Τα τύμπανα των γεωπολιτικών συγκρούσεων ηχούν
Το τέλος του Σεπτεμβρίου και η είσοδος του Οκτωβρίου 2015, σημαδεύεται από γεωπολιτικές εξελίξεις μεγάλου βεληνεκούς, που αντανακλούν πλήρως το στίγμα της ιστορικής περιόδου που διανύουμε, καθώς και ιδιαίτερα της νέας αυτής φάσης της παγκόσμιας κρίσης και των περιπλοκών της.
Η επιδείνωση της καπιταλιστικής κρίσης με το τσουνάμι που «έσκασε» από την Ασία, που κάθε άλλο παρά αλώβητα αφήνει τα μητροπολιτικά κέντρα του καπιταλισμού, αν και όχι αυτόματα, επιταχύνει όλες τις εξελίξεις, αναζωπυρώνει όλες τις σοβούσες εντάσεις, δημιουργεί νέες εστίες φωτιάς στον πλανήτη. Το ασύλληπτων μεγεθών δράμα εκατοντάδων χιλιάδων Σύρων και Αφγανών προσφύγων που συσσωρεύονται στα Ευρωπαϊκά σύνορα, αντιμέτωποι με τον ρατσισμό της Ευρώπης-Φρούριο, είναι μια έκφραση του παγκόσμιου και ιστορικού κοινωνικού αδιεξόδου, που στη βάση του υπάρχει πάντοτε το οικονομικό μαράζωμα και παρακμή του συστήματος.
Το νέο στοιχείο στην κατάσταση είναι, σαφώς, η στρατιωτική εμπλοκή της Ρωσίας με αεροπορικούς βομβαρδισμούς στο έδαφος της Συρίας. Αν και αναγγέλθηκε πως πραγματοποιούνται στα πλαίσια της αντιμετώπισης του ISIS και άλλων ισλαμιστικών τρομοκρατικών ομάδων, εξ αρχής η Ρωσία κατηγορήθηκε πως δεν έχει στόχο το Χαλιφάτο, αλλά τους αντικαθεστωτικούς αντάρτες που βρίσκονται ανάμεσα στους τζιχαντιστές και στον Πρόεδρο Μπασάρ Αλ-Άσαντ, θέλοντας να τον ανατρέψουν για να επιβάλλουν ένα μεταπολεμικό status πλήρως ελεγχόμενο από τους συμμάχους και χρηματοδότες τους στις ΗΠΑ.
Ας σημειωθεί εδώ πως ακριβώς αυτού του είδους η «παρεμβολή» των ΗΠΑ, με την ενίσχυση και τον εξοπλισμό τέτοιων αμφίβολων ομάδων -όταν απλώθηκε το κύμα της Αραβικής Επανάστασης και με απώτερο σκοπό να ανακοπεί- ήταν η βάση της αποσύνθεσης και του χάους μέσα από την οποία ξεπήδησε το τέρας του Ισλαμικού Κράτους.
Οι κατηγορίες επίσης αναφέρουν πως η Ρωσία, αν και υποστηρίζει πως επιτίθεται μόνο από αέρος, αναπτύσσει δυνάμεις πυροβολικού στην περιοχή, ενώ χερσαίες δυνάμεις του Ιράν έχουν ήδη εισβάλλει στην Συρία. Αναφορές κάνουν λόγο και για ρώσικα άρματα μάχης, που έπληξαν μαζί με άλλες δυνάμεις αέρος και εδάφους, την αντικαθεστωτική Τουρκομανική ταξιαρχία «Σουλτάν Αμπντούλ Χαμίτ Χαν» στις επαρχίες της Χομς και της Χαμά, θέλοντας να τους αποκλείσουν από τον ανεφοδιασμό από την προστάτιδά τους, Τουρκία. Ο ηγέτης των Τουρκομάνων, Ομέρ Αμπντουλάχ, καταγγέλλει πως οι Ρώσοι ελέγχουν ήδη, μετά από βομβαρδισμούς «που δεν έχουν δει όμοιους τους από την αρχή του πολέμου», όλη τη περιοχή νότια της Λαττάκεια, και όλη τη Συριακή ακτογραμμή προς τη Μεσόγειο. Τα γεγονότα αυτά επιδεινώνουν τις σχέσεις Ρωσίας-Τουρκίας, κάτι που επιβεβαιώνεται κι από την παρέμβαση του ΝΑΤΟ στις 5 Οκτώβρη, για να διαμαρτυρηθεί για τις παραβιάσεις του Τούρκικου εναέριου χώρου από τα Ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη.
