Kαθώς το ζήτημα της Oυκρανίας έχει έλθει στην επικαιρότητα με εκρηκτικό τρόπο, μερικές πτυχές της ιστορίας και των ζητημάτων που έχουν απασχολήσει το επαναστατικό κίνημα σε παρελθόντα χρόνο, είναι απολύτως αναγκαίες για τον θεωρητικό εξοπλισμό και προσανατολισμό στη σημερινή κατάσταση.
Aπό τα γραπτά του Λ. Tρότσκι δημοσιεύουμε το παρόν κείμενο γραμμένο το 1939 λίγο πριν το ξέσπασμα του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου.
**************************
Γράφτηκε: 30 Ιουλίου 1939
Πρωτοδημοσιεύτηκε στο Socialist Appeal, 15 και 17 Σεπτεμβρίου 1939
Πηγή: Marxist Internet Archive
**************************
Σε μια από τις μικροσκοπικές σεχταριστικές εκδόσεις που κυκλοφορούν στην Αμερική, και οι οποίες θρέφονται από τα ψίχουλα του τραπεζιού της Τέταρτης Διεθνούς και που το ξεπληρώνουν με τη χειρότερη αχαριστία, έπεσα σ’ ένα άρθρο αφιερωμένο στο πρόβλημα της Ουκρανίας. Τί σύγχυση! Ο σεχταριστής συγγραφέας είναι, βεβαίως, αντίθετος στο σύνθημα για μία ανεξάρτητη Σοβιετική Ουκρανία. Αυτός είναι υπέρ της παγκόσμιας επανάστασης και υπέρ του σοσιαλισμού “από την κορυφή μέχρι τα νύχια”. Μας κατηγορεί ότι αγνοούμε τα συμφέροντα της ΕΣΣΔ και ότι παραιτούμαστε από την ιδέα της διαρκούς επανάστασης. Μας καταγγέλλει για κεντριστές. Ο κριτικός είναι πολύ αυστηρός, σχεδόν αδιάλλακτος. Δυστυχώς όμως δεν καταλαβαίνει απολύτως τίποτα – το όνομα Ο Mαρξιστής, αυτής της μικροσκοπικής έκδοσης, ηχεί μάλλον ειρωνικά. Η ανικανότητά του να καταλάβει παίρνει τέλειες, σχεδόν κλασσικές μορφές, που μας κάνει καλύτερα και πληρέστερα ικανούς να διευκρινίσουμε το ζήτημα.
Ο κριτικός μας παίρνει για αφετηρία του την ακόλουθη θέση: “Εάν οι εργάτες της Σοβιετικής Ουκρανίας ανατρέψουν τον σταλινισμό και επανεγκαθιδρύσουν ένα γνήσιο εργατικό κράτος, τότε θα αποχωρήσουν απ’ την υπόλοιπη Σοβιετική Ένωση; Όχι”. Kαι πιο κάτω: “Εάν οι εργάτες ανατρέψουν το σταλινισμό…”, τότε θα είμαστε ικανοί να δούμε καλύτερα τι πρέπει να κάνουμε. Aλλά ο σταλινισμός πρέπει πρώτα να ανατραπεί. Kαι για να επιτευχθεί αυτό δεν πρέπει κανείς να κλείνει τα μάτια του στην ανάπτυξη χωριστικών τάσεων στην Ουκρανία, αντίθετα πρέπει να τους δώσει τη σωστή πολιτική έκφραση.
Oι Φόρμουλες του παρελθόντος δεν Λύνουν Συγκεκριμένα Ζητήματα
“Όχι να γυρίσουμε τις πλάτες μας στη Σοβιετική Ένωση”, συνεχίζει ο συγγραφέας, “αλλά η αναγέννηση και η επανεγκαθίδρυσή της σαν ένα δυνατό φρούριο παγκόσμιας επανάστασης – αυτός είναι ο δρόμος του μαρξισμού”. Η πραγματική τάση ανάπτυξης των μαζών, στην προκειμένη περίπτωση, των εθνικά καταπιεσμένων μαζών, αντικαθίσταται από τον σοφό μας με διαλογισμούς (σπεκουλάτσιες) για τους καλύτερους δυνατούς δρόμους της ανάπτυξης. Με αυτήν τη μέθοδο, αλλά πολύ πιο λογικά, κάποιος θα μπορούσε να πει “δεν είναι το καθήκον μας η υπεράσπιση μιας εκφυλισμένης Σοβιετικής Ένωσης, αλλά η νικηφόρα παγκόσμια επανάσταση που θα μετατρέψει όλο τον κόσμο σε μια παγκόσμια Σοβιετική Ένωση” κλπ. Τέτοιοι αφορισμοί είναι φτηνοί.
