Το βήμα έγινε, αλλά αφορά σε μία ταραχώδη διαδρομή για όλο το 2016. Η Fed αποφάσισε ομόφωνα να αυξήσει, μετά από 9 χρόνια, τα επιτόκια του δολαρίου. Αυτό σημαίνει ότι όποιος έχει δανεισθεί σε δολάρια τα χρόνια αυτά, τώρα θα πρέπει να πληρώνει περισσότερα για να αναχρηματοδοτεί το δάνειο αυτό ή να βιασθεί να το ξεχρεώσει πριν το επιτόκιο αυξηθεί ακόμα περισσότερο μέχρι το τέλος του 2016 (το επιτόκιο θα φτάσει το 1,375%). Η πρώτη αύξηση ήταν μικρή (0,25%) αλλά σημαδεύει την ανατροπή της αμερικάνικης νομισματικής πολιτικής με την οποία η Fed είχε προσπαθήσει να ανακόψει τις συνέπειες της κρίσης που ξέσπασε το 2008.
Ερώτημα πρώτο: Το γεγονός ότι τα χρηματιστήρια δεν αντέδρασαν αρνητικά είναι σημάδι ότι η αλλαγή αυτή δεν έχει σημασία;
Η απάντηση είναι πως τα χρηματιστήρια αντέδρασαν θετικά γιατί οι αγορές κεφαλαίου είχαν ήδη προεξοφλήσει την αύξηση αυτή καθώς τόσο η Fed όσο και οι διάφοροι αναλυτές προετοίμαζαν τις αγορές για την απόφαση αυτή εδώ και αρκετές βδομάδες και μήνες. Η αγορά κεφαλαίου αντιδρά θετικά όχι στα καλά ή τα κακά νέα αλλά σ’ αυτά που έχει… προεξοφλήσει.
Ερώτημα δεύτερο: Ξεπεράστηκε η κρίση και γι’ αυτό αλλάζει την πολιτική της η Fed;
Όχι, το αντίθετο. Η διακοπή των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης από την Fed είναι αποτέλεσμα της εκτίμησης ότι τα τρία προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης έχουν ανακόψει μεν τις συνέπειες της κρίσης του 2008 αλλά ταυτόχρονα με την τεραστίων διαστάσεων εκτύπωση χρήματος για να κλείσουν οι τρύπες στους ισολογισμούς των τραπεζών από την Fed έχουν δημιουργηθεί νέες “φούσκες” μεγαλύτερες από εκείνη που έσκασε το 2008 στις ΗΠΑ με τα subprime δάνεια. Η σταδιακή απόσυρση των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης και η αύξηση των επιτοκίων στοχεύει στο να αποφύγει να “σκάσουν” και επιχειρεί να τις “εκτονώσει” σταδιακά για να μειώσει τις πιθανότητες ενός χειρότερου 2008.
Ερώτημα τρίτο: Και ποιος θα πληρώσει αυτό το “ακριβότερο” χρήμα στο διεθνές νομισματικό σύστημα;
Όλα τα χρόνια που βρίσκονταν σε ισχύ τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης “παράγονταν” πρωτοφανείς επενδύσεις χαρτοφυλακίου που επένδυαν σε ιδιωτικό και δημόσιο χρέος κυρίως στις αναδυόμενες αγορές (τον πάλαι ποτέ τρίτο κόσμο). Κίνα, Λατινική Αμερική, Ν.Α. Ασία, Ρωσία, Ν. Αφρική είχαν “απορροφήσει” μέσω των αμερικάνικων και ευρωπαϊκών χρηματιστηριακών και χρηματοπιστωτικών αγορών μεγάλο μέρος αυτών των κεφαλαίων τα οποία τώρα πρέπει να “επιστρέψουν” στην πηγή τους, προκαλώντας μεγάλες κρίσεις ρευστότητας και χρέους. Οι συνέπειες έχουν αρχίσει από τα μέσα του 2013 όταν οι ΗΠΑ για πρώτη φορά άρχισαν να προϊδεάζουν για την ανατροπή αυτή. Η πτώση των συναλλαγματικών ισοτιμιών και των τιμών των εμπορευμάτων ήρθε να επιδεινώσει τις συνέπειες της ύφεσης που είχε δρομολογηθεί από την κρίση του 2008 – 2009.
Ερώτημα τέταρτο: Μπορεί να επιβιώσει το σύστημα με το “ακριβότερο” χρήμα στις συνθήκες αυτές;
Η Fed επιχειρεί να δώσει χρόνο στις αγορές κεφαλαίου να προσαρμοσθούν στην “new normal” όπως αποκαλούν την νέα πολιτική των ΗΠΑ. Αλλά η αδυσώπητη αλήθεια είναι οτι η “φούσκα” αυτή για να αποσυμπιεστεί, δηλαδή για να “καταστραφούν” κεφάλαια που την απαρτίζουν, πρέπει να οδηγήσει σε μια χωρίς προηγούμενο καταστροφή και της παραγωγικής βάσης της οικονομικής δραστηριότητας σε παγκόσμια κλίμακα. Οι αναπτυσσόμενες χώρες είναι αυτές που θα υποστούν πρώτες τις συνέπειες και αυτό ήδη συμβαίνει από την στιγμή που άρχισε η σταδιακή απόσυρση των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης από τις ΗΠΑ. Βέβαια στην απόφαση της FED οι άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες (ΕΚΤ, ΒΟJ, BOE, κ.λπ.) έχουν δρομολογήσει προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης, δηλαδή τυπώνουν δικό τους χρήμα και το ρίχνουν στο τραπεζικό σύστημα για να κλείσουν τις τρύπες που δημιουργεί η “απόσυρση” του δολαρίου. Αλλά αυτό επιμερίζει και πολλαπλασιάζει το πλασματικό κεφάλαιο που συνεχίζει να τροφοδοτεί παλιές και νέες ανισορροπίες και “φούσκες”…
Γ. Αγγ.