Οι συμμαχίες για τον έλεγχο της Μέσης Ανατολής
Η Μόσχα, από την πλευρά της, έχει κάθε λόγο να θέλει να κρατήσει στην εξουσία τον επιστήθιο σύμμαχο της, Άσαντ. Η Συρία, αν και ο πληθυσμός πλειοψηφικά ανήκει στο σουνιτικό δόγμα, κυριαρχείται από τους Αλεβίτες του Άσαντ (που συνδέονται με το σιιτικό τμήμα του Ισλάμ). Μαζί με το Ιράν, την Χεζμπολάχ του Λιβάνου, το Ιράκ –που μετά από την ήττα του Αμερικάνικου Ιμπεριαλισμού αναβαθμίστηκε ο ρόλος των σιιτικών ομάδων- ή ακόμα και τους σιίτες αντάρτες της Υεμένης, Χούτι, αποτελούν συμμάχους της Ρωσίας, και εν δυνάμει το σιιτικό τόξο-φραγμό στον καθολικό έλεγχο της περιοχής της Μέσης Ανατολής (ου μην αλλά και του αμύθητου πλούτου της, μέσα από τις πηγές και τις «διαδρομές» των υδρογονανθράκων προς τον υπόλοιπο κόσμο), από τους Αμερικάνους Ιμπεριαλιστές και τους σουνίτες συμμάχους τους, σε Τουρκία, Σαουδική Αραβία, Κατάρ, αλλά και το Ισραήλ κ.ο.κ. Δεν έχουν περάσει άλλωστε πολλές μέρες από τις 26 Σεπτεμβρίου, όταν και ανακοινώθηκε η τετραμερής συμφωνία Ρωσίας-Ιράν-Ιράκ-Συρίας για συνεργασία «σε θέματα υπηρεσιών πληροφορίας και σε θέματα ασφάλειας για την αντιμετώπιση της απειλής της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος», ενώ έχει ήδη συγκροτηθεί κοινό στρατηγείο στη Βαγδάτη.
Ενδεικτικό για τη σημασία της σχέσης των δύο καθεστώτων είναι πως η μοναδική ρώσικη ναυτική βάση στη Μεσόγειο βρίσκεται στη πόλη Ταρτούς της Συρίας, η ύπαρξη της οποίας απειλείται σε περίπτωση ανατροπής του Άσαντ από την «μετριοπαθή» Συριακή αντιπολίτευση ή το ISIS, ενώ οι Ρώσοι κινούνται ήδη για τη δημιουργία και δεύτερης στη Λαττάκεια.
Οι επικρίσεις ενάντια στην τακτική του Πούτιν δεν στερούνται αλήθειας, παντελώς. Άλλωστε, ο βομβαρδισμός της πόλης Χομς, με «20 χειρουργικά χτυπήματα» και με ανάμεσα στα θύματα αμάχους, ως πρώτη πράξη της ρώσικης επέμβασης, ενώ δεν είναι περιοχή ελεγχόμενη από το ISIS –αλλά με τεράστια στρατηγική σημασία ελέγχου όλης της επικράτειας- αποδεικνύει του λόγου το αληθές, και σίγουρα, κανείς δεν μπορεί να έχει αυταπάτες για τις «αγνές προθέσεις» του παλινορθωτή του Κρεμλίνου ή του Σύρου δικτάτορα και συνοδοιπόρου του. Τα παραπάνω προκάλεσαν την αντίδραση των δυτικών ηγετών, από τον Ομπάμα και τον Κέρι των ΗΠΑ, μέχρι τον Κάμερον που έκανε λόγο για στήριξη του «χασάπη Άσαντ», ή τους Μέρκελ και Ολάντ, που συναντήθηκαν με τον Πούτιν για το θέμα του άλλου μετώπου πυρκαγιάς, της Ουκρανίας.