Ο κριτικός επαναλαμβάνει αρκετές φορές τη δήλωσή μου για το γεγονός ότι η τύχη μιας ανεξάρτητης Ουκρανίας είναι στενά συνδεδεμένη με την παγκόσμια επανάσταση. Από αυτήν την γενική προοπτική, το άλφα βήτα για ένα μαρξιστή, κατορθώνει να φτιάξει αυτός μια συνταγή για μια καιροσκοπική παθητικότητα και έναν εθνικό μηδενισμό. Ο θρίαμβος της προλεταριακής επανάστασης σε παγκόσμιο επίπεδο είναι το τελικό προϊόν πολλαπλών κινημάτων, καμπανιών και μαχών, και όχι μια μια έτοιμη προκατασκευή για την αυτόματη επίλυση όλων των ζητημάτων. Μόνο η άμεση και τολμηρή ανακίνηση του Oυκρανικού ζητήματος κάτω απ’ τις δοσμένες και συγκεκριμένες περιστάσεις θα διευκολύνει τη συγκέντρωση των μικροαστικών και αγροτικών μαζών γύρω απ’ το προλεταριάτο, όπως στη Ρωσία το 1917.
Είναι αλήθεια, ο συγγραφέας μας πιθανόν να ισχυριστεί ότι στη Ρωσία πριν τον Οκτώβρη ήταν η αστική επανάσταση που αναπτύχθηκε, ενώ σήμερα έχουμε ήδη τη σοσιαλιστική επανάσταση πίσω μας. Ένα αίτημα το οποίο μπορεί να ήταν προοδευτικό το 1917 είναι σήμερα αντιδραστικό. Μια τέτοια επιχειρηματολογία, εντελώς στο πνεύμα των γραφειοκρατών και των σεχταριστών, είναι εσφαλμένη από την αρχή μέχρι το τέλος.
Δημοκρατικά Zητήματα Δεμένα με τους Σοσιαλιστικούς Στόχους
Το δικαίωμα της εθνικής αυτοδιάθεσης είναι, βέβαια, μια δημοκρατική κι όχι μια σοσιαλιστική αρχή. Όμως πραγματικά δημοκρατικές αρχές υποστηρίζονται και υλοποιούνται στην εποχή μας μόνο από το επαναστατικό προλεταριάτο· γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο είναι συνυφασμένες με τα σοσιαλιστικά καθήκοντα. Ο αποφασιστικός αγώνας του Mπολσεβίκικου κόμματος για το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης των καταπιεσμένων εθνοτήτων στη Ρωσία διευκόλυνε στο έπακρο την κατάκτηση της εξουσίας από το προλεταριάτο. Ήταν σαν η προλεταριακή επανάσταση να είχε κάνει δικά της τα δημοκρατικά προβλήματα και πρώτα απ’ όλα το αγροτικό και το εθνικό πρόβλημα, δίνοντας έτσι στη Ρώσικη επανάσταση ένα συνδυασμένο χαρακτήρα. Το προλεταριάτο ανελάμβανε κιόλας σοσιαλιστικά καθήκοντα, αλλά δεν μπορούσε να ανυψώσει αμέσως σ’ αυτό το επίπεδο την αγροτιά και τις καταπιεσμένες εθνότητες -κατ’ εξοχήν αγροτικές- που ήταν απορροφημένες με τη επίλυση των δημοκρατικών τους ζητημάτων.
