Το ρόβερ της NASA δίνει πληροφορίες
του Θόδωρου Κουτσουμπού
Οι εικόνες από το εξάτροχο ρόβερ της NASA στον Κόκκινο Πλανήτη δείχνουν ότι ο κρατήρας Jezero ήταν κάποτε λίμνη και μάλιστα η περιοχή γνώρισε σημαντικές πλημμύρες στο μακρινό ιστορικό της παρελθόν.
Οι πληροφορίες από τις εικόνες του εδάφους του πλανήτη Άρη δείχνουν ότι ο υδρολογικός κύκλος της αποξηραμένης πλέον λίμνης στον κρατήρα Jezero διαμέτρου 45 χιλιομέτρων είναι πιο περίπλοκος και ενδιαφέρων από ό,τι οι επιστήμονες πίστευαν αρχικά.
Τα ευρήματα βασίζονται στις εξαιρετικές εικόνες που στέλνει το όχημα Επιμονή [Perseverance] της NASA, που προσεδαφίστηκε στον πλανήτη Άρη στις 18 Φεβρουαρίου 2021 ύστερα από ένα ταξίδι επτά μηνών.
Βασισμένοι σε πολύ ευκρινείς εικόνες οι επιστήμονες θεωρούν ότι πριν από δισεκατομμύρια χρόνια (3,7 δις χρόνια), όταν ο Άρης είχε μια ατμόσφαιρα αρκετά πυκνή, υπήρχε νερό και ποτάμια που έρρεαν στην επιφάνεια του πλανήτη. Κάποια εποχή πρέπει να σημειώθηκαν μεγάλες πλημμύρες που μετέφεραν στο δέλτα του ποταμού όχι μόνο ιζήματα αλλά και μεγάλους βράχους. Θεωρείται ότι ο Άρης έχασε το νερό πριν 2,5 περίπου δισεκατομμύρια χρόνια, ίσως όταν έχασε το προστατευτικό μαγνητικό πεδίο του και στη συνέχεια την κάποτε πυκνή και θερμή ατμόσφαιρά του.
Η επιστημονική ομάδα που χειρίζεται το Perseverance έχει προγραμματίσει επισκέψεις και έρευνες στο δέλτα του αρχαίου ποταμού, όπου υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες ανεύρεσης σημαδιών αρχέγονης μικροβιακής ζωής. Ένας από τους πρωταρχικούς στόχους της αποστολής είναι η συλλογή δειγμάτων που αργότερα θα μεταφερθούν στη Γη για περαιτέρω έρευνες στα εργαστήρια.
Οι εικόνες του Perseverance, στoν γκρεμό που έχει ονομαστεί Kodiak αποκαλύπτουν για πρώτη φορά τη στρωματογραφία του εδάφους -τη σειρά και τη θέση των στρώσεων βράχων, η οποία παρέχει πληροφορίες σχετικά με τις γεωλογικές αποθέσεις- κατά μήκος της ανατολικής όψης του Kodiak. Η κεκλιμένη και οριζόντια στρώση είναι αυτό που ένας γεωλόγος θα περίμενε να δει σε ένα δέλτα ποταμού στη Γη. «Ποτέ άλλοτε τέτοια καλά διατηρημένη στρωματογραφία δεν ήταν ορατή στον Άρη», δήλωσε ο Nicolas Mangold, επιστήμονας του Perseverance από το Laboratoire de Planétologie et Géodynamique της Νάντης της Γαλλίας. «Αυτή είναι η βασική παρατήρηση που μας επιτρέπει να επιβεβαιώσουμε μια για πάντα την παρουσία ενός δέλτα λίμνης και ποταμού στο Jezero».
Ενώ τα αποτελέσματα του Kodiak είναι σημαντικά, η μεγαλύτερη έκπληξη για την επιστημονική ομάδα του ρόβερ ήταν η ανακάλυψη ογκόλιθων που είχαν παρασυρθεί από χειμάρρους. Μέσα στα ιζήματα υπήρχαν πέτρες και μεγάλοι ογκόλιθοι πλάτους μέχρι και 1,5 μέτρο. Η στρωματογραφία του εδάφους δείχνει ότι η αργή, ελικοειδής υδάτινη οδός που τροφοδοτούσε το δέλτα πρέπει να έχει μεταμορφωθεί από μεταγενέστερες, απότομες πλημμύρες. Ο Mangold και η επιστημονική ομάδα εκτιμούν ότι ένας χείμαρρος νερού που απαιτείται για τη μεταφορά των ογκόλιθων -μερικοί για δεκάδες χιλιόμετρα- θα πρέπει να κινιόταν με ταχύτητες που κυμαίνονται από 6 έως 30 km/h.
«Αυτά τα αποτελέσματα έχουν επίσης αντίκτυπο στη στρατηγική για την επιλογή πετρωμάτων για δειγματοληψία», δήλωσε ο Sanjeev Gupta, επιστήμονας του Perseverance από το Imperial College του Λονδίνου. «Το πιο λεπτόκοκκο υλικό στο κάτω μέρος του δέλτα περιέχει πιθανώς το καλύτερο στοίχημά μας για την εύρεση αποδεικτικών οργανικών και βιολογικών αποτυπωμάτων. Και οι ογκόλιθοι στην κορυφή θα μας επιτρέψουν να δοκιμάσουμε παλιά κομμάτια βράχων της επιφάνειας. Και τα δύο είναι οι κύριοι στόχοι της δειγματοληψίας και αποθήκευσης πριν από την μεταφορά των δειγμάτων [στη Γη] από τον Άρη».
Σε μελέτη μεγάλης ομάδας επιστημόνων που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science υποστηρίζεται ότι το μέγεθος της λίμνης του Jezero κυμαίνεται πολύ με την πάροδο του χρόνου, η στάθμη του νερού ανεβαίνει και μειώνεται κατά δεκάδες μέτρα πριν τελικά το νερό εξαφανιστεί εντελώς. Είναι άγνωστο εάν οι μεταβολές της στάθμης του νερού (διαφοράς 100 μέτρων του ανώτερου από το χαμηλότερο επίπεδο) προήλθαν από πλημμύρες ή από σταδιακές περιβαλλοντικές αλλαγές. Το δέλτα θα είναι το σημείο εκκίνησης της επόμενης, δεύτερης επιστημονικής έρευνας του ρόβερ το επόμενο έτος.
«Η καλύτερη κατανόηση του δέλτα του Jezero είναι ένα κλειδί για την κατανόηση της αλλαγής της υδρολογίας στην περιοχή», δήλωσε ο Gupta, «και θα μπορούσε δυνητικά να προσφέρει πολύτιμες γνώσεις για το γιατί ολόκληρος ο πλανήτης έπαψε να έχει νερό».
Βασικός στόχος της αποστολής της Επιμονής στον Άρη είναι η αστροβιολογία, συμπεριλαμβανομένης της αναζήτησης σημάτων αρχαίας μικροβιακής ζωής. Στα σχέδια της NASA, σε συνεργασία με την ESA (Eυρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος), είναι η αποστολή διαστημόπλοιου στον Άρη για να μεταφέρει τα σφραγισμένα δείγματα από την επιφάνεια του Κόκκινου Πλανήτη στη Γη προκειμένου να αναλυθούν πλήρως – κάτι που υπολογίζεται στο 2030.
Πηγή NASA