Η συνάντηση ανάμεσα στους ηγέτες της Ε.Ε. και τον Πούτιν, χαρακτηρίστηκε από την αδυναμία των Ευρωπαίων Ιμπεριαλιστών να «επιπλήξουν» την Ρωσία με κάτι παραπάνω από ένα χλιαρό και μετρημένο «κατσάδιασμα», που, ακόμα και επικοινωνιακά, ήταν παντελώς αναντίστοιχο με την άτεγκτη, αποφασιστική και σχεδόν προκλητική στάση του Ρώσου Βοναπάρτη. Από την άλλη, καταγράφηκε επίσης η προσπάθεια των Ευρωπαίων ηγετών να απομονώσουν το γεγονός από το συνολικό παγκόσμιο γίγνεσθαι, λέγοντας πως «το ζήτημα της Συρίας δεν σχετίζεται με την Ουκρανία», σαν οι δύο πόλεμοι να αφορούν δύο ασύνδετα μεταξύ τους «επεισόδια».
Τα πράγματα, όμως, δεν είναι ακριβώς έτσι.
Το τέλος μιας εποχής;
Η Αμερικάνικη «καρδιά» του διεθνούς καπιταλισμού, βγαίνει βαθιά πληγωμένη από την νέα έξαρση της παγκόσμιας κρίσης. Αναγκάστηκε να αναστείλει (προσωρινά;) την προγραμματισμένη αύξηση των επιτοκίων δανεισμού, ενώ φωνές στο εσωτερικό της, μετά το χρηματιστηριακό κραχ στην Κίνα, έφτασαν να κάνουν λόγο ακόμα και για ένα νέο πρόγραμμα Ποσοτικής Χαλάρωσης, που μόλις πέρσι είχε διακοπεί μετά «βαΐων και κλάδων». Η δυσμενέστατη αυτή συνθήκη, επιδεινώνεται από την παντελή αδυναμία των Ιμπεριαλιστικών θεσμών να δώσουν λύση στην Ευρωπαϊκή κρίση υπερχρέωσης και ύφεσης, που συνιστά και το «μάτι του κυκλώνα» της διεθνούς καπιταλιστικής κρίσης, και επηρεάζει άμεσα τις ΗΠΑ.
Το οικονομικό τέλμα στο οποίο βρίσκεται η παγκόσμια υπερδύναμη και συνιστά απόδειξη της παρακμής ενός ολόκληρου συστήματος, πάνω από εθνικά σύνορα, βρίσκει την έκφραση του και στις αλλεπάλληλες στρατιωτικές αποτυχίες, που «κονταίνουν» την γεωστρατηγική και πολιτική ηγεμονία των ΗΠΑ πάνω στον πλανήτη. Αν η απώλεια του ελέγχου στη Μέση Ανατολή, μέσα από την πολύ γρήγορη ανατροπή της «τάξης πραγμάτων» αιώνων, είναι παραδεκτή ακόμα και από τον Ομπάμα και Αμερικάνους αξιωματούχους, η ήττα στην Ουκρανία –με την «παγιοποίηση» του Κριμαϊκού καθεστώτος όπως και στις ΛΔ της Ανατολικής Ουκρανίας, αν και οι εχθροπραξίες συνεχίζονται- αποτελεί ακόμα «κρυφό μυστικό» για τους Ιμπεριαλιστές και τους συμμάχους τους. Με λίγα λόγια, η «φυγή προς τα μπρος» του Αμερικάνικου και Ευρωπαϊκού Ιμπεριαλισμού διά μέσου της Ουκρανικής υπόθεσης, για την ανάκτηση, τον έλεγχο, και την αποικιοποίηση του πρώην Σοβιετικού χώρου, προσέκρουσε σε παγόβουνο.
Και τώρα, όχι απλά η αντίπαλος-στόχος Ρωσία δεν έπεσε στο καναβάτσο, αλλά βρίσκεται ξανά σε θέση να διεξάγει, για πρώτη φορά μετά την επέμβαση του 1979 στο Αφγανιστάν ως ΕΣΣΔ, πολεμική επιχείρηση μακριά από τα σύνορά της, αμφισβητώντας κατά μέτωπο και εν τοις πράγμασι την Αμερικάνικη κυριαρχία στη περιοχή, καθώς και το μονοπωλιακό δικαίωμα στην πολεμική βία στο παγκόσμιο στερέωμα. Με μια απλή φράση, θα μπορούσε να αποτυπωθεί πως αυτή η πράξη συνιστά την σφραγίδα του τέλους μιας ολόκληρης ιστορικής περιόδου διάρκειας 2,5 δεκαετιών, που ακολούθησε την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού», και χαρακτηρίστηκε από την –υποτιθέμενα- αήττητη μονοπολική κυριαρχία των ΗΠΑ επί του πλανήτη. Το τέλος του «τέλους της Ιστορίας», με την υπογραφή της Ρώσικης αεροπορίας.