Από εδώ απορρέουν οι ιστορικά αναπόφευκτοι συμβιβασμοί τόσο στην αγροτική όσο και στην εθνική σφαίρα. Παρά τα οικονομικά πλεονεκτήματα της μεγάλης κλίμακας γεωργίας, η Σοβιετική κυβέρνηση ήταν αναγκασμένη να μοιράσει τα μεγάλα κτήματα. Μόνο μερικά χρόνια αργότερα η κυβέρνηση ήταν ικανή να περάσει στην κολεκτιβοποίηση και τότε πήδηξε αμέσως πολύ μπροστά και βρέθηκε υποχρεωμένη λίγα χρόνια αργότερα να κάνει παραχωρήσεις στους χωρικούς με τη μορφή της ιδιωτικής γαιοκτησίας που σε πολλά μέρη τείνει να καταβροχθίσει τις κολεκτίβες. Tα επόμενα στάδια αυτής της αντιφατικής πορείας δεν έχουν ακόμη κριθεί.
Έχει ο Στάλιν Πείσει τις Oυκρανικές Μάζες;
Η ανάγκη για συμβιβασμό ή μάλλον για μια σειρά συμβιβασμών εμφανίζεται επίσης και στο πεδίο του εθνικού ζητήματος, που τα μονοπάτια του δεν είναι περισσότερο ευθύγραμμα απ’ ό,τι τα μονοπάτια της αγροτικής επανάστασης. Η ομοσπονδιακή δομή της Σοβιετικής Δημοκρατίας αντανακλά ένα συμβιβασμό μεταξύ των συγκεντρωτικών απαιτήσεων της σχεδιασμένης οικονομίας και των αποκεντρωτικών απαιτήσεων από την εξέλιξη των καταπιεσμένων εθνοτήτων κατά το παρελθόν. Έχοντας ιδρύσει ένα εργατικό κράτος στη βάση της συνδιαλλακτικής αρχής μιας ομοσπονδίας, το Mπολσεβίκικο κόμμα ανέγραψε στο σύνταγμα το δικαίωμα των εθνών μέχρι τον πλήρη [κρατικό] αποχωρισμό, ένδειξη ότι το κόμμα δεν θεωρούσε το εθνικό ζήτημα λυμένο μια για πάντα.
Ο συγγραφέας του κριτικού άρθρου επιχειρηματολογεί ότι οι ηγέτες του κόμματος έλπιζαν “να πείσουν τις μάζες να παραμείνουν στα πλαίσια της Oμοσπονδιακής Σοβιετικής Δημοκρατίας”. Αυτό είναι σωστό εφόσον η λέξη “πείθω” δεν παίρνεται με την έννοια των λογικών επιχειρημάτων, αλλά με την έννοια του περάσματος μέσα από τις εμπειρίες της οικονομικής, πολιτικής και πολιτιστικής συνεργασίας. H αφηρημένη αγκιτάτσια υπέρ του συγκεντρωτισμού δεν έχει από μόνη της μεγάλο βάρος. Όπως έχουμε ήδη πει, το ομοσπονδιακό σύστημα ήταν μια αναγκαία απομάκρυνση από τον συγκεντρωτισμό. Πρέπει επίσης να προστεθεί ότι αυτή η σύνθεση του ομοσπονδιακού συστήματος δεν είναι καθόλου εκ των προτέρων δοσμένη μια για πάντα. Ανάλογα με τις αντικειμενικές προϋποθέσεις η ομοσπονδία μπορεί να εξελίσσεται προς ένα μεγαλύτερο συγκεντρωτισμό ή αντίθετα προς μια μεγαλύτερη ανεξαρτησία των εθνικών συστατικών της μερών. Πολιτικά δεν τίθεται το ζήτημα κατά πόσο είναι συμφέρον, “γενικά” για τις διάφορες εθνότητες να ζουν μαζί μέσα στα πλαίσια ενός ενιαίου κράτους, αλλά κατά πόσο μια συγκεκριμένη εθνότητα, σύμφωνα με τη δική της εμπειρία θεωρεί προνομιακό να προσχωρήσει σε ένα ορισμένο κράτος.
