Η άνοδος των χρηματιστηριακών αγορών στις ΗΠΑ και την Ευρωζώνη μετά από την σχεδόν κατάρρευσή τους στις αρχές της τελευταίας εβδομάδας του Aυγούστου, δεν σφραγίζει το τέλος της αναταραχής που άρχισε μια εβδομάδα πριν με την απόφαση της Κίνας να υποτιμήσει το νόμισμά της.
Αντίθετα, η συμπεριφορά των χρηματιστηριακών αγορών αντακλά την σπασμωδική απόφαση της Fed να διαβεβαιώσει τους πάντες με δηλώσεις ηγετικών διοικητικών στελεχών της ότι είναι μάλλον δύσκολο να προχωρήσει σ’ αυτό που είχε προετοιμάσει εδώ και μήνες στις αγορές κεφαλαίου, ήτοι την αύξηση των αμερικάνικων επιτοκίων.
Η αναδίπλωση αυτή ήρθε σαν αναγκαστική αντίδραση στην κατάρρευση των χρηματιστηριακών αγορών που άρχισε στην Κίνα, με αλλεπάλληλα ημερήσια κραχ και επεκτάθηκε με ταχύτητα την Δευτέρα και την Τρίτη [24-25/8] στην Ευρώπη και την Γουώλ Στρήτ κάνοντας τους αναλυτές να μιλάνε για μια κρίση χειρότερη εκείνης που ξέσπασε με την κατάρρευση της Lehman Brothers επτά χρόνια πριν.
Τι πραγματικά συνέβει; Την προηγούμενη εβδομάδα η Κεντρική Τράπεζα της Κίνας ανακοίνωσε αναπάντεχα την υποτίμηση του κινέζικου νομίσματος.
Η ανακοίνωση αυτή προκάλεσε πανικό καθώς “διαβάσθηκε” σαν επιβεβαίωση ότι η κινέζικη οικονομία επιβραδύνεται με γρήγορους ρυθμούς και έτσι σαν προσπάθεια της Κίνας να ενισχύσει την εξαγωγική δραστηριότητα της οικονομίας της.
Στην πραγματικότητα δεν ήταν μόνο η επιβεβαίωση της επιβράδυνσης της οικονομίας και των εξαγωγών της Κίνας που προκάλεσε την βίαιη αντίδραση των αγορών.
Ή, για την ακρίβεια, δεν ήταν μόνο η υποτίμηση, αλλά ο συνδυασμός των προβλημάτων της οικονομίας της Κίνας που σύμφωνα με εκτιμήσεις έχει πέσει από το 8% και το 9% των τελευταίων ετών στο 5,3%, με την επιμονή των ΗΠΑ να προχωρήσουν στην αύξηση των επιτοκίων του δολαρίου, αποσύροντας την νομισματική πολιτική με την οποία είχαν επιχειρήσει τα τελευταία εξι χρόνια να ανασχέσουν τις συνέπειες της κρίσης.
Ήδη, πολύ πριν από αυτήν την κίνηση της Κίνας, η διακοπή της “ποσοτικής χαλάρωσης” στις ΗΠΑ το 2014 και η βεβαιότητα ότι η διακοπή αυτή θα έχει ως επόμενο βήμα την αύξηση των αμερικάνικων επιτοκίων έχει προκαλέσει μια γιγάντια στροφή στις ροές κεφαλαίων από την περιφέρεια των αναδυόμενων αγορών στα μητροπολιτικά κέντρα.
Οι υπολογισμοί που έχουν γίνει δείχνουν ότι έχει “φύγει” από την περιφέρεια ήδη ένας όγκος κεφαλαίων πάνω από 1 τρισ. δολ. και η κίνηση αυτή αυξάνεται.
Γιατί; Γιατί τα τρία προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης των ΗΠΑ για την ανάσχεση των συνεπειών της κρίσης του 2008 που έχουν προηγηθεί έχουν διοχετευθεί κατά μεγάλο μέρος σε επενδύσεις στις χώρες αυτές και κυρίως στην Κίνα.
Ακόμα και το τρίτο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης που σε μεγάλο βαθμό είχε απορροφηθεί από το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα έχει διαμέσου της Ευρώπης κατευθυνθεί στις αναδυόμενες αγορές.
Η αναχρηματοδότηση των επενδύσεων αυτών, αν αυξηθεί το κόστος του χρήματος στην “πηγή” (με την διακοπή του QE και την αύξηση των επιτοκίων), μπορεί να διατηρηθεί μόνο αν το οικονομικό αποτελέσμα στον “τόπο” επένδυσης το διακαιολογεί.
Η επιβράδυνση όμως της οικονομικής ανάπτυξης στην Κίνα και την περιφέρεια σε συνδυασμό με το ραγδαία αυξανόμενο ρίσκο υποχρεώνει τα κεφάλαια αυτά να “επιστρέψουν” για να αποφύγουν τις συνέπειες της αλλαγής στην νομισματική πολιτική των ΗΠΑ επιδεινώνοντας τις τεράστιες πιέσεις που ήδη ασκούνται στις αναδυόμενες οικονομίες από τις οποίες “φεύγουν”.
Η Κίνα επιχείρησε με την υποτίμηση να ανασχέσει αυτό το ρεύμα αλλά προκάλεσε το αντίθετο αποτέλεσμα.
Η χρηματιστηριακή “φούσκα” έσκασε και συμπαρέσυρε όλες τις οικονομίες της Ασίας που έχουν εξαρτηθεί από την οικονομική ανάπτυξη της Κίνας· ο πανικός επεκτάθηκε και χτύπησε τα μητροπολιτικά κέντρα με τα ευρω-χρηματιστήρια να βυθίζονται για τρεις ημέρες και την Γουώλ Στρήτ να γυρίζει σε μέρες Lehman Brothers.
H αντίδραση της Fed ήρθε γρήγορα με δηλώσεις κεντρικών τραπεζιτών (της Νέας Υόρκης, κ.α.) ότι “ίσως δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για μια αύξηση των επιτοκίων…”.
Η πίεση που είχε δημιουργηθεί όμως ήταν τέτοια που οι άνθρωποι της Fed υποχρεώθηκαν να πάρουν θέση απέναντι στην πανικόβλητη απαίτηση των αγορών για ένα νέο QE (!) λέγοντας ότι δεν υπάρχει τέτοια περίπτωση.
Και τώρα; Τώρα οι καθησυχαστικές δηλώσεις των ανθρώπων της Fed οτι δεν πρόκειται να υπάρξει άμεσα αύξηση επιτοκίων και ότι θα μελετηθεί και πάλι η κατασταση πριν γίνει οποιαδήποτε κίνηση, προκάλεσαν την θετική υπεραντίδραση των χρηματιστηριακών αγορών.
Το ερώτημα όμως είναι για πόσο ακόμα αφού και οι τρείς “πηγές” αυτής της αναταραχής -επιβράδυνση στην Κίνα, νομισματική “απόσυρση” των ΗΠΑ, αλλά και αδυναμία της Ευρωζώνης να βρεί “λύση” απέναντι στον φαύλο κύκλο του χρέους και της ύφεσης- εξακολουθούν να είναι ενεργές και το χειρότερο να διαμορφώνουν ένα παγκόσμιο φαύλο κύκλο χρέους – ύφεσης και εξάντλησης όλων των νομισματικών/συναλλαγματικών “εργαλείων” για να δώσουν διέξοδο …
Γ. Aγγ.