Ήττα των ΗΠΑ και σε επικοινωνιακό επίπεδο
Η παρακμή του «παγκόσμιου ηγεμόνα» δεν πρέπει να οδηγήσει σε μια απλουστευτική υπερεκτίμηση της κατάστασης στην οποία βρίσκεται το ίδιο το Ρωσικό κράτος –φύλακας, τώρα της καπιταλιστικής παλινόρθωσης κι όχι της παλιάς γραφειοκρατικής τάξης πραγμάτων ενός εκφυλισμένου εργατικού κράτους-, «ασχολία» που δείχνει να γοητεύει αναλυτές από την αριστερά μέχρι και την άκρα δεξιά. Η Ρωσική οικονομία βρίσκεται σε ύφεση, το ρούβλι τους τελευταίους 12 μήνες υποτιμάται διαρκώς έναντι του δολαρίου, ενώ ο πληθωρισμός έχει αγγίξει υψηλά βάθους δεκατριών χρόνων. Την ίδια στιγμή, η βασική πηγή εσόδων της χώρας, που είναι το πετρέλαιο, έφτασε να πωλείται κάτω από 50 δολάρια το βαρέλι. Γεγονός, άλλωστε, που εύλογα αποτελεί στοιχείο για την επίσπευση της απόφασης για μια δυναμική επέμβαση της Ρωσίας για μια «λύση στη κρίση» της περιοχής, εις βάρος της ανταγωνίστριας πετρέλαιο-παραγωγού Σαουδικής Αραβίας, που είναι κάτι παραπάνω από αναμεμειγμένη στην χρηματοδότηση της Συριακής αντιπολίτευσης (βάσιμες «κακές γλώσσες» μιλούν ταυτόχρονα και για το ISIS).
Όμως, οι ΗΠΑ, ως «ναυαρχίδα» του παγκόσμιου καπιταλισμού, είναι η πλέον έκθετη στις πιέσεις και στην επιδείνωση της κρίσης του συστήματος. Και τώρα, η δυσμενής θέση στην οποία έχει περιέλθει την οδηγεί σε απανωτά λάθη, που δείχνουν πως έχει απολέσει τη δυνατότητα χειραγώγησης της κοινής γνώμης, τουλάχιστον στο βαθμό που προϋπήρχε.
Η καταγγελία της Ρωσίας γυρνάει μπούμερανγκ, με τη Ρώσικη διπλωματία και προπαγάνδα να πετά με κάθε ευκαιρία τα γεγονότα στα μούτρα των αντιπάλων της: πέρα από τα χτυπήματα στη Συριακή «μετριοπαθή» αντιπολίτευση, η Ρωσία κατάφερε σε λίγες μέρες μεγαλύτερα πλήγματα ενάντια στο ISIS, απ’ ό,τι κατάφεραν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοι τους (Βρετανία, Γαλλία, Τουρκία, Σαουδική Αραβία, Ιορδανία, Αυστραλία) μετά από ένα χρόνο βομβαρδισμών. Μαζί με τις ανυπολόγιστες απώλειες σε αμάχους και σε υποδομές από τους Ιμπεριαλιστές, που τώρα «κόπτονται» για τις ανθρώπινες απώλειες, κι οι οποίες συνέβαλλαν καθοριστικά στα κύματα της προσφυγιάς, η συνεχιζόμενη αυτή δυστοκία στην αντιμετώπιση του ISIS, δεν αποτελεί ένδειξη στρατιωτικής ανικανότητας, αλλά στοιχείο που «προσθέτει» στην ρώσικη ανεπίσημη επιχειρηματολογία περί απροθυμίας να τελειώνουν μια και καλή με το ISIS, ως παράγοντα που «δικαιολογεί» την Ιμπεριαλιστική παρουσία στην περιοχή. Μετά από μόνο μερικές μέρες από την έναρξη της ρώσικης επίθεσης, το Ισλαμικό Κράτος μετρά τεράστιες πληγές και σε ανθρώπινο δυναμικό, που φτάνει μέχρι και στο μισό της δύναμης του, αλλά και σε στρατιωτικές υποδομές, εργοστάσια πυρομαχικών, διοικητήρια κ.λπ. Οι εναπομείναντες μαχητές του, εγκαταλείπουν μαζικά τις κατακτημένες θέσεις τους, κατά κύριο λόγο από τους ρώσικους βομβαρδισμούς, αλλά και από την «ξαφνική» ενεργοποίηση της δυτικής συμμαχίας, που τρέχει να προλάβει τις εξελίξεις, θέλοντας να συμπεριληφθεί σε μια ολοένα και πιο ορατή μετά-ΙSIS κατάσταση. Η Ρωσία, λίγο πολύ, εμφανίζεται ως ο καταλύτης για τη συντριβή του ISIS.