Με άλλα λόγια: Ποια από τις δύο τάσεις στις δεδομένες συνθήκες θα κερδίσει την υπεροχή στο συμβιβαστικό καθεστώς μιας ομοσπονδίας – η φυγόκεντρος ή η κεντρομόλος; Ή για να το θέσουμε ακόμη πιο συγκεκριμένα: Έχουν ο Στάλιν και οι ουκρανοί σατράπες του πετύχει να πείσει τις Ουκρανικές μάζες για την υπεροχή του συγκεντρωτισμού της Μόσχας έναντι της ουκρανικής ανεξαρτησίας ή απέτυχαν; Αυτό το ερώτημα έχει αποφασιστική σημασία. Όμως ο συγγραφέας μας ούτε καν υποπτεύεται την ύπαρξή του.
Eπιθυμούν οι Oυκρανοί τον Αποχωρισμό;
Mήπως οι πλατιές μάζες του Ουκρανικού λαού επιθυμούν τον αποχωρισμό από την ΕΣΣΔ; Ίσως να φαίνεται δύσκολο εκ πρώτης όψεως να απαντηθεί αυτό το ερώτημα εφόσον ο λαός της Ουκρανίας, όπως και οι άλλοι λαοί της ΕΣΣΔ, έχουν αποστερηθεί κάθε δυνατότητας να εκφράσουν τη θέλησή τους. Ακριβώς, όμως, η γένεση του ολοκληρωτικού καθεστώτος και ακόμα περισσότερο η κτηνώδης έντασή του, ιδίως στην Ουκρανία, αποδεικνύει ότι η πραγματική θέληση των μαζών της Ουκρανίας είναι ασυμφιλίωτα εχθρική προς τη σοβιετική γραφειοκρατία. Δεν υπάρχει έλλειψη αποδείξεων ότι μία από τις πρωταρχικές πηγές αυτής της εχθρότητας είναι η καταπίεση της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας. Οι εθνικιστικές τάσεις ξέσπασαν βίαια κατά το 1917-1919 στην Ουκρανία. Το κόμμα Μπορότμπα [Borotba] εξέφρασε αυτές τις τάσεις στην αριστερή πτέρυγα.Η πιο σημαντική ένδειξη για την επιτυχία της λενινιστικής πολιτικής στην Ουκρανία ήταν η ένωση των ουκρανών μπολσεβίκων με την οργάνωση των Μποροτμπιστών. Κατά διάρκεια της επόμενης δεκαετίας, ωστόσο, έγινε ένα σχίσμα με την ομάδα Μπορότμπα, στους ηγέτες της οποίας απαγγέλθηκαν κατηγορίες. Ο παλιός μπολσεβίκος Σκρύπνικ, ένας καθαρόαιμος σταλινικός, οδηγήθηκε στην αυτοκτονία το 1933 με την κατηγορία ότι παρείχε υπερβολική προστασία στις εθνικιστικές τάσεις. Ο πραγματικός “οργανωτής” αυτής της αυτοκτονίας ήταν ο σταλινικός απεσταλμένος Ποστύσεβ, που παρέμεινε στην Ουκρανία ως αντιπρόσωπος της συγκεντρωτικής πολιτικής. Σήμερα πάντως ο Ποστύσεβ έπεσε και ο ίδιος σε δυσμένεια. Αυτά τα γεγονότα είναι πολύ χαρακτηριστικά γιατί αποκαλύπτουν πόσο πολύ πιέζει η εθνική αντιπολίτευση την γραφειοκρατία. Πουθενά αλλού οι εκκαθαρίσεις και τα αντίποινα δεν παίρνουν τέτοιο βάναυσο και μαζικό χαρακτήρα όπως στην Ουκρανία.
