντα τις εργασίας τους για την ικανοποίηση των αναγκών τους χωρίς την ταξική καταπίεση και εκμετάλλευση της εργασίας τους.
Αγωνιζόμαστε γιατί διεκδικούμε την ζωή που μας παίρνουν
Δεν φοβόμαστε γιατί δεν έχουμε να χάσουμε τίποτα, παρά μόνο τις αλυσίδες μας.
Σ. Π., μέλος του ΕΕΚ, εργαζόμενος στην Αλουμίνιον της Ελλάδος