Όμως, η προσπάθεια δαιμονοποίησης της Ρωσίας, και παρουσίασης των ΗΠΑ ως εγγυητών της δικαιοσύνης και ειρήνης, προσκρούει και στις ίδιες τις αυτό-υπονομευτικές πράξεις των Αμερικανών. Δεν πέρασαν δύο εικοσιτετράωρα από την καταγγελία της Ρώσικης επίθεσης που έπληξε τη πόλη Χομς, και οι Αμερικάνοι φρόντισαν να βομβαρδίσουν νοσοκομείο των «Γιατρών χωρίς σύνορα» στην Κουντούζ του Αφγανιστάν, με τουλάχιστον 22 νεκρούς και δεκάδες τραυματίες, εκτοπίζοντας τους Ρώσους από τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων διεθνώς. Με την οργάνωση να αποκαλεί το γεγονός «έγκλημα πολέμου», η συζήτηση ξανανοίγει με τον πλέον δραματικό τρόπο για τις πολεμικές τακτικές που χρησιμοποιεί η υπερδύναμη σε έναν πόλεμο στον οποίο έχει ήδη ηττηθεί. Παράλληλα, όλος ο πλανήτης διερωτάται αν και κατά πόσο πρόκειται περί ατυχήματος: λίγες μέρες νωρίτερα, η πόλη έπεσε στα χέρια των Ταλιμπάν, και ο Αμερικάνικος στρατός διέταξε τους «ΓΧΣ» να αποχωρήσουν, με τους γιατρούς να αρνούνται να συμμορφωθούν, εγκαταλείποντας την φροντίδα ασθενών και τραυματιών που νοσηλεύονταν στο νοσοκομείο τους, για να ακολουθήσει η ισοπέδωση του κτιρίου και ο θάνατος τόσων ανθρώπων. Αναμφίβολα, «στο σπίτι του κρεμασμένου δεν μιλάνε για σκοινί».
Η νέα πραγματικότητα όπως διαμορφώνεται, δεν αποδεικνύει απλά την κρίση στην οποία βρίσκεται ο Ιμπεριαλισμός. Δείχνει, εξαιτίας αυτής, και τους κινδύνους για μια ευρύτερη πολεμική ανάφλεξη, που θα βάλει εκ νέου σε δοκιμασίες την ανθρωπότητα.
Δεν ξεχνούμε πως ο γεννήτορας της χαοτικής κατάστασης στη Μέση Ανατολή, αυτός που σκότωσε και ξεσπίτωσε εκατομμύρια ανθρώπους μέσα σε λίγα χρόνια, είναι ο Αμερικάνικος κι Ευρωπαϊκός Ιμπεριαλισμός και τα δημιουργήματά του. Και πως μόνο με την οριστική συντριβή του, οι λαοί θα μπορέσουν να ζήσουν ειρηνικά και ευτυχισμένα, χωρίς να μετρούν τις βόμβες να πέφτουν από τον ουρανό, χωρίς να χρειάζεται να αφήνουν τα κατεστραμμένα σπίτια τους γι’ άλλες χώρες.
Με την πραγματοποίηση αυτής της βασικής προϋπόθεσης, με το τσάκισμα του Ιμπεριαλισμού και των καπιταλιστικών κρατών, οι λαοί της Μέσης Ανατολής μπορούν να οραματίζονται και να σχεδιάσουν μια άλλη ζωή, σε μια άλλη κοινωνία, σε μια Σοσιαλιστική Ομοσπονδία της ευρύτερης περιοχής. Χωρίς πολέμους, χωρίς αφεντικά, χωρίς δικτάτορες και βόμβες, οποιασδήποτε προέλευσης.
Κ. Αποστολόπουλος