H Χαρακτηριστική Συμπεριφορά των Oυκρανών του Εξωτερικού
Τεράστια πολιτική σημασία έχει η μεγάλη αποστροφή, απέναντι στην ΕΣΣΔ, των δημοκρατικών στοιχείων της Ουκρανίας που βρίσκονται στο εξωτερικό. Όταν στις αρχές αυτού του χρόνου το ουκρανικό ζήτημα επιδεινώθηκε δεν ακούστηκαν πουθενά κομμουνιστικές φωνές. Αντίθετα οι φωνές των ουκρανών κληρικών και εθνικοσοσιαλιστών ήταν αρκετά δυνατές. Αυτό σημαίνει ότι η προλεταριακή πρωτοπορία άφησε να ξεγλιστρήσει από τα χέρια της το εθνικό κίνημα της Ουκρανίας που προχώρησε μακριά στο δρόμο της απόσχισης. Τέλος, πολύ ενδεικτικές είναι οι διαθέσεις μεταξύ των ουκρανών μεταναστών στην ήπειρο της Βόρειας Αμερικής. Στον Καναδά, για παράδειγμα, όπου οι Ουκρανοί αποτελούν την κύρια μάζα του Κομμουνιστικού Κόμματος, άρχισε κατά το 1933 μια ιδιάζουσα έξοδος των ουκρανών εργατών και αγροτών, όπως πληροφορήθηκα από ένα διαπρεπή συμμέτοχο στο κίνημα, που έπεσαν σε παθητικότητα ή στον εθνικισμό διαφόρων χρωμάτων. Συνολικά αυτά τα συμπτώματα και γεγονότα μαρτυρούν την αυξανόμενη δύναμη των αποσχιστικών τάσεων μέσα στις Ουκρανικές μάζες.
Αυτή είναι η βασική πραγματικότητα που βρίσκεται στη ρίζα του όλου προβλήματος. Δείχνει ότι παρά το γιγάντιο βήμα προς τα εμπρός που έκανε η Οκτωβριανή Επανάσταση στο πεδίο των εθνικών σχέσεων, η απομονωμένη προλεταριακή επανάσταση σε μια καθυστερημένη χώρα αποδείχθηκε ανίκανη να λύσει το εθνικό ζήτημα, ιδίως το Oυκρανικό ζήτημα, που είναι, στην ουσία του, διεθνές στο χαρακτήρα του. Η θερμιδωριανή αντίδραση, στεφανωμένη από τη βοναπαρτιστική γραφειοκρατία, έριξε τις εργαζόμενες μάζες πολύ πίσω, στην εθνική σφαίρα, επίσης. Οι πλατιές μάζες του ουκρανικού λαού είναι δυσαρεστημένες με την εθνική τους τύχη και επιθυμούν να την αλλάξουν οριστικά. Για τον επαναστάτη πολιτικό είναι ακριβώς αυτό το γεγονός που πρέπει, σε αντίθεση με τον γραφειοκράτη και τον σεχταριστή, να πάρει σαν αφετηρία.
Tα Σεχταριστικά Επιχειρήματα όπως εκείνα των Σταλινικών
Αν ο κριτικός μας ήταν ικανός να σκεφθεί πολιτικά θα υποπτευόταν χωρίς μεγάλη δυσκολία τα επιχειρήματα των σταλινικών εναντίον του συνθήματος για μια ανεξάρτητη Ουκρανία: “Αυτό κάνει ατελέσφορη τη θέση για την υπεράσπιση της Σοβιετικής ΄Ενωσης”, “διασπά την ενότητα των επαναστατικών μαζών”, “δεν εξυπηρετεί τα συμφέροντα της επανάστασης αλλά του ιμπεριαλισμού”. Με άλλα λόγια οι σταλινικοί θα επαναλαμβάνανε και τα τρία επιχειρήματα του συγγραφέα μας. Θα το κάνουν αυτό οπωσδήποτε στο μέλλον.
Η γραφειοκρατία του Κρεμλίνου λέει στη σοβιετική γυναίκα: Αφού υπάρχει σοσιαλισμός στη χώρα μας πρέπει να είσαι ευχαριστημένη και να παραιτηθείς από το δικαίωμα της έκτρωσης (ή θα υποστείς τιμωρία). Οι ίδιοι λένε στους Ουκρανούς: Αφού η σοσιαλιστική επανάσταση έλυσε το εθνικό ζήτημα είναι καθήκον σου να είσαι ευτυχισμένος στην ΕΣΣΔ και να αποκηρύξεις κάθε σκέψη κρατικού αποχωρισμού (διαφορετικά θα αντιμετωπίσεις το εκτελεστικό απόσπασμα).
Τί λέει ένας επαναστάτης στη γυναίκα: “Θα αποφασίσεις μόνη σου εάν επιθυμείς παιδί ή όχι, εγώ θα υπερασπιστώ το δικαίωμά σου για έκτρωση ενάντια στην αστυνομία του Κρεμλίνου”. Ο ίδιος λέει στο λαό της Ουκρανίας: “Για μένα σημασία έχει η στάση σου για το εθνικό πεπρωμένο σου και όχι οι σοφιστείες της αστυνομίας του Κρεμλίνου· θα βοηθήσω τον αγώνα σου για την ανεξαρτησία σου με όλες μου τις δυνάμεις”.
Ο σεχταριστής, όπως συμβαίνει τόσο συχνά, βρίσκει τον εαυτό του δίπλα στην αστυνομία, συγκαλύπτοντας το στάτους κβό, την αστυνομική βία, σπεκουλάροντας μ’ ένα στείρο τρόπο πάνω στην ανωτερότητα της σοσιαλιστικής ενότητας των εθνών και δήθεν ενάντια στο να παραμένουν χωρισμένες. Σίγουρα, ο κρατικός αποχωρισμός της Ουκρανίας είναι παθητικό σε σύγκριση με μια εθελοντική και ισότιμη σοσιαλιστική ομοσπονδία, είναι όμως χωρίς αμφιβολία ένα ενεργητικό στοιχείο σε σύγκριση με τον γραφειοκρατικό στραγγαλισμό του ουκρανικού λαού. Για να έρθουμε περισσότερο κοντά και ειλικρινά, μερικές φορές είναι αναγκαίο πρώτα να χωρίσουμε. Ο Λένιν συχνά συνήθιζε να αναφέρει το γεγονός ότι οι σχέσεις μεταξύ σουηδών και νορβηγών εργατών καλυτέρεψαν και έγιναν στενότερες μετά την διακοπή της αναγκαστικής ενοποίησης της Σουηδίας και της Νορβηγίας.
H Ανεξαρτησία της Oυκρανίας Επαναστατικό Σύνθημα
Πρέπει να ξεκινάμε από γεγονότα και όχι από ιδανικούς κανόνες. Η θερμιδωριανή αντίδραση στην ΕΣΣΔ, η ήττα μιας σειράς επαναστάσεων, οι νίκες του φασισμού -που χαράσσει το χάρτη της Ευρώπης με το δικό του τρόπο- πρέπει να πληρωθούν με γνήσιο νόμισμα σε όλες τις σφαίρες, συμπεριλαμβανόμενου και του ουκρανικού ζητήματος. Αν αγνοήσουμε τη νέα κατάσταση, όπως αυτή δημιουργήθηκε ως αποτέλεσμα των ηττών, προσποιούμενοι ότι τίποτα το έκτακτο δεν έχει συμβεί και αν αντιτάσσουμε σε δυσάρεστα γεγονότα γνωστές αφαιρέσεις, τότε θα παραδώσουμε πιο εύκολα στην αντίδραση τις εναπομείνασες πιθανότητες να αντιστρέψουμε την κατάσταση στο άμεσο ή λιγότερο άμεσο μέλλον.
Ο συγγραφέας μας εξηγεί το σύνθημα για μια ανεξάρτητη Ουκρανία ως εξής: “Πρώτα η Σοβιετική Ουκρανία πρέπει να ελευθερωθεί από την υπόλοιπη Σοβιετική Ένωση, μετά θα έχουμε την προλεταριακή επανάσταση και την ενοποίηση της υπόλοιπης Ουκρανίας”. Όμως πώς μπορεί να υπάρξει κρατικός αποχωρισμός χωρίς πρώτα μια επανάσταση; Ο συγγραφέας έχει εγκλωβιστεί σ’ έναν φαύλο κύκλο, και το σύνθημα για μια ανεξάρτητη Ουκρανία μαζί με τη “λανθασμένη λογική” του Τρότσκυ είναι απελπιστικά δυσφημισμένο. Πραγματικά αυτή η παράξενη λογική “πρώτα” και “μετά” είναι μόνο ένα χτυπητό παράδειγμα της σχολαστικής σκέψης. Ο ατυχής μας κριτικός δεν έχει ιδέα του γεγονότος ότι ιστορικές διαδικασίες μπορεί να μη συμβαίνουν “πρώτα” και “μετά” αλλά να τρέχουν παράλληλα η μια με την άλλη, να επιδρούν η μια πάνω στην άλλη, να επιταχύνει ή να επιβραδύνει η μια την άλλη. Το καθήκον της επαναστατικής πολιτικής συνίσταται ακριβώς στην επιτάχυνση της αμοιβαίας δράσης και αντίδρασης προοδευτικών διαδικασιών. Το σύνθημα για μια ανεξάρτητη Ουκρανία σημαδεύει άμεσα την γραφειοκρατία της Μόσχας και επιτρέπει στην προλεταριακή πρωτοπορία να συγκεντρώσει τις αγροτικές μάζες. Από την άλλη πλευρά το ίδιο σύνθημα δίνει στο προλεταριακό κόμμα την ευκαιρία να παίξει ένα ηγετικό ρόλο στο ουκρανικό εθνικό κίνημα στην Πολωνία, Ρουμανία και Ουγγαρία. Οι δύο αυτές πολιτικές διαδικασίες θα οδηγήσουν το επαναστατικό κίνημα προς τα εμπρός και θα αυξήσουν το ειδικό βάρος της προλεταριακής πρωτοπορίας.
Επομένως η δήλωσή μου ότι οι εργάτες και οι αγρότες της Δυτικής Ουκρανίας (Πολωνία) δεν επιθυμούν να ενωθούν με τη Σοβιετική ΄Ενωση, όπως αυτή απαρτίζεται σήμερα, είναι ένα συμπληρωματικό γεγονός για χάρη μιας ανεξάρτητης Ουκρανίας, αποκρούεται από τον σοφό μας με τον ισχυρισμό ότι ακόμη και εάν επιθυμούσαν, δεν θα μπορούσαν να ενωθούν με την Σοβιετική Ένωση εφόσον κάτι τέτοιο θα ήταν εφικτό “μόνο μετά την προλεταριακή επανάσταση στη Δυτική Ουκρανία” (προφανώς στην Πολωνία). Με άλλα λόγια σήμερα ο κρατικός αποχωρισμός της Ουκρανίας είναι αδύνατος και μετά το θρίαμβο της επανάστασης θα είναι αντιδραστικός. Ένα παλιό και γνωστό ρεφραίν!
Η Λούξεμπουργκ, ο Μπουχάριν, ο Πιατάκοφ και πολλοί άλλοι χρησιμοποιούσαν το ίδιο επιχείρημα ενάντια στο πρόγραμμα της εθνικής αυτοδιάθεσης: κάτω από τον καπιταλισμό αυτό είναι ουτοπία, κάτω από τον σοσιαλισμό αυτό είναι αντιδραστικό. Το επιχείρημα είναι λανθασμένο στον πυρήνα του γιατί αγνοεί την εποχή της κοινωνικής επανάστασης και τα καθήκοντά της. Eίναι βέβαιο ότι κάτω από την κυριαρχία του ιμπεριαλισμού είναι αδύνατη μια πραγματικά σταθερή και ασφαλής ανεξαρτησία των μικρών και μεσαίων εθνών. Επίσης αλήθεια είναι ότι στον πλήρως ανεπτυγμένο σοσιαλισμό, δηλαδή με την προοδευτική εξαφάνιση του κράτους, το ζήτημα των συνόρων θα παραμεριστεί. Όμως μεταξύ αυτών των δύο σημείων -της σημερινής ημέρας και του ολοκληρωμένου σοσιαλισμού- μεσολαβούν αυτές οι δεκαετίες στη διάρκεια των οποίων προετοιμάζουμε την πραγματοποίηση του προγράμματός μας. Το σύνθημα για μια ανεξάρτητη Σοβιετική Ουκρανία είναι υπέρτατης σημασίας για την κινητοποίηση των μαζών και την διαπαιδαγώγησή τους στη μεταβατική περίοδο.
Στο επόμενο φύλλο το 2ο μέρος
